Morgunblaðið - 26.04.1979, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 1979
Amundi Loftsson:
Kveðja til hinnar bláu
sósíalnýlendu í austri
Milli hárra fjalla í austri er
búsettur einn sérstæðasti hópur
manna sem Island geymir.
Snemma á árinu 1978 hugiðst ég
festa mína búsetu í þessu sæluríki
morgunroðans. En nú er svo komið
að ég má kallast góður að hafa
ekki orðið algerlega úti í þeim
pólitíska fellibyl sem þar geysar.
Sjaldan eða aldrei hefur mér liðið
betur þegar ég var alkominn til
Reykjavíkur aftur, og upp kom í
huga mér að tilfinningin væri ekki
ósvipuð og hjá rússneskum flótta-
manni, sem hlotið hefur öryggi í
hinum frjálsa heimi.
Paradís morgunroðans
í mars kem ég til litlu Moskvu.
Svolítið finnst mér staðurinn sóða-
legur, en ekki kemst maður hjá því
að skoða sig um á staðnum.
Grútarbrák og alls konar
úrgangur frá loðnubræðslunni
flýtur á firðinum og fjörurnar eru
undirlagðar af óþverra þessum. A
sorphaugum Norðfirðinga er ein
blómlegasta rottuuppeldisstöð
landsins, allavega miðað við fólks-
fjölda. Opin klóakrör eru eins og
gínandi fallbyssur víða út í opna
læki, sem eiga það til að þorna upp
á sumrin og geta menn ímyndað
sér afleiðingarnar.
Kjallarakaup og
atkvæðabissness
Nú, nú, einhvers staðar verður
nýinnfluttur að búa. Æði ég nú um
allan bæinn í húsnæðisleit,
árangurslaust. En þegar á leið,
ræðst kunningi minn í húsakaup,
og segist nú geta selt mér kjallar-
ann, sem hann hafði búið í, þetta
sé helvíti góður kjallari, svo sé
hann líka núbúinn að byggja við
hann.
Eitthvað hafði ég heyrt, að þessi
viðbygging væri málum blandin,
sem sagt, ekkert leyfi fyrir henni.
Það er ekkert atriði, hér byggja
menn það sem þeir þurfa, þegar
þeir þurfa. „Þú innréttar bara
viðbygginguna, og þetta er búið
mál.“ sagði minn ágæti kunningi.
... En ég er alveg blankur, segi
ég. „Það er ekkert mál, það eru
kosningar í nánd og atkvæða-
bissnessinn í fullum gangi. Þú
setur bara upp verðið, kommarnir
borga bezt, þeir hafa líka aurana.
Síldarvinnslan maður."
Aldrei hef ég nú verið neitt
sérlega spenntur fyrir svoleiðis
viðskiptum. En til eru þeir á
Norðfirði sem samt státa af
allgóðri „sölu“.
Vandræðin byrja
Ekki var hægt að vera í þessu
húsnæðishraki, og afréð ég að slá
til. Svo var gengið frá kaupunum,
og hef ég kjallarann til umráða, en
vinur minn er laus allra mála. En
þegar á leið sumarið, verður allt
kolvitlaust út af þessari viðbygg-
ingu. Sá, sem á efri hæðina, og var
aðili að henni, hélt nefnilega
áfram að byggja í leyfisleysi. Bar
þar að bæjarstjórann, og urðu þeir
hvor öðrum brjálaðri, og var nábúi
minn tukthúsaður. Fór ég á fund
bæjarstjóra þeirrar trúar, að hægt
væri að leysa málið, en fljótlega
varð mér ljóst, að prinsippið hjá
þeim ágæta manni var að leysa
málið alls ekki. Sama var hvað ég
reyndi að segja við hann, þá var
svarið nánast það: „MALIÐ MA
EKKI LEYSAST“.
Vandræðin halda áfram
Ekki voru þetta einu vandræðin.
Kjallaraholan va orðin full af
Ámundi Loftsson.
rottum. Fór ég í heilbrigðisfulltrú-
ann, sem þá var kelling úti í bæ.
En hún harðneitaði að votta
ástand kjallarans. Ekki dró hún þó
af því, að þetta væri bölvuð hola,
og þess vegna hefðu fyrri eigendur
gefist upp á búsetu í honum.
Lítið var á þessu að græða, og
smám saman rann það upp fyrir
mér, að minn gamli og ágæti
kunningi hafði losað sig við hann
af ótta við flokksræðið, og tókst að
bjarga sínu skinni. Laglega gert
hjá honum.
Yfirdrepsskapur
og valdníðsla
í stuttu máli endaði þessi rimma
út af viðbyggingunni þannig, að
ógerningur var að eiga nokkuð
frekar við þennan kjallara. Síðasta
hálmstráið var þó að bjóða bænum
að kaupa hann. Hafði ég að rökum,
að rétt væri að bærinn tæki hann
þar sem bæjarstjórnin heimilaði
ekki verðhækkun á honum vegna
viðbyggingar, en nú væri hann á
lægsta hugsanlegu verði.
Ekki þarf að fjölyrða um
árangurinn að kaupboði þessu, þar
sem mottóið hjá valdhafanum er
yfirdrepsskapur og valdníðsla.
Ekki ætla ég að reyna að reikna
út þau fjárhagslegu skakkaföll,
sem þessi kjallarakaup urðu mér.
Ekkert pláss fyrir þig
Skömmu eftir áramót færði ég í
tal við einn af fyrirsvarsmönnum
síldarvinnslunnar, hvort fyrir-
tækið gæti leigt mér húsnæði.
Hafði ég fengið pata af því, að von
væri á milli 15—20 áströlskum
stúlkum til starfa við fyrirtækið
og væri verið að gera ráðstafanir
til að hýsa þær. Þar sem ég
starfaði nú hjá fyrirtækinu, vann
innanbæjarmaður og búinn að
vera heimilislaus síðan í haust,
eins og hann hlaut að vita, fannst
mér ekki fráleitt að orða þetta.
Fékk þetta mjög skjóta afgreiðslu.
Nei, því miður, vinur, við höfum
ekkert pláss fyrir þig.
Rekinn af Barða
Stuttu eftir komuna til para-
dísar austursins réð ég mig á einn
af togurum síldarvinnslunar. Var
það frumraun mín í sjómennsku
og gekk á ýmsu til að byrja með,
sem ekki er kannski furða, þegar
maður byrjar svona seint, eða
hálf-þrítugur. Lagaðist þetta
smátt og smátt og fór mér að líka
togaralífið ágætlega. Seinni part-
inn í september varð ég svo fyrir
því óhappi að meiða mig um borð
að fara varð með mig í land. A
landleiðinni kom 1. stýrimaður í
klefann til mín að kanna líðan
mína, og tókum við tal saman.
Sagðist ég ekki sjá hvað ég gæti
átt lengi í þessu og spurði hvernig
færi með plássið mitt. Hann bað
mig blessaðan að hafa ekki
áhyggjur af því, þú heldur þínu
plássi, ekki látum við menn fara
þó þeir meiði sig og verði frá
einhverjar vikur eða mánuði. Þú
kemur bara þegar þú ert orðinn
góður. Nú var staðan orðin
glæsileg, heimilislaus og
óvinnufær, átti ég í þessu í 2
mánuði. Á þessum tíma er mér
komið til meðvitundar um það, að í
svona slysatilfellum skuli fara
fram sjópróf, annars hafi ég rétt
minn ekki tryggðan, ef um varan-
legt tjón af völdum meiðsla yrði að
ræða, líka þyrfti að kanna öryggis-
búnað skipsins. Hreyfi ég þessu
við útgerðarstjórann og fæ daufar
undirtektir: talaði við skipstjór-
ann.
Skipstjórinn sagði mér að tala
við fógetann, hvergi var áhugi. Lét
ég þó málið ekki gleymast, og 25.
janúar var haldið sjópróf hjá
fógeta, en er þangað kom tilkynnti
skipstjóri mér að ég græddi lítið á
þessu, blökkin sem ég hefði meitt
mig í væri búin að vera í 12 ár
óbreytt, og ef ég þyrfti að vera með
svona stæla gæti ég tekið pokann
minn. Var ég ekki einn um að vera
undrandi á hegðun mannsins, en
þetta fór ekki á milli mála, ég var
rekinn fyrir að leita réttar míns og
var ég afskráður af skipinu sama
dag.
Svona er nú sósíalið
Einhverju sinni var ég þeirrar
trúar, að ég væri kommi, aldrei hef
ég þó verið stöðugur í þeirri trú.
Alltaf þótt það brjóta í bága við
lögmálið og dýpstu hvatir alls sem
lifir: að lögmálíð er: „Sá sterki
ræður." Nú hef ég líka séð ásjónu
þessarar hugsjónar, og satt bezt að
segja er ég ekki mjög hrifinn.
Hvenær kom bróðurkærleikur-
inn mér til hjálpar? Hver á hug-
sjón fegurri en að stuðla að
velgengni náungans og tryggja
frelsi og rétt til jafns við sig?
Kæru kommar! Hér er árangurinn
gerið þið svo vel. Er ekki tími til,
að þið sviptið af ykkur hulunni?
Jens í Kaldalóni:
Opið bréf til alþingismanna
V estfj arðak j ör dæmis
Heilir og sælir þið ágætu alþing-
ismenn okkar Vestfjarðarkjör-
dæmis.
Ég leyfi mér að senda ykkur
sameiginlega hér með nokkrar
línur, sem þið ályktið kannski að
vera muni vanþakklæti til ykkar
eða skammir, — en það er nú
eitthvað annaö. Vil ég frekar leyfa
mér að færa ykkur miklar þakkir
fyrir þau fjárframlög, sem að
ykkur tekist hefur í að ná kjör-
dæminu til handa, og óefað eiga
eftir að verða margar hleðslur í
þann umbótavegg, sem ávallt er í
uppbyggingu þeirra byggðarlaga,
sem þið eruð umbjóðendur fyrir, á
okkar háa alþingi.
Að einhverjum þyki svo sinn
skammtur of smár, miðað við
annan, er svo kannski annað mál,
og verður sjálfsagt svo seint miðl-
að, hinum veraldlegu gæðum, að
ekki geti tekið undir með niður-
setukonunni, forðum, — að mörg
er á þér matarholan svíri, en fáir
verða feitir af þér mjöðm.
En það er nú svo, að þótt
uppbyggt sé húsið, og að utan
fágað og fínt, að ef upphitunar-
kerfið vantar, og engin gatan að
því liggur, þykir mörgum sem
stórum áfanga sé ólokið, og eirir
enginn fyrr en hvorttveggja hefir
unnist til enda.
Það þarf ekki að segja ykkur þá
sögu, sem allir vita, að svo er
vegamálum þessa hjartfólgna
kjördæmis ykkar háttað, að litlu
er betra til langferða á landi hér
að fara til fjarlægra landshluta en
var fyrir mörgum tugum ára.
Vel upp tugginn
skötufótur
Ekki er hægt að segja, að harka-
legar kröfur hafi hér verið í
frammi hafðar í þessu efni, enda
sem að staðið hefur yfir hér ærin
vegabót, Djúpvegurinn svokallaði,
og höfum við að kalla má börnin
ykkar pólitísku, nokkuð vel þagað
meðan sá skötufóturinn var milli
tanna okkar nagaður, en nú virðist
hann svo vel upp tugginn, að ekki
verður unað því að þegja lengur.
Nú hafa nokkrar skoðanir verið
um það skiptar, í hvaða átt að hinn
nýi alfaravegur hér yfir fjöll og
heiðar ætti að liggja, sem tengja
ætti okkur við aðalakvegakerfi
landsins, og hefur svo á stundum
verið, að vel hefur blundað hreppa-
pólitíkin í huga okkar landsins
barna, sem svo í svefnrofum líð-
andi stunda vaknað hafa sem
þankabrot um ávinningssneið af
þeirri köku, sem til hefur staðið að
leggja á borð samfélagsins til
veizlufanga vissra framfaraþátta.
Enginn vafi er á þvi, að nú mun
sá hugur að baki hér í kjördæmi
ykkar, að ekki verður með nokkru
móti stöðvuð skriðan, eftir að á
stað er farin, fyrr en sú úrlausn er
í sjónmáli til virkra athafna, sem
leysi þá nöturlegu einangrun, sem
nú að við er búið.
Fljótvirk-
asta leiðin
Þegar litið er yfir þær leiðir sem
fyrir liggja, og landshættir kann-
aðir, held ég að ekki verði fram hjá
því gengið, að fljótvirkasta og
stysta leiðin hér frá Djúpi liggur
um Steingrímsfjarðarheiði norður
um Staðardal í Steingrímsfirði. En
sem er ekki síður, að með þeirri
leið eru slegnar tvær flugur í einu
og sama högginu, þar sem
Strandasýsla yrði þá um leið tengd
við vegakerfi Djúpsins, og sam-
göngum hér um Vestfirði, sem
skapa myndi ómæld samskipti
þessara héraða. Því er heldur ekki
að leyna, að sterkur hugur býr með
þeim Strandamönnum um slíka
samgönguæð, — þar sem fjalla-
garðurinn milli þessara staða
virkar sem eins konar járntjald, og
er því líkast, að Strandir séu
einhver fjarlæg heimsálfa í hugum
þeirra er hér búa.
Það þarf ekki um að deila, að
vegur yfir Steingrímsfjarðarheiði
er það miklu styttri yfir að fara,
svo endar i þessu máli nái saman,
en yfir Þorskafjarðarheiði, að sem
næst má telja helmingi styttra eða
meira. Það mun vera um það bil
aðeins 20 km af vegamótum
Þorskafj.heiðar um Steingríms-
fj.heiði á Strandaveg. Þar af að-
eins 4 og hálfur km yfir sjálfa
heiðina ofan á Staðardalsbrún, en
þar tekur svo við jafnhallandi
brekka í vallgróinni grashlíð niður
allan Staðardalinn niður á.jafn-
sléttu, algerlega bein lína niður
allan Staðardalinn.
Betra veðurfar
Hinu verður þá ekki heldur
leynt, að gjörmunur til hins betra
er á veðurfari yfir Steingríms-
fjarðarheiði, en Þorskafjarðar-
heiði að engu er þar samlíkjandi,
enda sem þessi leið er um 100
metrum lægra yfir sjó en hin. Og
sem fjallið sjálft er ekki nema um
10 km milli brúna. Nú skylduð
hvorki þið né aðrir halda það, að
ég sé að mæla hér með einni leið
frekar en annarri út af hreppa-
pólitísku sjónarmiði, síður en svo,
þótt ég hins vegar geri mér grein
fyrir því, að Strandamenn eiga hér
fullan rétt á þessari samgöngubót
sér til handa, heldur virðist mér
allt benda til þess, að þarna sé um
þá leið að ræða frá hagsmunalegu
sjónarmiði, að engin leið sé að
sniðganga hana þess vegna nú í
augnablikinu. Hér gæti orðið um
algeran samruna tveggja héraða
að ræða í öllum samskiptum við
opnun vegar yfir Steingrímsfjarð-
arheiði. Megnið af veginum liggur
sem því næst í byggð, Staðardalur-
inn. Vegarstæðið óumdeilanlega
eitt hið bezta, vegalengdin sú
langstysta sem til er, og mætti
teljast hraðfaraframkvæmd miðað
við aðra valkosti, væri sæmilega
að málum staðið til fjármögnunar
og framkvæmda. Hér er þvi allra
skylda að vinna beint og króka-
laust að þessu mikilsverða málefni
á þann fljótvirkasta og hagkvæm-
asta hátt sem völ er á, í stað þess
að velja þær leiðir sem mörg ár
tekur yfir að komast, kannski tugi
ára. Én ekki ætti að vera nein
vorkunn að fullgera veg á 2 árum
yfir þá leið, sem hér er á minnst.
Vetrarvega-
samband
Einhver mun e.t.v. hafa það á
oddinum, að leiðin til Reykjavíkur
lengist að mun við að fara þessa
leið. En ef tekið er tillit til þess, að