Morgunblaðið - 23.06.1979, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ 1979
Benedikt Gröndal:
Reiðubúinn að fara með
Svavari til Sovétríkjanna
—telji ríkisstjómin það nauðsynlegt
„ÞAÐ ER ekki hægt að leggja
meiri áherslu á mál heldur en
gert er með því sð senda ráð-
hcrra,“ sagði Benedikt Gröndai
utanríkisráðherra í samtali við
Morgunblaðið í gœrkvöldi, er
hann var spurður álits á þeim
ummælum formanns þingflokks
Alþýðuflokksins, að viðskipta-
ráðherra ætti að fara þegar í stað
til Sovétríkjanna til viðra’ðna um
olíumál.
Utan ríkisráðherra sagði það
vera augljóst að við hefðum orðið
fyrir miklum skakkaföllum út af
þessum verðlagskerfi á olíuvörum
sem við kaupum frá Sovétríkjun-
um, og að sama skapi væri það
augljóst að Sovétmenn hafi hagn-
ast. Væri það slæmt, þar sem
viðskiptasamvinnan við Sovétrík-
in hefði yfirleitt verið góð. Sagði
ráðherrann að við ættum að leggja
á það áherslu og láta einskis
ófreistað, til að fá fram leiðrétt-
ingu á þessum málum.
I sambandi við þá áherslu sem
fylgdi för ráðherra til annars
lands, sagði ráðherrann að það
væri augljóst, en ekki vildi hann
þó tjá sig um það mál að öðru
leyti, en kvaðst vera reiðubúin til
að fara með viðskiptaráðherra til
Sovétríkjanna ef ríkisstjórnin
teldi það vera nauðsynlegt. „Þá
myndi ég ekki skorast undan þvi,“
sagði Benedikt.
Utanríkisráðherra sagist vera
þeirrar skoðunar að við ættum að
hefja viðræður við Norðmenn sem
allra fyrst um olíukaup, þó ljóst sé
að þau geti ekki hafist þegar á
stundinni, og ekki leyst dægurmál
okkar. „En við verðum að hugsa
nokkra áratugi fram í tímann í
þessum efnum, og sástandið er
þannig í olíumálum heimsins, að
mér þykir það mjög líklegt að það
verði hækkandi verð og búast
megi við verðkreppum eins og
núna hafa gusast yfir okkur,“
sagði Benedikt ennfremur. Þess
vegna væri nauðsynlegt að gera
samninga til lengri tíma, og reyna
að fá olíu á hagstæðari kjörum en
nú er. I því sambandi nefndi hann
að fá þyrfti meiri festu í olíukaup-
in, og losna þyrfti við eitthvað af
þeim ótrúlega milliliðakostnaði
sem væri á Rotterdamverðinu.
Þá vék Benedikt að því að
utanríkisráðherra og orku- og
oliumálaráðherra Noregs væru
fylgjandi viðræðum um þessi mál,
og minna mætti á að viðskiptaráð-
herra Noregs kæmi hinggað til
viðræðna í næstu viku. Hins vegar
kvaðst hann ekki hafa rætt þessi
mál í einstökum atriðum, enda
væri það sérfræðinga að semja um
slík mál.
Benedikt sagði að komið hefðu
upp hugmyndir um fleiri lönd.
þegar rætt væri um olíukaup. Þar
á meðal væri Nígería, þar sem við
hefðum viðskiptahagsmuna að
gæta, og svo einnig Irak, en þessi
mál hefði borið á góma lauslega er
sendiherra íraks var hér á landi
fyrir skömmu. Öll þessi mál sagði
hann vera í stöðugri athugun, en
eitt af því sem komiö hefði upp
væri hvort kaupa ætti olíu og láta
hreinsa hana fyrir okkur, til dæm-
is í Portúgal, og mætti þá hafa
tvöfalda viðskiptahagsmuni af því
að kaupa olíu frá Nígeríu til
dæmis. „Öll þessi mál eru í deigl-
unni, og ég tel að rík nauðsyn sé á
því að ríkisstjórnin fari að taka
Benedikt Gröndal
ákvörðun um að fara að þreifa
formlega á einhverjum þessara
kosta, og þá er Noregur næstur,“
sagði utan ríkisráðherra að lokum,
og minnti á komu viðskiptaráð-
herra Noregs hingað til lands í
næstu viku.
Svavar Gestsson:
„Þarf ekki áskoranir frá Sighvati
til að gegna mínum embættisverkum

„Ég þarf enga bciöni frá Sig-
hvati Björgvinssyni til þess að
fara til Rússlands,“ sagði Svavar
Gestsson viðskiptaráðhcrra í sam-
tali við blaðamann Morgunblaðs-
ins í gær, er hann var að því
spurður hvort hann tcldi rétt að
fara til Sovétríkjanna til við-
ræðna við Sovétmenn um olíu-
kaup. eins og formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins, Sighvat-
ur Björgvinsson hcfur hvatt til.
„En almennt um þessi olíumál
vil ég segja það,“ sagði viðskipta-
Ólaf ur Jóhann-
esson ræddi olíu-
kaup vid G jerde
Frá Jan Erik Lauré, fréttaritara
MorKunblaðsins í Osló.
Árni Tryggvason, sendiherra
íslands í Osló, staðfestir í viðtali
yið Morgunblaðið, að íslending-
ar hafi hug á oliukaupum í
Norcgi, en formleg ósk þar um
hafi ekki borizt norsku
stjórninni enn sem komið er. Á
hinn bóginn segir sendiherrann,
að Ólafur Jóhannesson forsæt-
isráðherra og olíu- og orkuráð-
hcrra Noregs, Bjartmar Gjerde,
hafi rætt málið óformlega þegar
Gjerde var í heimsókn á íslandi í
fyrri viku, og ennfremur hafi
Benedikt Gröndal utanríkis-
ráðherra rætt það við Knut
Frydenlund, hinn norska
starfsbróður sinn, er hann var í
Osló um si'ðustu helgi.
Morgunblaðið hefur það eftir
norskum olíusérfræðingum, að til
viðbótar því að verð olíu á
Rotterdammarkaði, sem íslend-
ingar hafi skuldbundið sig til að
miða olíukaup sín frá Sovétríkj-
unum við, hafi rokið upp úr öllu
valdi á síðustu mánuðum, megi
fastlega búast við því að það fari
enn hækkandi á næstunni, og gefi
augaleið, að slíkar olíuhækkanir
geti lagt efnahagslíf sérhvers
ríkis í rúst.
I viðtalinu kveðst Árni
Tryggvason ekki getað fullyrt
hvaða magn íslendingar hafi hug
á að kaupa af Norðmönnum, og
spurningunni um það, hvort ís-
lendingar kunni hugsanlega að
verða samvinnuþýðari varðandi
samninga um miðlínu milli Jan
Mayen og íslands en verið hefur,
svaraði hann þannig:
„Þetta er svo „heit“ spurning,
að henni get ég heldur ekki
svarað."
ráðherra enn fremur, „að við höf-
um mjög lengi haft þau í athugun,
og við höfum þar gengið fram eins
rösklega og unnt hefur verið. Við
gerum okkur grein fyrir því að
þessi vandi er mjög stórfelldur og
allar þjóðir heims eiga við þennan
vanda að búa, því miður ekki bara
íslendingar, heldur einnig aðrar
þjóðir. Þess er því tæplega að
vænta að við getum gert okkur
vonir um önnur kjör í þessum
efnum en algengust eru. Það er það
sem ég vænti að allir skilji og hafi
áhuga á. Við höfum rætt þessi mál
mjög lengi við olíufélögin sem hafa
verið með þessi mál hér í landi á
undanförnum árum. Það hafa ver-
ið olíufélögin fyrst og fremst sem
hafa flutt inn alla olíu, ráðuneytið
hefur bara afhent þá viðskipta-
samninga sem gerðir hafa verið.
Síðan hafa félögin haft svigrúm til
að kaupa olíu á frjálsum markaði í
talsverðum mæli. Sú olía er ekki að
neinu leyti á betri kjörum eða
ódýrari en sú olía sem rætt hefur
verið um í þessum viðskiptasamn-
ingum. Þannig að jafnvel þótt
okkur tækist að fá breytt þeim
viðmiðunum sem eru í samningum
okkar við aðrar þjóðir, þá er
vandinn ekki þar með leystur.
Hann er miklu flóknari en svo. Við
höfum lengi, eða um fjögurra
vikna skeið, staðið í áþreifingum
um þessi mál við fjölmarga aðila,
meðal annars við verslunarfulltrúa
sovéska sendiráðsins hér í Reykja-
vík. Höfum við lagt á það áherslu
að viðskiptaviðræðum við Sovét-
ríkin verði flýtt. Við erum tilbúnir
til að taka þátt í slíkum viðræðum
hvenær sem er, og viljum að það

V idskiptaráðherra fari
arlaust til Rússlands”
-segirSighvatur Björgvinsson
Svavar Gestsson
verði hið allra fyrsta. Askoranir
frá Sighvati Björgvinssyni þarf ég
ekki að heyra til að gegna mínum
embættisverkum".
Viðskiptaráðherra kvaðst ekki
vilja svara því, hvort það hefðu
verið mistök að kaupa ekki olíu frá
Norðmönnum á sínum tíma, og
sagði: „Því verða þeir að svara sem
könnuðu þetta á sínum tíma. Ég
minni á að í þeirri ríkisstjórn sem
ber ábyrgð á þeim samningum sem
við höfum núna við Sovétríkin
voru Geir Hallgrímsson og
Matthías Mathiesen. Þeir fluttu
iður en menn far» að r«ða um aö nefni að viöskiptaráðherra t
leggja stórkoatlegar byrðar á á hendur, verði árant
einhverja tillögu um þessi mál á
Alþingi árið 1973, en á þeim tíma
sem þeir sátu í ríkisstjórn var
ekkert aðhafst í þessum málum
annað en að framlengja þá samn-
inga sem gerðir höfðu verið. Það er
best að spyrja þá um það hvort
þeir telja að þeir hafi gert mistök."
Að lokum kvaðst ráðherrann
hafa sagt frá því opinberlega hvað
eftir annaö, að hér færu fram
viðræður viö Norðmenn í næstu
viku. „Hingað kemur í mínu boði
viðskiptaráðherra Noregs," sagði
Svavar Gestsson, „í opinbera heim-
sókn, og þessi mál verða þá rædd.
Ég hef falið essari olíunefnd sem
er starfandi að kanna alla hluti í
sambandi við málið. Nefndin hefur
sent skeyti til nær allra sendiráða
Islands erlendis, og til fleiri aðila,
með fyrirspurnum um það hvernig
olíuviðskiptum er háttað í viðkom-
andi löndum. Þessi hlutir eru í
fullum gangi af okkar hálfu og
hafa verið um margra vikna skeið,
mun lengur en frá því þessi síðasta
stóra hækkun varð á þessum
Rotterdammarkaði," sagði við-
skiptaráðherra að lokum og
svaraði aðspurður að hvarvetna
ætti að kanna olíukaup eins og t.d.
frá írak eða Nígeríu, en áréttaði að
viðræðurnar við norska ráðherr-
ann væru næstar á dagskrá.
Ólafur Jóhannesson:
Hefur legið fyrir að við gætum
fengið keypta olíu af Norðmönnum
Farið að óskum olíufélaga um olíukaup
Bjartmar Gjerde
„Það er óhætt að segja, að í
þessu efni verða allir mögu-
leikar kannaðir. og olíumáiin
verða til umræðu á ríkis-
stjórnarfundi á mánudaginn
kemur,“ sagði Ólafur Jóhann-
esson forsætisráðherra í við-
tali við Morgunblaðið í gær.
Um viðræður þeirra Bjart-
mars Gjerde olíu- og orku-
ráðherra Noregs í íslands-
heimsókn hans á dögunum
sagði Ólafur Jóhannesson:
„Um þær get ég lítið sagt, því
að aðeins var minnzt á olíu-
málin í framhjáhlaupi, en það
hefur legið fyrir, að við gæt-
um fengið keypta olíu frá
Norðmönnum. Hitt er ljóst, að
það gæti tekið báða aðila
nokkurn tíma að koma slíkum
kaupum um kring.“
Morgunblaðið innti forsæt-
isráðherra eftir ráðagerðum
um olíukaup frá Noregi í við-
skiptaráðherratíð hans og
neikvæðri afstöðu Framsókn-
arflokksins til málsins á þeim
tíma, eins og meðal annars
kom fram í leiðaraskrifum
Þórarins Þórarinssonar rit-
stjóra og þá formanns utanrik-
ismálanefndar Alþingis í sept-
ember 1975.
„Því vil ég ekki svara nema
að betur athuguðu máli,“ sagði
Ólafur Jóhannesson. „Ætli það
hafi ekki verið af því, að
olíufélögin hafa verið ánægð
með olíuviðskiptin við Rússa.
En það er óhætt að segja að
þau ár, sem ég var viðskipta-
ráðherra, var farið eftir óskum
olíufélaganna í sambandi við
olíukaupin, fyrst og fremst."
Ólafur Jóhannesson