Morgunblaðið - 23.06.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ1979
bæta samkeppnisaðstöðu íslenzks
iðnaðar. Sá skattur yrði bættur
útgerðinni upp í formi hærra
fiskverðs, það er lægra gengis
íslensku krónunnar. Slíkur skatt-
ur snertir útgerðina í raun lítið.
Það má segja að það hafi alltaf
verið auðlindaskattur á útgerðinni
í formi rangs gengis krónunnar,
hærra gengis en aðrir atvinnuveg-
ir geta staðið undir. Útgerðin fær
þannig minna fyrir þann gjaldeyri
sem hún aflar en hún myndi fá í
frjálsri samkeppni við aðra at-
vinnuvegi. Það er sjálfsagt rétt að
brýna nauðsyn beri til að rétta
gengi krónunnar og bæta stöðu
iðnaðarins með slíkum auðlinda-
skatti en uppbættur skattur af því
tagi er þó aðeins tilfærsla sem
hefur engin áhrif á veiðipunkt-
inn.“
Höfum tekið
lán hjá afkom-
endum okkar
— Er unnt að draga úr sókninni
skyndilega eða verður. að gera það
smám saman?
Ef fiskveiðiíloti íslendinga yrði skorinn niður um helming. eða því
sem næst. í einu vetfangi myndi það taka fiskistofnana rúm ellefu ár
að ná sér þannig að aflinn yrði svipaður og hann er nú. bað tæki hins
vegar 26 ár að ná því marki sem Einar telur eðlilegt. það er 700
þúsund lesta ársafla. sem 36 þúsund smálesta fiskiskipafloti getur vel
annað að hans mati.
64 þúsund lestir að stærð og eru staddir nálægt veiðipunkti (VP) þar
sem heildarkostnaður og hcildarágóði eru jafnir og því enginn gróði
af veiðunum. Frekari stækkun flotans felur í sér enn meira hrun. bað
eina sem kemur í veg fyrir að fiskiskipum fækki þegar veiðipunkti er
náð er að útgerðarmenn cru tryggðir gegn taprekstri með hagstæðum
lánum að sögn Einars.
UTGERÐIN
23
„Það má vera að það sé hægt að
draga skyndilega úr sókninni og
sjálfur myndi ég leggja til að
helmingur skipaflotans yrði seld-
ur úr landi strax á morgun. Það
eru þó hreint engar líkur á að það
verði gert. Hér koma inn ýmsir
þættir sem ekki er reiknað með í
þessu líkani. Það kostar auðvitað
mikið að hafa nýtískulega útbúin
fiskiskip bundin við bryggju,
sjómenn á atvinnuleysisbótum,
fiskvinnsluna hráefnislausa og
missa markaðina. í reiknilíkönum
Þorkels Helgasonar er reiknað
með félagslegum þáttum af þessu
tagi og ég held að þeir Ragnar
Arnason og hann mæli ekki með
skyndilegri sókarminnkun. Ég er
þó ekki alveg sammála þeirri
hagfræði. Ég tel að ágóði í dag og
tap á morgun jafnist upp, en ef
reiknað er með vöxtum þá fæst úr
því nettóágóði. Ef vextirnir eru
nægilega háir gæti jafnvel borgað
sig að útrýma fiskistofnunum.
Að minnsta kosti er ekkert
hægt að gera í dag, sem gefur
ágóða á morgun og einnig þegar
lengra er litið. Það verður að færa
einhverjar fórnir því vandinn er
vitaskuld sá að stofnunum verður
að gefa tíma til að jafna sig og
stækka aftur. Það getur tekið
áratugi. Einnig þarf að finna störf
fyrir sjómennina, en því má ekki
gleyma að aukinn afli í framtíð-
inni myndi geta aukið möguleika á
fleiri störfum í fiskvinnslu en nú
er. Það sem hefur gerst er ein-
faldlega það að við erum búnir að
taka lán hjá afkomendum okkar.
Það er ákveðið ár eftir ár að fara
ekki að ráðum fiskifræðinga, sem
árum saman hafa varað við hætt-
unni af þessari ofveiði. Þeir voru
raunar farnir að vara við of
mikilli sókn í fiskistofnana löngu
áður en hin svonefnda „svarta
skýrsla" kom fram.“
Hagnaður fyrir
framtíðina
— Eru niðurstöður þessara út-
reikninga þinna í samræmi við
það sem hagfræðingar hafa haldið
fram um þessi mál að undan-
förnu?
„Ragnar Árnason taldi á ráð-
stefnunni um daginn að ég reikn-
aði gróðann of mikinn og fiskverð-
ið of hátt. Það tel ég mig ekki
gera. Sá ágóði er jafnstöðulausn,
sem ekki næst fyrr en einhvern
tíma í fjarlægri framtíð og þar er
þá að sjálfsögðu ekki gert ráð
fyrir neinum félagslegum kostnaði
við sóknarminnkunina eða fasta-
kostnaði við útgerð sem ekki sækir
á sjó. Það þyrfti þó að gera ef við
spyrjum til dæmis: Hver verður
nettóágóðinn eftir fimm ár?
Það fiskverð sem ég nota er það
verð sem úgerðinni er greitt sam-
kvæmt upplýsingum hagfræðings
hennar. Á vissan hátt er það of
lágt frekar en of hátt. Ljóst er að
verðmæti fisksins fyrir þjóðarbúið
sem atvinnuskapandi hráefni
fyrir fiskvinnsluna er meira en
það fiskverð sem útgerðinni er
greitt og þjóðfélagslegur kostnað-
ur við veiðarnar er minni en
kostnaður útgerðarinnar, sem
inniheldur allan launakostnað.
Þjóðin getur haft mikinn hag af
fiskveiðum og fiskvinnslu þótt
útgerðin sé rekin með tapi. Heild-
arágóði þjóðarinnar af kjörveiði
botnsfisks er þannig miklu hærri
en þeir 50 milljarðar sem eru
ágóði útgerðarinnar einnar."
- IIL.
A þe.ssari mynd er sýnt ástand hrygningarstofna og klakstærð botnfiska hér við land síðan 1950.
Ilrygningarstofninn var í hámarki síðustu ár sjötta áratugarins um og yfir þúsund smálestir en er nú
aðeins 200 þúsund lestir.