Morgunblaðið - 23.06.1979, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚNÍ 1979
UTGERÐIN
25
„Hér er um að ræða hliðarnið-
urstöðu útreikninganna. Segja má
að með skuggaverði fisks sé átt við
það verðmæti sem meðalfiskur á
eftir að skila okkur ef hann er
skilinn eftir í sjónum og látinn
ávaxta sitt pund og gefa af sér
afkvæmi. A þriðju skýringar-
myndinni er sýnt slíkt skuggaverð
þorsks í öllum aldursflokkum í
ársbyrjun 1978. Forsendur um
nýliðun skipta hér miklu máli eins
og fram kemur í línuritinu.
Ef við lítum á þorskinn sem
syndir í sjónum sem innistæðu
verðlagða með þessu skuggaverði,
þá myndum við hegða okkur skyn-
samlegar. Reyndar er merking
þessara verðstærða slík að við
myndum einmitt haga okkur á
þann hátt sem hagkvæmast er
samkvæmt líkaninu.
Þá má benda á það að nota
mætti slíkan verðmætisútreikning
til að meta hvort skynsamlegt sé
að loka ákveðnum miðum vegna
óeðlilega mikils hlutfalls smáfisks
í afla, enda þótt afli sé annars
mikill."
Draga þarf
úr sóknar-
kostnaði
— Hvernig ætti að framkvæma
þann samdrátt í sókn sem þið
félagar mælið með?
„Fyrst ber þess að geta að alls
ekki er sama hvernig að siíkum
samdrætti yrði staðið. Ávinning-
urinn af minnkandi sókn er ef til
vill fremur í formi minni útgerð-
arkostnaðar en aukins aflaverð-
mætis. En sparnaður í sókn næst
auðvitað því aðeins að raunveru-
lega sé dregið úr sóknarkostnaði.
Samdráttur til dæmis í því formi
að loka góðum miðum eða banna
veiði ákveðna daga í viku eða
mánuði getur hugsanlega minnk-
að aflann, — en dregur hann
nokkuð úr útgerðarkostnaði?
Ég fæ ekki séð neina aðra
sanngjarna leið en einhvers konar
auðlindaskatt eða veiðileyfa-sölu.
í fyrstu mætti nota þessar skatt-
tekjur til að ná fram raunveruleg-
um samdrætti í úthaldi með því að
kaupa upp óhagkvæmustu veiði-
skipin. En þegar fiskistofnarnir
hafa rétt við tel ég slíka skatt-
heimtu eðlilega aðferð til að dreifa
stórauknum arði veiðanna til
þjóðarinnar.
Eitt vil ég þó leggja áherslu á og

VÍSITÖLUR
15 Q.
140
130
120
110
ÍDQ.
90
8 0.
70
60
-f
L.
I---------------1
FRAHLEGÐ
I------

AFLI
-------1 Lr?.K‘L
1978 1979 1980 1981 1982’ 1983 1984 1985' AR
Illutfallsleg breyting á sókn í þorsk, á þorskafla og á framlagi
þorskveiða og -vinnslu til þjóðartekna. Miðað er við gildið 100 árið
1977. Forsenda um nýliðun: nýliðun háð hrygningarstofni.
J
15C
14C
13C
12C
11C
ÍQC
9C
8 C
70
60
50
40
30
20
10
VlSITALA SKUGGA-
VERÐS FISKS 1
SJÖ
i----------------------1
I______________________
L.
Skuggaverð þorsks í sjó í ársbyrjun 1978 eftir aldri. Skuggaverðið e
sýnt sem hlutfall af útflutningsverðmæti, sem hefur gildið 100.
Samfelldur ferill miðast við meðalnýliðun.
Slitróttur ferill miðast við forscndu um tengsl nýliðunar o
hrygningarstofns.
það er að stjórnun með slíkum
markaðsaðferðum verður að vera
hreyfanleg, þ.e.a.s. það verður að
vera hægt að haga seglum eftir
vindi. Ég hef prófað að líkja eftir
raunverulegum þorskveiðum sem
væri stjórnað í samræmi við
reiknilíkanið af þeirri gerð sem
lýst hefur verið. Þar eru aðstæður
endurskoðaðar í byrjun hvers árs.
Bæði getur verið að stofninn sé
ekki nákvæmlega sá sem við átt-
um von á, þar eð þrátt fyrir góðan
vilja hafi sóknin á síðasta ári vikið
nokkuð frá áætlun. Einnig er
öruggt að frávik frá spá um
nýliðun yrði verulegt. Hvort
tveggja má kanna með aðstoð
tölvu, þar sem sókn og nýliðun eru
látin sveiflast á hendingarkennd-
an hátt í kringum ráðgerð reikni-
gildi. Kemur þá í ljós sem vænta
mátti, að sveiflur í æskilegri sókn
geta verið umtalsverðar. Því getur
verið heppilegt að hatda áfram að
nota auðlindaskatt eða hluta hans
til að kaupa fiskiskip, sem síðan
mætti selja eða leigja út þegar vel
árar.“
Svarta
skýrslan var
upphafið
— Ér þessum rannsóknum þín-
um lokið, eða hvert verður fram-
haldið?
„Já. Þessum þætti, sem við
höfum rætt um, er að vissu leyti
lokið. Ég byrjaði á þessu í hjá-
verkum skömmu eftir að „svarta
skýrsla" Hafrannsóknarstofnunar
kom út. Mér og fleirum hér við
Háskólann fannst, að við yrðum
að ljá þessum málum lið eftir því
sem við gætum. Reiknilíkan mitt
og þeirra Ragnars Árnasonar og
Einars Júlíussonar eru öll frentur
einföld, en nýta þó þann fróðleik
sem virðist tiltækur. En ég er
sannfærður um, að þau sýna rétt
hvert stefna ber i bráð: draga skal
úr sókninni. Annað mál er, að
þegar sóknin væri farin að nálgast
það sem við teljum langtíma lausn
þarf fínni drætti til. Ég sýni
vísvitandi ekki lengra tímaferli á
mínum línuritum en átta ár enda
þótt reiknilíkanið sýni niðurstöð-
ur sem í raun gilda óendanlega
langt fram í tímann. Ég tel það
ætti strax að byrja hópvinnu um
mun ítarlegri líkanagerð til „fin-
stýringar" á fiskveiðunum, ef
þannig má að orði komast.
Það þarf að rýna meira, bæði í
hagfræðilega og líffræðilega þátt-
inn. Hvað þann fyrrnefnda snertir
ætti að hluta útgerðina niður eftir
skipategundum og stærðum, veið-
arfærum, landshlutum og ef til
vill fleiru. Reyndar er þessi þáttur
þegar kominn vel í gang af hálfu
Framkvæmdastofnunar ríkisins
og Reiknistofnunar Háskólans.
Erfiðasti hjallinn hér er að finna
rétt tengsl milli úthalds hinna
einstöku skipaflokka og áhrifa
þeirra á fiskveiðidánarstuðla.
Hópvinna um
stærri áfanga
Varðandi ’ líffræðilega þáttinn
blasa ýmsar spurningar við: sókn-
arminnkun leiðir til stærri fiski-
stofna. Er til næg fæða og þá
hver? Étur hinn stóri stofn ef til
vill frá okkur annað sjávarfang í
of miklum mæli, jafnvel sín eigin
afkvæmi? Af þessum sökum rak
ég nokkurn áróður fyrir því á
ráðstefnunni að hafist verði
handa við gerð eins konar fæðu-
keðjulíkans af íslenskum hafsvæð-
um. Ég hef reyndar unnið með
dönskum fiskifræðingi í vetur að
tengdu líkani, sem að vísu tekur
mið af Norðursjó, og fluttum við
erindi um það á ráðstefnunni. En
einnig í þessum efnum tel ég
stefna í rétta átt.
Ólafur K. Pálsson fiskifræðing-
ur hefur þegar byrjað umfangs-
mikla könnun á fæðuvali íslenskra
fiska; en svo að ég svari spurning-
unni um framhaldið þá hef ég
lokið mínu verkefni, eh hef fullan
hug á hópvinnu um stærri
áfanga.“
- Sv.G.