Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ1979 Orka og elds- neyti Ekki er sama hvernig húsgögnum er komið lyrir. Á efri myndinni er bruðlað með hitann, en tilhögun á þeirri neðri er orkusparandi. Munurinn: Á neðri myndinni hafa húsgögnin veríð flutt frá ofninum. svo frjálst hitastreymi er um stof- una. Bókahillunni er komið fyrír við útvegginn, svo að hún er milli heitrar stofunnar og kalds veggjar- ins. Rúllugardfnurnar hindra hita- útstreymi um gluggann. Svona sparnaður kostar ekkert. loftskipti eru talin 0,8 á klst. Þá er 16% orkutap um gólfið, 14% um þakið og 12% gegnum veggi. Einfalt ráð til að vita hvort blæs einhvers staðar og hitatap verð- ur þar, er t.d. að ganga um með logandi kerti, sem borið er að samskeytum, gluggum og hurð- um. Einfaldar aðgerðir, svo sem að herða krækjur eða setja þétti- lista, geta þá bætt heilmikið úr, hugsanlega sparað upp í 5%. En förum um húsið með hugann við hitasparnað. • Þak: Ef þakið á húsinu er óeinangrað er varmatapið 19000—23000 kílówattstundir á ári. Með 20 sm glerullarein- angrun fer sú tala niður í 3000—4000 kílówattstundir og er 83% minna. Á olíukynntum svæðum svarar þetta til 2500—3000 lítra af olíu á ári. Yfir árið nemur það 260—310 þúsundum kr. í olíukynntu húsi. Verðið á glerullinni mun aftur á móti kosta um 340 þúsund, svo að hún getur borgað sig í hitunarkostnaði á liðlega einu ári. Með góðu, þéttu og vel einangruðu húsi má því spara drjúgt. Bætt nýtni hitakerfis En fleira kemur til, svo sem kyndingin sjálf. Miklar framfar- ir hafa orðið í kynditækjum og alltaf að koma fram nýjungar, svo sem eðlilegt er vegna þess hve mikið er kynnt með olíu erlendis. Til dæmis eru nú komnir háþrýstibrennarar með meiri nýtni. Að vísu gerum við ráð fyrir því, að olíukynding sé hverfandi hér á landi og mark- miðið að útrýma henni, svo sem fram hefur komið í fyrri grein. En á meðan svo er ekki, er sjálfsagt að reyna að draga með öllum tiltækum ráðum úr kyndi- kostnaði. Dæmi: • láta hreinsa og stilla kyndi- tækin, eins og vélskóla-, iðn- skóla-, tækniskóla- og há- skólanemar hafa verið að gera. Hefur stundum fengist allt upp í 37% hærri nýting í Margur smásparnaður ger- ír einn stóran orkuspamað Þrátt íyrir mikla upphitun húsa á íslandi með hitaveitum, flytja íslendingar inn næstum eins mikið af olíu til upphitunar og bensín á allan bílaflotann, svo sem fram kom í töflu, sem birt var í fyrstu greininni í þessum flokki um orku og eldsneyti. Það skiptir því ekki svo litlu máli, bæði fyrir einstaklinginn og þjóðarbúið í heild, að ekki sé bruðlað með orku þá, sem notuð er við að hita híbýli og til heimilisnotkunar. Jafnvel þeim, sem njóta bestu kjara með elstu hitaveitunum og lægsta rafmagnsverði, þykja hita- og rafmagnsreikningarnir oft æði háir. í nágrannalöndum okkar er reiknað með að orkunotkun á heimilunum skiptist þannig, að 3/5 fari til upphitunar, 1/5 í heitt vatn og 1/5 til annarra nota við heimilishaldið. En hvað er hægt að gera? Hvað getur einstaklingurinn sjálfur gert til að spara orku í híbýlum sínum? Því skulum við velta fyrir okkur. Flestar okkar ná- grannaþjóðir hafa fyrir all- nokkru hafið aðgerðir og áróður fyrir orkusparnaði á heimilun- um, enda eldsneyti farið að hækka fyrir alllöngu. Til dæmis hafa Svíar samþykkt áætlun um að ná 25% orkusparnaði á 10 árum, hyggjast fjárfesta 31 milljarð s.kr. og ná með því 35 terawattstunda sparnaði á ári, enda fá þeir 72% af upphitun sinni úr olíu. Þeir hafa gefið út mikið af leiðbeiningabæklingum um orkusparnað og styrkja veru- lega með sérstökum lánum og styrkjum fólk til að endurbæta húsin og gera þau sparneytnari. Hér á íslandi hefur undanfarna mánuði starfað á vegum Orku- stofnunar vinnuhópur um orku- sparnað við hitun húsa og er að vinna áfangaskýrslu um orku- sparnaðarleiðir. Við leituðum til Jóns Ingimarssonar, formanns hópsins, sem er að viða að sér upplýsingum varðandi orku- sparnað við hitun húsa og feng- um góðar ábendingar og upplýs- ingar. Hitunarsparnaður virðist einkum geta legið í þrennu: 1. að halda vel í þann hita, sem fæst með góðum, vel einangr- uðum og þéttum byggingum og skynsamlegri hitunartil- högun. 2. að sækjast ekki eftir meiri hita en raunverulega þörf er á. 3. að bruðla ekki óþarflega með orkugjafana í daglegri um- gengni. Drjúgt má spara í frá- gangi Almennt er talið að hús á Islandi séu allvel í stakk búin og hlý, enda nauðsynlegt í svölu landi. En hvar ætli orkutapið sé mest í húsum? Það sést á meðfylgjandi teikningu, sem Jón Ingimarsson lét okkur í té. Þar er miðað við 115—120 fermetra hús á einni hæð, einangrað eins og almennt hefur verið á undanförnum ár- um. Þarna sést að langmest orkutap verður gegnum glugga og hurðir eða 32% og méð loft- skiptum eða 26%, en eðlileg • Gólf: Um óeinangrað gólf er varmatapið 11—13.000 kíló- wattstundir á ári, en með 5 sm einangrun verður varmatapið 6—7000 kílówattstundir á ári eða 47% minna. Það svarar til 800—1000 1 af olíu á ári eða 80—100 þús. kr. • Veggir: Þar er erfiðara um úrbætur, nema í nýbygging- um. En kröfur eru nú strang- ari um einangrun í nýju bygg- ingarreglugerðinni og gætir þess vafalaust brátt í nýjum húsum. • Gler: Ef gert er ráð fyrir að orkutapið um einfalt gler í gluggum sé 7.0, þá væri það 3,1 um tvöfaldar rúður. Sem sagt, rúmlega helmingssparn- aður að tvöföldu gleri. En með þreföldum rúðum er orkutapið aðeins 2,1 og sparast þá aftur '/3 frá tvöföldu rúðunum. Skyggt gler eykur enn ein- angrun. vel stilltum katli, en að meðal- tali um 7%. • skipta árlega um spíss. • hugsanlega borgar sig að skipta um brennara. • og e.t.v. má fá betri tæki fyrir lítið frá þeim, sem eru að fá hitaveitu og fleygja því gamla. Stýring á hitanum Ekki er sama hvernig hitanum er stjórnað og vel hugsanlegt að ná allt að 15—20% sparnaði með skynsamlegri hagræðingu. Til dæmis er jafnvel hægt að spara 25—49% í hitakostnaði með stjórn á hitanum í atvinnuhús- næði, sem aðeins er notað hluta úr sólarhringnum, ef hitastigið er lækkað verulega að næturlagi og um helgar. Með sjálfstýringu á hitastigi nýt- ist tilfallandi hiti, svo sem varmi mannfólksins, þegar það er í stofunni. Einnig sólarvarminn um gluggana, en þá skiptir máli hvort gluggarnir snúa í suður eða norður, og fleira þess háttar. Eitt stig sparar 5 — 7% Hér hefur verið fjallað um híbýlin og kyndinguna sjálfa og hugsan- legan sparnað á þeim þáttum. Og er þá komið að manneskjunni sjálfri. Er hún ekki mesti bruðl- þátturinn? Varla fer á milli mála að íslendingar eru það að minnsta kosti. Sænskir læknar láta hafa það eftir sér að kjörhiti manneskj- unnar sé 20—21 stig á daginn og 18 stig á nóttunni. Aðeins 5% fólks líði betur í hærri hita, og eru þar í hópi ýmiss konar sjúklingar. í hitabeltislöndunum eyða þeir, sem efni hafa, gjarnan dýrri orku til að kæla híbýli sín, þegar htiinn fer upp í 22—23 stig. Það er gert til að láta sér líða vel.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.