Morgunblaðið - 24.07.1979, Blaðsíða 24

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1979
B jartmar Krlstjánsson:
Frumvarp
Þorvald-
ar Garðars
íslenska ull-
in ólík þeirri
áströlsku
Þakkir á Þorvaldur Garðar
Kristjánsson skildar fyurir frum-
varp sitt um afnám heimildar til
fóstureyðinga vegna „félagslegra
aðstæðna". Nú gefst Alþingi kost-
ur á að leiðrétta þá löggjöf sína
frá 1975, sem heimilaði tortímingu
lífs meðal þjóðarinnar án fram-
bærilegrar ástæðu. Og afleiðingin
lét ekki á sér standa. Því að nú er
árlegt mannfall hjá okkur, af
þessum sökum, meira hlutfalls-
lega en meðal þjóðar, sem á í
stórstyrjöld. (Allar lbr. B.K.)
Þessa óheillaþróun verður að
stöðva, ef við eigum að lifa áfram
í landinu sem kristin menning-
arþjóð. Og færir alþingismaðurinn
rök fyrir því, sem ekki verður á
móti mælt af nokkru viti. Engu að
síður hafa þegar heyrzt mótmæla-
raddir, og kem ég nánar að því
síðar.
Félagslegum vanda, segir Þor-
valdur Garðar réttilega, á að
mæta með félagslegum aðgerðum,
en ekki með því að tortíma lífi,
sem leysir engan vanda, nema
síður sé. Þetta munu líka allir
vitibornir menn skilja. Og hvað
sem Alþingi gerir, er ég ekki í vafa
um, að stórmikill meirihluti þjóð-
arinnar, ekki síður kve'ifólk en
karlmenn, er flutningsmanni
frumvarpsins algjörlega sammála,
þó að fáir láti til sín heyra um
þetta mál. Enda er það leiðinlegt
um að tala í mesta máta, en engu
að síður nauðsynlegt. Óheilla-
þróun síðustu ára verður að
stöðva, ef mögulegt er. Og því
vona allir góðir menn, að frum-
varp Þorvaldar Garðars fái þær
undirtektir og þá afgreiðslu á hinu
háa Alþingi, sem bæði málefninu
og Alþingi sæmir.
Raddir 1
þingsölum
Það lofar hins vegar ekki góðu,
að strax heyrðust raddir í þingsöl-
unum, sem töldu frumvarpið „spor
afturábak, bæði í tíma og mann-
réttindum", og var því líkt við
aðfarir Khomeinis í Iran. Sneiðir
sú samlíking samt ískyggilega
nærri höfundi sínum, því að erki-
skálkur þessi hefir meir verið
kenndur við virðingarleysi en
virðingu, fyrir mannlegu lífi.
Annars er býsna óhugnanlegt
til þess að vita, að á Alþingi
íslendinga skuli sitja menn, er
svona geta talað. Það eru kölluð
„mannréttindi", að kona fái, að
geðþótta, að eyða lífi því sem hún
ber undir belti!
Mannvinurinn Albert Schweitz-
er, sem hafði lotningu fyrir lífinu
að leiðarstjörnu, vildi ekki svo
mikið sem stíga ofan á hinn
aumasta orm, ef hann gat hjá því
komizt. Berum nú saman lífsskoð-
un þessa göfugmennis og lffs-
skoðun hinna. sem telja heimiid
til tortfmingar á mannlegu lífi,
til „mannréttinda“! vita ættu
þeir, að allir hafa sama réttinn til
lífs, hvort heldur fæddir eða
ófæddir. Það er stigsmunur en
enginn eðlismunur á því, hvort
barn er ófætt eða fætt, eða orðið
fulltíða maður, og jafnvel þing-
maður á Alþingi íslendinga.
Hér er því verið að vega að
þeim mannréttindum og þeirri
mannlífsheigi, er við sem kristin
þjóð höfum talið okkur hafa í
heiðri, og viljum halda í heiðri.
Að níðast á varnarlausum er eitt
hið mesta ólán, sem hent getur
nokkurn mann. En hverjir eru
varnarlausari en þessir smæstu
smælingjar, ef sá heggur, er þeim
hlífa skyldi, og enginn gerir
málstað þeirra að sínum? Og
hendi sú ógæfa móður, að hún sjái
engin önnur úrræði en þau að
granda ófæddu barni sínu, án
gildrar ástæðu, þá eiga aðrir ða
leiða henni hið rétta fyrir sjónir
og hjálpa í gegnum erfiðleikana,
en styðja hana ekki til óhappa-
verksins, sem hún seinna kann að
iðrast sárlega.
Sjálfsákvörðunar-
rétturinn
Þá heyrist talað um „sjálfs-
ákvörðunarrétt", og að „ekki eigi
að svipta konur sjálfræði yfir
sjálfum sér“. Þetta lítur svo sem
nógu snoturlega út. En enginn er
einn í heiminum. Allt sem við
Bjartmar Kristjánsson
gerum hefir áhrif á aðra, fleiri eða
færri. Þeirra réttur er líka nokk-
urs virði. Og minna má á það, sem
ekki ætti að þurfa að minna á, að
við höfum ekki gefið okkur lífið
sjálf, og höfum því ekki rétt á að
taka eigið iíf, hvað þá annarra.
„Réttindi“ okkar verðum við allt-
af að skoða í samhengi við
réttindi annarra. En þegar rétt-
indi eins rekast á rétt annars, ef
það getur annars komið fyrir, þá
er eðlilegast að þau réttindi sem
léttvægari eru, víki fyrir þeim,
sem þyngra vega. Rétturinn til
lífs, sem öll önnur réttindi byggj-
ast á, hlýtur því að vera þyngri á
metunum en „rétturinn“ til þess
að losna við einhver tímabundin
óþægindi.
Löglegt og
ólöglegt
Þeir sem halda vilja í heimild til
fóstureyðinga vegna félagslegr að-
stæðna, telja mikið unnið við það,
að nú fari þetta allt fram með
löglegum hætti. En lítum svolítið
á þær röksemdir.
Móses og aðrir leiðtogar mann-
kyns, sem settu margskonar boð
og bönn gagnvart mannlegri hegð-
un og framferði, þeir gerðu það til
þess að vísa mönnunum á þann
veg, er þeir skyldu ganga, sjálfum
sér og öðrum til farsældar og
blessunar, vitandi þó það, að
boðorðin yrðu brotin meira og
minna. Og hvers vegna eru alþing-
ismenn að setja lög, sem þeir vita
líka að verða brotin í einhverjum
mæli, ef það er kjarni málsins, að
allt sé „löglegt"? Væri þá ekki
öruggasta ráðið að hafa lögin
þannig, að hver og einn mætti
gjöra það sem honum sýnist, í
hverjum hlut?
En nú eru lögin ekki sett
laganna vegna, heldur vegna
þeirra, sem búa eiga við þau. Og
þess vegna á að miða öll Iög við
það, að þau komi að gagni, séu
einstaklingum og þjóðarheild til
góðs á einhvern hátt og vái rétt til
vegar. Áhættuna á því, að lög séu
brotin, verður alltaf að taka.
En lög sem slæva og rugla
siðgæðisvitund almennings, eru
hreinn þjoðarvoði. Og það er
þetta umrædda lagaákvæði.
tJtburður barna
fyrr og síðar
í andmælum við nefnt frumvarp
sagði þingmaður, að „fóstur innan
12 vikna geti ekki lifað sjálfstæðu
lífi“. En ég spyr, hve lengi mundi
nýfætt barn, og þó eldra væri,
geta lifað „sjálfstæðu lífi“? Hátt-
virtur þingmaðurinn getur sjálf-
sagt upplýst það.
Þjóðin hefir aldrei verið sátt við
það, að félagsleg vandmál væri
„leyst“ með því að granda lífi,
hvorki barna, gamalmenna né
fátæklinga. Menn kannast við
söguna af Svaða á Svaðastöðum,
sem vildi leysa félagslegan vanda
sinnar tíðar með því að granda
fátæklingum og gamalmennum.
En svo tókst til, að hann féll
sjálfur í þá gröf, sem hann hafði
öðrum búið. Og þótti það við hæfi.
Útburður barna, fyrr á öldum,
þótti heldur aldrei góður. Þó var
hann hreint ekki að ástæðulausu.
Því að örbirgð og harðýðgisleg lög
neyddu fólkið til slíkra örþrifa-
ráða, oft og tíðum. En nú er öldin
önnur, hvað þetta hvort tveggja
snertir. Velsæld er meiri með
þjóðinni en nokkru sinni fyrr í
sögu hennar, svo að vitað sé. Auk
þess hafa menn nú ráð á margs
konar getnaðarvörnum sem áður
var ekki um að tala. Og þegar á
þetta er litið verður manni á að
spyrja, hvers vegna vandamál af
þessum toga er upp komið með
þjóðinni?
Þorvaldur Garðar segir: „Kristi-
legar siðgæðishugmyndir leiddu
til afnáms hins forna siðar um
tortímingu mannlegs lífs af fél-
agslegum ástæðum". Þetta er rétt.
En liggur þá orsökin ef til vill í
því, að einhverjir þverbrestir séu
komnir í hinar kristilegu siðgæð-
ishugmyndir á okkar tímum?
Tvöfalt
óhappaverk
Ég vil segja, að það sé tvöfalt
óhappaverk, sem unnið er með
umræddu lagaákvæði.
Annað er þetta, að það kemur
þeirri hugmynd inn hjá okkur, að
hér sé ekkert óheilbrigt eða sak-
næmt á ferðinni, þar sem lög
landsins heimili þetta. Það er
stutt að, frekar en reynt sé að
hindra ónauðsynlegar fóstureyð-
ingar. Lagaákvæði þetta ruglar
siðgæðisvitundina.
Hitt er það, að hér er ekki
lengur um einstaklingsbundin frá-
vik að ræða frá „allsherjarreglu",
heldur er þetta stefna þjóðarinn-
ar í heild, sem er miklu alvar-
legra mál. Alþingi ætti að varast
að setja slík lög, lög sem mis-
bjóða samvizku alls þorra lands-
manna. Rétt væri því að leggja
málið undir dóm þjóðarinnar, beri
Alþingi ekki gæfu til að afnema
þetta ómannúðlega og andkristi-
lega lagaákvæði.
Og enn vil ég taka undir orð
Þorvaldar Garðars Kristjánsson-
ar: „Réttinn til lífsins verður að
viðurkenna. Það er siðferðileg
skylda að varðveita lff, jafnvel líf
ófædds barns“.
Virðingarleysið fyrir mannlegu
lífi, og lífinu yfirleitt, er orðið svo
mikið í heiminum, að skelfilegt er
um að hugsa. Látum því ekki
okkar þjóð leggjast á eitt með
öflum helstefnunnar, reynum
heldur að þroska með henni lotn-
inguna fyrir lífinu og Honum, sem
er lífsins herra.
11. maí 1979
Bjartmar Kristjánsson
ÍSLENSKA ull'in er nú
orðin mjög vinsæl söluvara
víða erlendis og margir
ferðamenn, sem hingað til
lands koma, fara heim
aftur með úttroðnar ferða-
töskur af lopapeysum, lopa-
sokkum og öðrum ullar-
varningi.
Fyrir stuttu var stödd
hér á landi ung kona, Kaye
Sims frá Hahndorf í Suð-
ur-Ástralíu. Aðaláhugamál
frú Sims í heimssókninni
hér var að kynna sér sölu á
mislitri ull, hvernig hún er
seld, hverjir nota hana,
hvernig farið er með hana í
ullarverksmiðjum, hvaða
vörur eru framleiddar úr
henni og hvernig þær vörur
eru seldar. Að auki lék
henni forvitni á að sjá
eitthvað af mislitu fé.
Frú Sims dvaldi hér á landi í 10
daga, en henni var veittur svo-
nefndur Churchill styrkur til
kynnisferðar til Evrópu og
Ameríku til þess að afla sér
upplýsinga um vinnslu mislitrar
ullar. Á meðan á dvöl hennar
hérlendis stóð, heimsótti hún ýmis
fyrirtæki, er framleiða og selja
vörur úr íslenskri ull og kvað hún
ferðina hingað hafa verið sér
ákaflega fróðlega.
Sagði frú Sims að íslenska ullin
væri mjög ólík þeirri áströlsku,
því að í Astralíu væru 85% kind-
anna af merinó kyni.
„Ullin af merinokindunum er
ákaflega fíngerð með öllum
hárunum jafnlöngum,“ sagði frú
Sims er blm. Mbl. ræddi við hana.
„íslenska ullin er aftur á móti með
mislöngum hárum, þ.e. fínum,
stuttum (þel) og grófum, löngum
(tog). Litaafbrigði íslensku
kindarinnar eru líka mun fleiri en
kindanna í Ástralíu. í Ástralíu eru
hvítu kindurnar í miklum meiri-
hluta, en auk þeirra höfum við
eitthvað af gráum og svörtum
kindum," sagði frú Sims.
„Hingað til hefur litaða ullin
verið talin gölluð vara í Ástralíu
og sama og ekkert notuð," sagði
frú Sims. „Islendingar kunna hins
vegar mjög vel að notfæra sér
mislitu ullina, en það eru mjög
fáar þjóðir í heiminum sem nota
litaöa ull sér til hagsbótar og ná
jafn góðum árangri og þið,“ bætti
frú Sims við.
„í Ástralíu eru nú mikill áhugi
fyrir því að reyna að nýta mislitu
ullina sem best, en megintilgang-
ur með heimsókn minni hingað er
einmitt að kynna mér hvernig þið
íslendingar farið að þessu. Héðan
fer ég með mikið af nýjum hug-
myndum um það hvernig vinna
megi mislita ull og gera úr henni
fallega hluti."
„Ástralía kemur þó aldrei til
með að geta orðið keppinautur
íslands hvað snertir sölu ullar-
vara íheiminum, sökum þess hve
frábrugðin ástralska ullin er
þeirri íslensku. Við getum ekki
framleitt sömu vörur og þið, þó
svo að við förum að nýta mislitu
ullina. Vegna þess hve merino
ullin er fíngerð er einungis hægt
að framleiða úr henni mjög fín-
gerð efni, sem henta áströlsku
loftslagi ágætlega."
Að sögn frú Sims hafa Ástralar
gert lítið af því að vinna ullina
sína sjálfir, en selja hana mikið
óunna úr landi.
Kaye B. Sims var mjög hrifin af
íslensku ullinni og þeim vörum
sem úr henni eru unnar.
Ljónm: Kristinn.
„Ullin er síðan unnin erlendis,
en fullunnar ullarvörur fluttar til
Ástralíu. Þetta er engan veginn
nógu hagstætt og því eru ýmsir
aðilar nú að kanna möguleika á
því að vinna ullina í Ástralíu."
Frú Sims lét ákaflega vel af dvöl
sinni á íslandi og sagði hún, að
hún hefði haldið að einungis ullin
og kindurnar myndu vera áhuga-
vekjandi, en landið hefði heillað
hana svo að hún hefði nú mikinn
áhuga fyrir því að koma aftur
einhverntíman seinna og skoða þá
landið betur.
„Núna gafst mér aðeins tæki-
færi til að ferðast um norður- og
vesturland, en hefði mjög gjarnan
viljað fara á Austfirði. Það verður
þó að bíða betri tíma,“ sagði frú
Sims að lokum.
A.K.
Undirskrifta-
söfnunin
varðandi
Landakotstún
VEGNA fréttar sem birtist í Mbl.
s.l. fimmtudag um undirskrifta-
söfnun varðandi byggingar á
Landakotstúninu skal þáð tekið
fram að söfnun undirskrifta var á
vegum Rannveigar Tryggvadóttur
fyrstu þrjár og hálfa vikuna í júní
en þá komu Ibúasamtök Vestur-
bæjar og buöu henni aðstoð og
söfnuðu 401 undirskrift en alls
söfnuðust 2258 nöfn.