Morgunblaðið - 13.10.1979, Qupperneq 19

Texti:
Rannveig M. Níelsdóttir
HJUKRUNARMAL ALDRAÐA
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 1979
---- .... , ........ — — .......... . .
19
„Mun fleira aldrað
fólk þyrfti á aðstoð
okkar að halda ”
Jóhann Þorleifsson og kona hana Jóhanna Tómasdóttir á heimili þeirra hjóna í Reykjavík.
„Getum ekki œtlast tilþess
að börnin sjái um okkur”
Okkur finnst þaö ágætt aó búa
ein en það er lítið öryggi í því fyrir
gamalt fólk. Við hjónin sitjum
oftast ein heima nema hvað ég
get gengið hér út á götuna þegar
gott er veður,“ sagði Jóhann
Þorleifsson er blaðamaöur heim-
sótti hann og konu hans á heimili
þeirra á Grundarstíg í Reykjavík.
Jóhann er á nítugasta og öðru
aldursári en Jóhanna verður
níræð í næsta mánuði. Þau hafa
búið í Reykjavík frá því upp úr
aldamótum. Jóhann stundaði
sjóinn meðan þrek og heilsa
entist og er hann einn af stofn-
endum Sjómannafélags Reykja-
víkur.
I rúmt ár hefur Jóhann reynt aö
fá inni á Hrafnistu fyrir sig og konu
sína þar sem heilsu þeirra hefur
hrakaö og þau eru ekki lengur fær
um aö hugsa um sig sjálf. En ekkert
rúm var á Hrafnistu og röðin er enn
ekki komin aö þeim hjónum. Jó-
hann hefur því haft samband við
fleiri stofnanir fyrir aldraða, t.d.
Hátún, en alls staöar er fullsetið og
ekkert pláss er fyrir gömlu hjónin.
„Mér sárnar þaö mjög mikiö aö
ég skuli ekki enn hafa fengið inni á
Hrafnistu. Mér finnst sem minn
gamli félagsskapur, Sjómannafélag
Reykjavíkur, hafi yfirgefið mig. Þeir
höfðu lofað mér að ég fengi inni hjá
þeim í fyrsta pláss sem losnaði. En
þegar ég fór að reka á eftir því,
könnuöust þeir ekkert við það
loforö."
Þau Jóhanna og Jóhann fá
heimilishjálp 4 tíma á dag 5 daga
vikunnar. Um helgar færir dóttir
þeirra þeim mat. í sumar þegar
heimilishjálpin var í fríi varð Jóhann
að ganga út í búö á hverjum virkum
degi og kaupa tilbúinn mat. Á
veturna kemst Jóhann lítið út og
verður dóttir þeirra að færa þeim
nauðsynjar ef heimilishjálp bregst.
„Það eina sem ég hef hugsað
mér að gera, eins og málin standa
nú, er að vera hér áfram og fá
einhvern til að hjúkra okkur þegar
við verðum það lasburða að við
veröum ekki rólfær. Við getum
ómögulega ætlast til þess af börn-
unum að þau sjái um okkur. Þau
hafa nóg með sín mál og börnin
okkar hafa gert allt sem þau geta til
að okkur líði sem best á elliárun-
um,“ sagði Jóhann að lokum.
Eins og fram hefur komið í
viðtölunum við forsvarsmenn dval-
arheimila aldraðra í Reykjavík veitir
heimahjúkrun Reykjavíkur aðstoð
þeim öldruðum sem búa í heima-
húsum. Borgin hefur rekið þessa
þjónustu frá því árið 1955. Það eru
ekki aöeins aldraðir sem eiga rétt á
heimahjúkrun, heldur allir aldurs-
hópar, en samkvæmt beiðni læknis.
Þjónusta þessi er þeim sem hennar
njóta að kostnaðarlausu og er hana
að fá alla daga ársins.
Mikill meirihluti þeirra sem
heimahjúkrunin annast er fólk kom-
ið yfir sjötugt. Á síðasta ári annaðist
hjúkrunin 91 konu á aldrinum 70—
79 ára en 30 á aldrinum 60—69 ára.
Flestar voru konurnar þó á aldrinum
80—89 ára eða 107. Karlar sem
heimahjúkrunin annaðist voru hins
vegar mun færri eða 30 á aldrinum
70—79 ára og 18 á aldrinum 60—69
ára. í júní á þessu ári voru 248
sjúklingar á skrá hjá heimahjúkrun-
inni en 230 í maí. í júlí var fjöldi
sjúklinga kominn upp í 256 og hafði
hjúkrunarþyngd þá einnig aukist til
muna, þ.e. sjúklingarnir þurftu
meiri hjúkrun.
Á vegum heimahjúkrunar Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur starfa 3
hjúkrunarfræðingar auk deildar-
stjóra og 10—20 sjúkraliðastöður
eru við deildina. Blaðamaður heim-
sótti þær Kolbrúnu Ágústsdóttur
deildarstjóra heimahjúkrunar og
Þórdísi Ingólfsdóttur hjúkrunar-
fræðing á skrifstofu heimahjúkrun-
ar í Heilsuverndarstöð Reykjavíkur
og innti þær fyrst eftir því hvernig
þjónustu heimahjúkrunar væri hátt-
að?
„Við skiptum borginni niður í 3
hverfi, vesturbæ, austurbæ og mið-
bæ og hefur einn hjúkrunarfræðing-
ur umsjón með hverju hverfi. Deild-
arstjóri fer samt yfirleitt í fyrstu
heimsókn til sjúklings og metur
hvers konar hjálp hann þurfi á að
halda og hversu oft í viku þurfi að
annast hann. Sjúkraliðarnir sjá um
að baða sjúklinga og veita annars
konar aðhlynningu en hjúkrunar-
fræðingarnir fylgjast með starfi
þeirra, gefa lyf og skipta á sárum.
Annars er verkaskiptingin ekki svo
greinileg."
— Getið þið sinnt öllum beiðnum
sem ykkur berast?
„Við höfum aldrei neitað neinum
um aðstoð og reyndar hefur ekki
fengist úr því skorið hvort við höfum
yfirleitt leyfi til að neita hjúkrunar-
beiðnum. Við höfum hins vegar einu
sinni gefist upp á sjúklingi vegna
hversu ósamvir.nuþýður hann var.
Það sem verra er er hversu seint
við komum inn í myndina í sumum
tilvikum. Það loðir enn við fólk að
telja heimahjúkrunina aðstoð við
fátæklinga og sumir halda að þeir
þurfi að greiða einhver ósköp fyrir
þessa þjónustu. Það eru því áreiðan-
lega miklu fleiri sem þurfa á hjálp
okkar að halda en þeir sem láta vita
af sér. Það er oft erfitt fyrir gamalt
fólk að vera eitt heima, og við getum
hjálpað því við ýmislegt, t.d. lyfja-
tökur og böð.“
— Er það fólk sem þið heimsæk-
ið fært um að vera í heimahúsum?
„Við gerðum lauslega könnun á því
í ágúst hversu margir af þeim 260
sjúklingum sem við önnumst þyrftu
að komast á stofnanir fyrir aldraða.
Kolbrún Ágústsdóttir deildar-
stjóri heimahjúkrunar.
Rætt við Þórdísi
Ingólfsdóttur og
Kolbrúnu Ágústs-
dóttur hjá heima-
hjúkruninni
Þórdís Ingólfadóttir hjúkrunar-
fræöingur hjá heimahjúkruninni.
Okkur bar saman um að þeir væru
83 sem ekki væru færir um að vera í
heimahúsum.
En vandkvæðin eru þau að margt
af þessu fólki getur heldur ekki farið
á stofnanir þar sem engin slík er
fyrir hendi. Eldra fólk sem á við
geðræn vandamál að stríða fær t.d.
hvergi inni, ekki einu sinni á al-
menningssjúkrahúsum þurfi það á
slíku að halda. Það er afskaplega
erfitt að hafa þetta fólk í heimahús-
24 tíma eftirlit þar sem það getur
farið sér að voða hvar sem er og
getur engan veginn séð um sig
sjálft."
— Hvernig er fjárhagsmálum
heimahjúkrunar háttað?
„Heimahjúkrunin er inni á fjár-
hagsáætlun fyrir Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur. Okkur er séð fyrir
nægu fjármagni til að halda núver-
andi starfsemi gangandi en hins
vegar mætti auka starfsemina og til
þess vantar meira fé. Stjórnvöld
gera sér ekki nægjanlega grein fyrir
því hversu mikla fjármuni er hægt
að spara með vel mannaðri og vel
skipulagðri heimahjúkrun. Ef slíkt
er fyrir hendi getur gamla fólkið
verið mun lengur í heimahúsum og
sparast þá sjúkrahúsgjöld og dag-
gjöld á vernduðum stofnunum."
— Nú farið þið í vitjanir einu
sinni eða oftar í viku til hvers
sjúklings. Eru einhverjir á ykkar
vegum sem heimsækja aldrað fólk
þess á milli?
„Ekki á okkar vegum en safnaðar-
systur í Laugarnes-, Nes- og Hall-
grímskirkjusókn hafa haft þó nokk-
urt samstarf við okkur í þessu
sambandi. Þær hafa leitað ráða hjá
okkur og fengið upplýsingar um það
hverja þurfi helst að heimsækja.
Þær eru þær einu sem við vitum að
fari í heimsókn til einmana eldra
fólks en fjöldinn allur situr einn
heima meira eða minna allan dag-
inn. Ættingjar þeirra eru svo upp-
teknir af sjálfum sér að þeir gleyma
þeim sem hafa alið þá upp. Við
höfum orðið varar við það í starfi
hversu mikilvægt það er að líta inn
hjá þessu fólki og spjalla við það yfir
kaffibolla þótt það sé ekki nema
stutt stund. Því finnst það jafnvel
meira virði en að við böðum það.
Flestallir eiga einhverja ættingja
eða fjölskylduvini sem eru aldraðir
en fæstir hafa fyrir því að hafa
samband við þá. Það er til skammar
að ungt fólk skuli ekki sjá sóma sinn
í að endurgjalda uppeldið með um-
hyggju fyrir þeim sem hafa undir-
búið jarðveginn að lífi þess og starfi
er líður á ævikvöld þeirra," sögðu
þær Kolbrún og Þórdís að lokum.
Gísli Sigurbjörnsson forstjóri Elli- og hjúkrunarheimilisins Grundar:
„Einveran er þyngsta bölið í ellinni”
„Hjúkrunarmál aldraðra hér
á höfuðborgarsvæðinu eru
langt frá því aö vera í góðu
lagi, því miöur,“ sagöi Gísli
Sigurbjörnsson forstjóri Elli-
og hjúkrunarheimilisins
| Grundar. „Hér er mikið af veiku
og lasburða fólki, og á vegum
borgarinnar sinnir heimahjúkr-
un fjölda manns, auk þess sem
mikið er af öldruðu fólki á
sjúkrahúsum og á Hrafnistu.
Þaö kemur af sjálfu sér, aö
aldrað fólk þarf þá mestu og
bestu hjúkrun, sem völ er á. Þaö
er talaö um, aö ekkert sé of gott
fyrir aldraða borgara og þeirra
gamla heimili sé besti staöurinn
fyrir ævikvöldiö. Þangað á aö
færa því mat, síma og aörar
nauösynjar, en þar er þaö ein-
mana og óöruggt og er þaö þaö
alvarlegasta. Öryggiskennd er
ótrúlega mikils viröi og stuölar
aö lengra lífi, en einveran er oft
þyngsta böliö í ellinni."
— Hvaö ber að gera til aö
mæta þessari þörf?
„Ég hef haldiö því fram í mörg
ár aö byggja þurfi hjúkrunar-
deildir viö sjúkrahúsin fyrir lang-
legusjúklinga, aldraö fólk og
aöra. Ég tel þá lausn vera þá
einu réttu, hún er bæöi hag-
kvæmust og ódýrust. Á sínum
tíma var talað um slíka bygg-
ingu viö Borgarsjúkrahúsið. Þá
var gert ráö fyrir, aö sú deild
sækti starfsaöstööu sína á
spítalann og aö starfsfólkiö
skiptist á um aö hjúkra aldraöa
fólkinu, þar sem þaö er mjög
þreytandi og erfitt aö starfa á
slíkum deildum til lengdar, og
meö þannig fyrirkomulagi fengju
læknar og hjúkrunarfræöingar
fjölbreyttari reynslu. Samþykkt
var aö koma uþp húsi fyrir 40
manns í þessu skyni viö Borg-
arsjúkrahúsiö til þess aö bæta
úr mikilli þörf — en ekkert varö
úr neinu.
Daggjöld, sem Grund fær fyrir
lasburöa og sjúkt fólk, eru mun
lægri en aörir fá og þegar fariö
er fram á aö fá sama, er svarið:
„Þaö gengur svo vel hjá ykkur,
aö þið þurfiö ekki meira.“
Gísli Sigurbjðrnsson forstjóri
Elli- og hjúkrunarheimilisins
Grundsr.
En viö étum peningana ekki
upp, við þurfum aö byggja
meira. Litla Grund, sem nú er
verið að reisa, er í. raun og veru
aðeins endurnýjun og nauö-
synleg viöbót, til þess aö öll
starfsemi veröi sem hagkvæm-
ust og aö meira rými veröi fyrir
vistfólkiö. Þaö yrði enginn
hængur á því aö leysa úr þeim
vanda sem hjúkrunarmál aldr-
aðra eru oröin, ef viö stæöum
saman.
Ef viö hættum aö haga
okkur, eins og viö geröum á
Sturlungaöld, tækjum upp sam-
vinnu og ef vilji væri fyrir hendi,
ættum viö aö geta leyst úr
þessum vanda,“ sagöi Gísli aö
lokum.
::