Morgunblaðið - 13.10.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 1979
21
a
Hjörleifur Guttormsson
iðnaðar- og orkumálaráðherra;
Viðfangsefni viðný
verkefni vekja öðru
fremur áhuga minn
„Þetta ár sem ég heí að baki i
ráðuneyti og hér á Alþingi hefur
síður en svo valdið mér vonbrigð-
um á heildina litið né heldur hefur
það deyft áhuga minn á þjóðmál-
um,“ sagði Hjörleifur Guttorms-
son iðnaðar- og orkumálaráð-
herra. „Ég hef ekki eignazt neinn
óvildarmann á þessum tima svo
mér sé kunnugt og ég ber ekki
kala til neins. Þvert á móti hef ég
skynjað hlýju og velvild frá fjölda
manna, einnig úr hópi hinna svo-
nefndu pólitísku andstæðinga, og
slíkt er raunar meiri uppörvun en
margur heldur. Vegna þessa eru
menn fljótir til að gleyma, þótt
kastist i kekki og hnútur fljúgi um
sali“.
— Þér hefur þá líkað vel ráð-
herrastarfið?
„Það hefur verið mér ánægjuefni
og verulegur skóli. Ég tel mig
þannig gerðan að viðfangsefni við
ný verkefni vekja öðru fremur
áhuga minn og tilfinningin fyrir því
að vera að bæta við mig er mér
mikils virði.
Viðfangsefnin hafa verið afar
fjölþætt og ég hef reynt að beita
mér fyrir nýjum stefnumörkunum
bæði í iðnaðarmálum og á sviði
orkumála. Þessi vinna er misjafm
lega á veg komin og söknuðurinn
yfir því að hverfa nú að líkindum úr
þessu starfi innan skamms er fyrst
og fremst tengdur því að geta ekki
borið fram og fylgt eftir þessum
málum."
— Og samstarfið?
„Þátttakan á Alþingi og störfin í
ríkisstjórninni, samskiptin við aðra
ráðherra og fjölda aðila í stjórn-
kerfinu og utan þess, allt hefur
þetta verið ákaflega lærdómsríkt og
yfirleitt ánægjulegt, þótt skoðanir
hafi engan veginn alltaf farið sam-
an við ríkisstjórnarborðið eða utan
þess.“
— Hvaða pólitíska lærdóm dreg-
ur þú af þessu stjórnarsamstarfi?
„Ég held að það skipti nú afar
miklu máli fyrir okkur Islendinga
að ná saman um úrlausn mála. Við
þurfum að breyta okkar vinnu-
brögðum á ýmsum sviðum, greina
megindrætti og efla samkennd inn-
án flokka og milli flokka um þau
efni sem samstaða getur á annað
borð tekizt um og gefa þjóðinni kost
á að velja og vera okkur
stjórnmálamönnunum til leiðbein-
ingar um það sem máli skiptir.
Það er kannski lakast við þjóð-
málaumræðuna og þá einnig þátt
fjölmiðla í henni að hún hnígur
ekki sem skyldi að þessu marki."
— Nú hafðir þú unnið að um-
hverfisverndarmálum áður en þú
varðst ráðherra. Fannstu til þess að
einhverrar tortryggni gætti í þinn
garð vegna þess?
„Nei. Ég varð ekki var við tor-
tryggni í fari manna. Hins vegar
skynjaði ég að menn hlytu að geta
litið á mig með nokkurri tortryggni
að þessu leyti vegna áhuga míns og
afskipta af umhverfismálum
síðustu 10 árin.
Ég lít hins vegar á það málasvið,
sem aðeins einn þátt, að vísu
kannski einn þann gildasta, sem
hafa þurfi í huga í stefnumótun á
sviði þjóðmála. Vistfræðileg viðhorf
eiga að geta hjálpað stjórnmála-
mönnum í starfi þeirra. Þau viður-
kenna og byggjast á fjölbreytni,
samspili margra krafta, sem ráði
niðurstöðu mála og framvindu til
lengri tíma.
Það er engin tilviljun að hinir
svokölluðu grænu flokkar eru nú að
vaxa úr grasi á þjóðmálasviðinu
víða í Vestur-Evrópu. Það er stað-
reynd, sem hollt væri fyrir flokkana
hérna að hugleiða, er þeir setja
saman kosningastefnuskrárnar á
næstunni."
Tómas Árnason fjármálaráðherra:
Annasamt starf í
40-50% verðbólgu
„Mér hefur þótt geysilega
annasamt að gegna starfi fjár-
málaráðherra við 40 til 50%
verðbólguaðstæður þann tíma,
sem ég hefi verið í starfi,“ sagði
Tómas Árnason, fjármálaráð-
herra, í samtali við Morgunbiað-
ið. „Samkomulagið i rikisstjórn-
inni hefur verið stirt og ein-
kennst framan af af því að
ráðherrarnir voru allir nýir,
nema forsætisráðherra.“
„Þrátt fyrir óhagstæð ytri skil-
yrði," sagði Tómas Árnason,
„tókst að afgreiða fjárlög fyrir
yfirstandandi ár með þeim hætti,
að ég vonast til að rekstur ríkis
sjóðs á þessu ári verði í jafnvægi.
Énnfremur hef ég lagt fram fjár-
lagafrumvarp á yfirstandandi Al-
þingi, sem ég álít að boði ábyrga
fjármálastjórn á næsta ári. Frum-
varpið felur í sér 9 milljarða
króna tekjuafgang og talsverða
niðurgreiðslu á skuldum ríkisins
og er við það miðað að verðbólgan
á næsta ári verði 30% frá upphafi
til loka árs. Ég vil ekki skilja við
þetta embætti án þess að viðhafa
það, sem ég tel vera fyrir mína
hönd og míns flokks, ábyrg vinnu-
brögð."
„Eg hef bæði haft ánægju af
starfinu og amstur. Það hefur
orðið mitt hlutskipti í stjórnmál-
unum að fjalla um fjármál, efna-
hagsmál og atvinnumál. Persónu-
lega sakna ég ekki ráðherraemb-
ættisins, nema ef vera skyldi
vegna hinnar ágætustu samvinnu
við starfsfólk ráðuneytisins. Sem
stjórnmálamaður saknar maður
ævinlega þess að fá ekki að ráða
gangi mála. Til þess er leikurinn
gerður."
„Það er mikil lífsreynsla að fá
verkefni á borð við slíkt starf og
því fylgja því mikil vonbrigði,
þegar rikisstjórnarsamstarfið
reynist svo skammlíft og nær
ekki þeim árangri, sem menn
gerðu sér vonir um,“ sagði Bene-
dikt Gröndal utanríkisráðherra í
samtali við Morgunblaðið.
„Þótt starfið á hinu pólitíska
sviði hafi stundum gengið
skrikkjótt, þá má segja að per
sónulegt samstarf hafi verið gott
og ánægjulegt. Það hefur verið
ánægjulegt að starfa með þeim —
og nefni ég þá öðrum fremur
forsætisráðherra, sem ég hefi átt
mest skipti við. Utanríkismál
hafa alltaf verið mér heillandi
verkefni, þótt þau séu á stundum
erfið. Alla mína lífstíð hefi ég
haft áhuga á þeim málum, en hins
vegar er alltaf dálítil hætta á að
erfitt sé að samræma starf að
utanríkismálum og nægilega
þátttöku í innanlandspólitík.“
Benedikt Gröndal utanríkisráðherra:
Almennur skiln-
ingur á utanríkis-
málum er oflítill
„Ég mun sakna bæði verkefn-
anna og fólksins, því að það hefur
verið einstaklega gott samstarf
bæði við fólkið í ráðuneytinu og í
utanríkisþjónustunni."
„Áttu kannski von á að koma
brátt aftur í ráðuneytið?"
Ég er nú búinn að vera það
lengi í pólitík, að ég er orðinn
talsvert veðraður. Ég er því við-
búinn því að aðstæður geti
breytzt með skömmum fyrirvara
eins og nú. Starfið er margþætt,
samband við önnur lönd og al-
þjóðastofnanir. Það hefur yfir-
leitt gengið vel. Svo eru það
einstök verkefni, sem upp koma
eins og Jan Mayen. í því máli hef
ég góða samvizku, þótt ég hafi
orðið fyrir harðri gagnrýni."
„Svo er þess að gæta að utan-
ríkisráðherra er í raun einnig
varnamálaráðherra og er það
mikið starf, sem viðkemur Kefla-
víkurflugvelli. Þar get ég nefnt
flugstöðvarbygginguna, sem ég
tel þjóðinni nauðsyn á að fá áður
en langt um líður og flutningur
olíutankanna sem er verkefni upp
á tugi milljarða.
„Ég tel að almennur skilningur
manna á utanríkismálum sé enn
allt of lítill og að það vanti
fræðslu á því sviði um mikilvægi
þeirra fyrir frelsi þjóðarinnar.
Við verðum að hafa bæði þekk-
ingu og geta lagt málefnalegt mat
á stöðu mála og megum þá ekki
láta tilfinningarnar einar ráða,
þegar við ákveðum stefnuna."
Sjá viðtöl við Steingrím
Hermannsson og Ragnar
Arnalds á bls. 22.
Svavar Gestsson viðskiptaráðherra:
Ætli % tímans
hafi ekki farið í
sífelld fundahöld
„Lifið er alltaf að kenna
mönnum ný tíðindi og setan í
ráðherraembætti hefur verið ákaf
lega lærdómsrík. Ég býst við að
þessi reynsla sem önnur setji sín
mörk á menn, bæði persónulega
og pólitiskt,“ sagði Svavar Gests-
son viðskiptaráðherra, er Mbl.
spurði hann um áhrif ráðherra-
dómsins. „Þetta hefur líka verið
ákaflega erfitt samstarf og lítill
timi gefizt til að sinna nauðsyn-
legum verkum til að knýja fram
breytingar. Mestur timinn hefur
farið í þctta gífurlega þóf fram og
aftur. Ætli þrir fjórðu timans hafi
ekki farið i sifelld fundahöld. Ég
hygg að það sé rétt, sem mér eldri
menn segja, að þetta sé erfiðasta
stjórnarsamstarf. scm okkar
flokkur hefur tekið þátt i. Ég tel
hins vegar enga ástæðu fyrir
Alþýðubandalagið til að sjá eftir
því og ég er viss um að okkar
flokkur er nú vel í stakk búinn.“
— Hefur þér komið þetta þóf á
óvart?
„Þetta hefur orðið öðru vísi, en
ég í bjartsýni minni vonaði og þá
fyrst og fremst vegna óánægju með
stjórnina innan Alþýðuflokksins.
Vegna hennar hafa ráðherrar
flokksins alltaf átt erfitt með að
taka ákvarðanir í nokkru máli. Þeir
höfðu lengi Vel meirihluta þing-
flokksins á bak við sig, en hafa nú
beðið ósigur fyrir órólegu deildinni,
sem hrærist í þessu sérkennilega
andrúmslofti gömlu guðfræðideild-
arinnar hér á Alþingi.
Fyrir Alþýðubandalagið hefur
þetta stjórnarsamstarf verið mikil
reynsla og ég tel að það hafi verið
afar lærdómsríkt fyrir verkalýðs-
hreyfinguna. Mér finnst nú skipta
meginmáli, að verkalýðshreyfingin,
launamenn allir, dragi réttar
ályktanir af því sem nú er að
gerast, sem sé þá að hægri öflin í
landinu eru nú að vígbúast gegn
launafólki og hagsmunum þess í
bráð og lengd.“
— Hvernig kemur þú sjálfur út
úr þessu samstarfi?
„Mér hefur að mörgu leyti likað
það sæmilega. Ég skildi vel að það
var erfitt fyrir Framsóknarflokk-
inn að ganga til starfa með rauðu
tvílembingunum, eins og ég held að
Ólafur hafi einhvern tímann sagt,
en á síðustu mánuðum hefur mér
fundizt örla á meiri skilningi hjá
Framsóknarmönnum á því, hver
eru lágmarksatriðin í stjórnarsam-
starfi, þótt áfram bæri nokkuð á
því að þeir ættu erfitt með að
hverfa frá því að stunda pólitík
ríkisstjórnar Geirs Hallgrímssonar
varðandi kaup og kjör.
Nú, upphlaup kratanna hef ég
reynt að þola eftir því sem ég bezt
hef getað. Með tímanum held ég að
mér hafi tekizt að venja mig á að
búast við hverju sem er úr þeirri
áttinni. Maður sjóast óneitanlega í
öllum þessum tillögum, breyt-
ingartillögum, úrslitakostum og
dagsetningum.
Mér hefur lánazt að vinna að
framgangi ýmissa góðra mála í
mínu ráðuneyti, en óneitanlega
kippir það í mann að sjá nú öðrum
stofnað í hættu vejgna slita stjórn-
arsamstarfsins. Ég er ánægður
með stöðu þjóðarbúsins út á við.
Viðskiptajöfnuðurinn er óvenju
góður og gjaldeyrisstaðan fer batn-
andi. Við íslendingar framleiðum
mikið og seljum framleiðslu Okkar
við góðu verði.“
— En þú sjálfur ...?
„Ég er sem fyrr tilbúinn í
slaginn."