Morgunblaðið - 01.04.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 1980
39
Clara Birgitte
Orvar - Minning
Fædd 12. ágúst 1896
Dáinn 21. mars 1980
í dag er gerð útför Clöru
Birgitte Örvar frá Fríkirkjunni í
Reykjavík.
Clara fæddist í Kolding á Jót-
landi. Foreldrar hennar voru Sör-
en Mortensen Hyrup og Anna
Jensdatter f. Sörensen.
Á íslandi lifði hún öll sín
fullorðins- og manndómsár og hér
lifði hún til elliára og var orðin
mikill og sannur íslendingur.
Ung kynntist hún efnilegum
Islendingi, Kjartani Örvar, sem
leitaði hafði til Danmerkur eftir
menntun og frama. Hafði Kjartan
lokið vélstjóranámi í Danmörku
1914 og siglt síðan á dönskum
skipum til 1916, er leiðin lá á hin
nýju skip Eimskipafélags íslands,
sem þá var nýstofnað.
Til íslands kom Clara 1. ágúst
1919 og giftist þegar heitmanni
sínum Kjartani Örvar og lifði með
honum í farsælu hjónabandi í 51
ár. Kjartan lést 1970, þá fyrir
nokkru hættur sínu aðalstarfi
vegna aldurs.
Arið 1922, réðst Kjartan til
Rafmagnsveitu Reykjavíkur, sem
vélstjóri við Elliðaárstöðina og
starfaði síðan þar allan sinn
starfsaldur, síðast sem stöðvar-
stjóri.
Bjuggu þau, Kjartan og Clara,
eftir þetta allan sinn búskap við
Elliðaárnar, fyrst lengi vel í
bústöðum vélstjóra, sem Raf-
magnsveitan lét starfsmönnum
sínum í té. Síðar byggðu þau sér
sitt eigið hús þarna á staðnum og
bjuggu í því, meðan þeim varð
samvista auðið.
Þegar Clara nú var orðin ein og
ellin færðist yfir, flutti hún sig í
Auðarstræti og átti þar nokkur
hamingjusöm ár og hélt lengst af
allgóðri heilsu og lét reyndar ekki
á sig fá, þótt hallaði sýnilega
undan fæti. Eftir að hún fór á
sjúkrahús á síðastliðnu ári, átti
hún þaðan ekki afturkvæmt og
hafði því sannarlega staðið meðan
stætt var.
Andlát hennar bar að þ. 21.
mars s.l. og södd lífdaga hafði hún
sagt við börnin sín nokkrum
dögum áður, að nú væri hún
ferðbúin. — Það gat ekki orðið af,
að hún héldi Páskahátíðina heima
í Auðarstræti með Önnu dóttur
sinni.
Börn þeirra Clöru og Kjartans
eru: Maja, gift Eric Weatherlake.
Var hún á sinni tíð ein fræknasta
skíðakona þessa lands, en giftist
ung til Englands. Lést hún þar á
besta aldri árið 1970. Anna, ógift.
Björn, úrsmiður, giftur Hönnu
Mörtu Vigfúsdóttur. Jóhanna,
húsmóðir, gift Þorgrími
Þorgrímssyni, kaupmanni og ræð-
ismanni. Barnabörnin eru 8 og eitt
barnabarnabarn.
Fyrir hjónabandið átti Kjartan
dóttur, Gudrun að nafni. Hefur
hún alið allan sinn aldur í Dan-
mörku og er búsett í Kolding, gift
Willy Wallenberg. Var Gudrun
ætíð hjartfólgin Clöru sem hennar
eigið barn væri og við nágranna-
börnin heyrðum alltaf talað um
hana sem elskuðu, stóru systur úti
í Danmörku.
Clara var myndarleg kona á
allan hátt og hin glæsilegasta á
sínum bestu árum. Fegurð sinni
og reisn hélt hún til hins síðasta.
í Rafstöðinni var á sínum tíma
lítið og á margan hátt sérstætt
samfélag. Fjarlægðin frá borg-
inni, náið sambýli og sameiginleg
störf margra, er þar bjuggu, varð
til þess, að tengsl og vinabönd
fólksins urðu enn nánari en al-
mennt gerist í litlu þorpi.
Frá þessum árum eru margar
fegurstu minningar okkar systr-
anna tengdar Clöru og börnum
hennar, sem voru á svipuðum aldri
og við nágrannar þeirra. Við
minnumst hlýju hennar og glaðs
viðmóts, sem sjaldan brást, þótt á
ýmsu gengi um þægð og eftirláts-
semi unga fólksins.
Clöru fylgdi einnig sérstök
ræktunarmenning, vafalaust
bundin hinu þaulræktaða heima-
landi hennar. Tvo stóra garða
vann hún upp frá grunni og var
ræktað bæði til skjóls, fegurðar og
heimilisnytja. Síðar varð okkur
ljóst, að hinn sérstæði bragur á
görðum hennar var ekki eingöngu
bundinn ræktunargetunni einni,
sem var þó með því besta sem
gerist, heldur endurspeglaði garð-
yrkja hennar, plöntuval, niðurröð-
un lita blómanna og allt fyrir-
komulag ríka listræna tilhneig-
ingu. Kom þetta einnig fram í öllu
heimilishaldi hennar og dagfari,
sem og því, að á efri árum fékkst
hún við myndlist. Þessi eiginleikar
hafa erfst til barna hennar.
Að leiðarlokum minnumst við
langrar og ánægjuríkrar samveru
og vináttu sem entist milli hennar
og móður okkar til hins síðasta.
Guðfinna Jóhanns-
dóttir Minningarorð
Fædd 22. júní 1903
Dáin 20. marz 1980
Þegar ég að kvöldi útfarardags
hálfsystur minnar Guðfinnu Jó-
hannsdóttur, lít yfir farinn veg og
leiði hugann að okkar raunveru-
lega nána sambandi og tryggu
vináttu alla tíð, þrátt fyrir tals-
verðan aldursmun, fyllist hugur
minn þakklæti til hennar fyrir
allt, sem hún var mér og öllu mínu
fólki, bæði fyrr og síðar.
Guðfinna missti móður sína 15
ára gömul og er ekki að efa, að
slíkt áfall hefur haft mikil áhrif á
hana sem og yngri systkini hennar
tvö. Erfið hafa þau hlotið að vera
árin, sem í hönd fóru, en í lífi
flestra skiptast á skin og skúrir og
má segja, að svo hafi verið í lífi
hennar.
Hinn 18. okt. 1924 er hennar
hamingjudagur, þegar hún giftist
Einari Pálssyni, blikksmíðameist-
ara og núverandi eiganda Nýju
blikksmiðjunnar í Reykjavík. Þau
eignuðust fallegt og hlýlegt heim-
ili og urðu þeirrar gæfu aðnjót-
andi að fá að lifa saman í farsælu
hjónabandi í rúm 55 ár.
Margar eru minningarnar, sem
þjóta um hugann, þegar hugsað er
til baka — minningar, sem ég er
innilega þakklát fyrir.
Þegar ég fæddist voru hálf-
systkini mín öll komin yfir tvítugt
og þegar búin eða í þann veginn að
stofna sín eigin heimili. Milli
heimila þeirra og heimilis foreldra
minna var alltaf mikill samgang-
ur og sterk voru fjölskyldu- og
vináttuböndin, sem tengdu saman
allar fjölskyldurnar. Hálfsystkin-
um mínum öllum er ég ævarandi
þakklát fyrir alla þeirra vinsemd
og hlýju í minn garð og móður
minnar, stjúpu þeirra. Það er
vandi að vera stjúpa og þarf
vissulega, mikla nærfærni og til-
litsemi til að umgangast stjúp-
börn, svo að vel fari. Sama má
segja um stjúpbörnin í umgengni
við stjúpuna. En hér þykist ég
geta dæmt, að mjög vel hafi til
tekizt og allir hafi notið sín. Það
ríkti gagnkvæm virðing og vinátta
milli móður minnar og stjúpbarna
hennar, svo að á betra varð vart
kosið.
Einhvern veginn var því á þann
veg farið, að litið var á Guðfinnu
sem einskonar sameiningartákn
fjölskyldunnar á vissan hátt. Hún
Börnum hennar og öllum af-
komendum viljum við færa hug-
heilar samúðarkveðjur, ekki síst
Önnu, sem nú hefur misst mest
allra barnanna.
Ágústa og Ingunn
Ágústsdætur
Kveðja frá tengdasyni
í dag kveðjum við stórbrotna
sæmdarkonu, sem var af dönsku
bergi brotin. Clara Birgitte Örvar
fædd Hyrup var fædd 12. ágúst,
1896 í Kolding á Jótlandi og voru
foreldrar hennar Anna og Sören
Hyrup trésmíðameistari. Olst hún
upp í stórum systkinahóp en þau
voru alls 10 og var hún þeirra
yngst en hún náði hæstum aldri
þeirra.
Árið 1919 fluttist hún til íslands
ásamt unnusta sínum Kjartani
Tómassyni Örvar, vélstjóra og
voru þau gefin saman í hjónaband
í ágúst það sama ár. Þau eignuð-
ust fjögur börn en þau eru Maja
fædd 12. maí, 1920 (hún er látin)
hún giftist enskum manni Eric
Weatherlake og eignuðust þau tvö
börnCecil og Sylvia. Anna Sigrún,
Björn, giftur Hönnu Mörtu Vig-
fúsdóttur, sem eiga þrjú börn,
Björgu, Kjartan og Björn Lárus.
Yngst barna þeirra er Jóhanna,
gift þeim, sem þessar línur ritar
og eiga þau þrjú börn, Hönnu
Þóru, Hrafnhildi og Þorgrím Þór.
Varla get ég minnst Clöru án
þess að geta eiginmanns hennar
Kjartans Örvar en hann var
fæddur 23 jan. 1892 sonur hjón-
anna Theodóru Guðrúnar Bjarna-
dóttur, sem var fædd að Hömrum
í Grímsnesi en ólst upp í Miðengi í
sömu sveit og Tómasar Gunnars-
sonar, fiskmatsmanns á ísafirði
en hann var fæddur í Sauðholti á
Rangárvöllum.
Kjartan lærði til vélstjóra í
Köbenhavns Maskinskole og Köb-
enhavns Flydedok og Skibsværft.
hafði yfir sér reisn, var ákveðin í
skoðunum, dugmikil atorkukona
og hafði frumkvæði um marga
hluti, þegar taka skyldi ákvarðan-
ir.
Fyrstu bernskuminningar mín-
ar eru bundnar jóladagsfjöl-
skylduhátíð á heimili þeirra Ein-
ars og Guðfinnu. Alltaf var það
mér mikið tilhlökkunarefni, þegar
fara átti til þeirra, hvort sem var
á jólum, páskum, á öðrum tylli-
dögum eða bara til að líta inn án
tilefnis, sem oft var gert í þá daga,
þegar tími virtist nægur til að
vera samvistum við vini og ætt-
ingja. Guðfinna var höfðingi heim
Sigldi hann síðan á ýmsum dönsk-
um skipum og þar á meðal
„ísland“. En árið 1916 réðst hann
til starfa hjá Eimskipafélagi
íslands og sigldi með Goðafossi og
Lagarfossi um 2ja ára skeið. Þá
sigldi hann með togurunum Ing-
ólfi Arnarsyni, hinum eldri og
Ot'ri og síðar á „Suðurlandinu",
sem var strandferðaskip. En árið
1922 hætti hann sjómennsku og
réðst til Rafmagnsveitu Reykja-
víkur og starfaði ætíð við Elliða-
árstöðina.
Kjartan Örvar var greindur
maður og vel að sér um fleiri svið
en snertu starfa hans enda ger-
hugull varðandi það er hugur hans
stóð til hverju sinni.
Er ég nú á kveðjustund minnist
Clöru Birgitte, þá kemur mér helzt
í hug persónutöfrar hennar en
henni var það eiginlegt að laða að
sér fólk en hún naut sín hreint
ekki, ef hún hafði ekki fólk í
kringum sig. Einnig hafði hún
skemmtilegan frásagnarhæfi-
leika. Gestkvæmt var jafnan á
heimili hennar og stóð hún og
bóndi hennar jafnan fyrir rausn
og höfðingsskap. Jafnvel háöldruð
lét hún ekki niður falla hátíðar-
miðdegisverði fyrir fjölskylduna.
Clara var blómaræktarkona
mikil og skildi eftir sig hvorki
meira né minna en fjóra blóma- og
trjágarða við hús þau, sem fjöl-
skyldan bjó í er þau bjuggu við
Elliðaárstöðina. Handavinnukona
var hún mikil enda þurfti varla að
kaupa prjónles á barnabörnin
þegar þau voru að vaxa úr grasi.
Ættfróð var Clara og stóð hún í
þeim efnum ekki manni sínum á
sporði.
Ég stend í þakkarskuld fyrir að
hafa fengið að kynnast svo mætri
konu. Hvíli hún í guðsfriði.
Þorgrímur Þorgrimsson
Guðmundur Sigurjónsson teflir við unga Akureyringa.
Kári Elísson skák-
meistari Akureyrar
MORGU NBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Skákfélagi Akureyrar:
Skákþingi Akureyrar lauk fyrir
skömmu. Keppendur voru 20 í
tveimur flokkum, 10 í Á-flokki og
10 í B-flokki.
í A-flokki sigraði Kári Elísson,
hlaut 7,5 vinninga, í öðru sæti
varð Gylfi Þórhallsson með 6,5
vinninga og í þriðja—fjórða sæti
urðu þeir Jakob Kristinsson og
Áskell Örn Kárason með 6 vinn-
inga. í B-flokki sigraði Pálmi
Pálsson, sem hlaut 7,5 vinninga, í
að sækja og var henni einkar lagið
að taka alúðlega á móti gestum
sínum. Hún var mjög framtaks-
söm um að kalla saman skyldfólk
sitt meðan heilsan leyfði, enda
þótt aðstæður breyttust til þeirra
hluta eftir því sem árin liðu og
nýjar og nýjar fjölskyldur bættust
við.
Börnin, sem upp komust, urðu
fimm. Þau eru: Sigríður, gift
Helga Filippussyni; Jóhann,
kvæntur Jenný Sigfúsdóttur; Jón-
as Haukur, kvæntur Elínu Jóns-
dóttur; Sverrir, kvæntur Katrínu
Jónsdóttur og Hjördís, gift Brynj-
ólfi Guðmundssyni.
Allir vinna synirnir í fyrirtæki
föður síns, sem hann með dugnaði
og eljusemi setti á stofn fyrir 54
árum og veitir enn forstöðu með
árvekni og drenglund.
Nú, þegar Guðfinnu nýtur ekki
lengur við, er afkomendahópurinn
orðinn stór, sem saknar hennar.
Sárastur er söknuður eiginmanns-
ins, sem allt til hinztu stundar
reyndist henni hinn trausti, sanni
vinur og bar hana á höndum sér
alla tíð.
Við hjónin og börn okkar send-
um þeim öllum okkar hjartan-
legustu samúðarkveðjur og biðj-
um algoðan guð að blessa þeim
minninguna um hana og veita
þeim huggun og styrk í sorg þeirra
og söknuði.
Henni, sem horfin er, biðjum
við eilífs friðar og blessunar guðs.
Sigríður G. Jóhannsdóttir
öðru sæti varð Hlynur Jónasson,
einnig með 7,5 vinninga og í þriðja
sæti varð Jakob Kristjánsson með
6.5 vinninga.
Teflt var í Lundaskóla og skák-
stjóri var Albert Sigurðsson.
Akureyrarmót í hraðskák var
haldið mánud. 24. mars. Tefldar
voru 2x9 umferðir eftir Monrad-
kerfi og voru keppendur 33. Sigur-
vegari varð Jón Björgvinsson,
hlaut 15 vinninga, annar varð
Áskell Örn Kárason með 13 vinn-
inga, þriðji Þór Valtýsson með
12.5 vinninga og fjórði Pálmi
Pétursson með 12 vinninga.
Eftir páskana efna Æskulýðs-
ráð Akureyrar og Skákfélag Akur-
eyrar til námskeiðs í skák fyrir
börn og unglinga á Akureyri.
Leiðbeinandi verður Helgi Ólafs-
son alþjóðlegur skákmeistari.
Námskeiðin verða haldin í
Oddeyrarskóla og Lundaskóla.
Fyrr í vetur gekkst Skákfélag
Akureyrar fyrir námskeiði fyrir
unglinga og fullorðna þar sem
Helgi var leiðbeinandi. Þótti nám-
skeiðið gefa það góða raun að
ástæða væri til að halda slíkri
starfsemi áfram.
Fulltrúar Akureyrar á Skák-
þingi íslands, sem nú er að hefjast
, varða Helgi Ólafsson, sem teflir í
landsliðsflokki, Gylfi Þórhallsson,
sem teflir í áskorendaflokki, og
unglingarnir Pálmi Pálsson og
Jón Garðar Viðarsson, en þeir
tefla í opnum flokki.
Mikil gróska er í skákstarfi
skákfélagsins og einnig er mjög
öflugt skákstarf í ýmsum skólum
bæjarins. Sem fyrr háir húsnæð-
isleysi starfsemi félagsins, en þó
er von til þess að úr þeim málum
kunni að rætast á næstunni.
Næsta skákmót hjá SA verður
væntanlega minningarmót um
hinn góðkunna skákmann Júlíus
Bogason hefst það sennilega um
miðjan apríl. Þá munu skákmenn
frá Húsavík sækja Akureyringa
heim nú í vor, en samskipti
þessara tveggja skákfélaga eru nú
orðin árviss þáttur í starfsemi
félaganna.