Morgunblaðið - 01.04.1980, Blaðsíða 38

46
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 1980
Frá ráðstefnu Samtakanna Lífs <>k lands um hclgina. þar sem fjallað var um manninn og tréð. Fremst á
myndinni cru frá vinstri Ilákon Bjarnason. fyrrverandi skógræktarstjóri ríkisins, Agnar Kofoed-Hansen,
flugmálastjóri og dr. Kristján Eldjárn, forsoti íslands. Ljósmynd Mbl. Emilia.
„Tré mannkyninu til ómetan-
legra nytja og yndisauka44
— sagði Hákon Bjarnason á ráðstefnu Samtakanna Lífs og lands um helgina
„SKÓGAR og einstök tré geta verið
og eru mannkyninu til ómetanlegra
nytja og yndisauka þegar trjáteg-
undirnar vaxa á stöðum, sem henta
þeim,“ sagði Hákon Bjarnason,
fyrrverandi skógræktarstjóri ríkis-
ins, í ávarpi sínu á ráðstefnu
Samtakanna Lífs og lands um efnið
„Maður og tré“, sem haldin var um
helgina að Kjarvalsstöðum.
„Með trjám fegra menn umhverfi
sitt, með skógbeltum bæta þeir
veðurfarið og úr skógum heimsins
koma margar þær nauðsynjar, sem
mannkynið getur ekki án verið. Trén
eru fullkomnustu verur plönturíkis-
ins, þau verja og vernda lífhjúpinn á
yfirborði jarðar, auka viðhald og
frjósemi jarðvegs og í skógum jarðar
falia á ári hverju margir tenings-
metrar viðar á hverjum hektara
lands, sem hirða má án þess að sök
komi.
Góð og skynsamleg skógrækt er
fólgin í því að hirða það og nýta, sem
fellur af nægtaborði náttúrunnar, en
gera það á þann hátt að skógarnir
endurnýist af sjálfsdáðum. Þar sem
því marki er náð hefur mannkynið
komizt næst því að finna eilífðarvél,
en perpetuum mobile hefur verið
eftirlætisdraumur mannkynsins frá
því að sögur hófust," sagði Hákon
ennfremur.
A ráðstefnunni voru flutt fjölmörg
erindi, en hún hófst með setningar-
ávarpi Jóns Óttars Ragnarssonar,
formanns samtakanna. Um efnið
Ytri aðstæður, fluttu erindi Hákon
Bjarnason, sem flutti ágrip af sögu
gróðurs og trjáræktar. Haukur
Ragnarsson fjallaði um veður og tré.
Bjarni Helgason var með hugleið-
ingar um jarðveg og skógrækt á
íslandi. Snorri Sigurðsson fjallaði
um innflutning á trjátegundum, Óli
Valur Hansson um runnaræktun og
Jón H. Björnsson um tré sem lífveru.
Undir liðnum Skipulag fluttu er-
indi Jóhann Pálsson, um tré í
vistkerfinu, Gestur Ólafsson sem
fjallaði um trjárækt í skipulagi,
Tómas Ingi Olrich um skógrækt,
gaman eða alvara? Auður Sveins-
dóttir fjallaði um notagildi trjáa,
Reynir Helgason um stór trjágróð-
ursvæði í þéttbýli, Einar Sæmunds-
en fjallaði um trjágróður í þéttbýli,
Reynir Vilhjálmsson fjallaði um
trjágróður sem byggingarefni og
Kristinn Ragnarsson fjallaði um tré
og umhverfi.
Síðari daginn fluttu tölu undir
liðnum: Framkvæmdir, þeir Pétur
Njörður Ólafsson, sem fjallaði um
sögu og framleiðslu trjáa og runna,
Vilhjálmur Sigtryggsson fjallaði um
gróðursetningu trjáa og runna, Guð-
mundur T. Gíslason um hirðu trjáa
og runna. Geir Viðar Vilhjálmsson
fjallaði um manninn sem tré og
Sigurður Blöndal fjallaði um mann-
inn og tré. Þá voru pallborðsumræð-
ur. Báða dagana voru sýndar kvik-
myndir um trjárækt.
í erindi sínu sagði Sigurður Blönd-
al, skógræktarstjóri ríkisins, m.a.
„Stærstu lífverur jarðar eru tré. Þær
eru a.m.k. 120—130 m háar, sem
vitað er um með vissu, en um hæð
sumra ganga þjóðsögur. Elztu lífver-
ur jarðar eru líka tré og eru meira
en 4000 ára gamlar. Frammi fyrir
slíkum verum verður maðurinn
smár. í smæð sinni fyllist hann
lotningu eins og gagnvart almætt-
inu.“
Vésteinn LúÓviksson
HEMMI
'W
IÓunn
Nafnfræðiritið
Grímnir komið út
GRÍMNIR heitir nýtt rit sem hefur
hafið göngu sína og er gefið út af
Örnefnastofnun Þjóðminjasafnsins,
en í því er ætlunin að birta einkum
niðurstöður nafnfræðirannsókna,
sem unnið hefur verið að á vegum
stofnunarinnar, svo og frásagnir af
starfsemi hennar. Ritstjóri hins
nýja rits er Þórhallur Vilmundar-
son.
í formála ritsins segir að nafn
þess, Grímnir, sé sótt í Eddu. Þar
segir að Óðinn hafi sótt heim
Geirröð konung, fóstra sinn, sem
Frygg kallaði matníðing. Var Óð-
inn í feldi blám og nefndist
Grímnir, og bar Geirröður ekki
kennsl á hann. Lét konungur setja
Grimni milli elda tveggja og pína
hann tii sagna.
Agnar sonur Geirröðar, færði hon-
um fullt horn að drekka, og var þá svo
komið, að feldurinn brann af Grímni.
Hann kvað þá kvæði, þar sem hann
telur upp heiti bústaða goðanna og
önnur nöfn úr goðheimum og gerir
nokkra grein fyrir þeim. Enn fremur
þylur Grímnir árheiti (sennilega vegna
þorsta síns) og telur að lokum nöfn
Óðins, en Geirröður þekkti hann ekki,
fyrr en hann sagði til nafns síns („nú
knátt Óðin séa“). Vildi Geirröður þá
taka Óðin frá eldinum, en steyptist á
sverð sitt og fékk bana. Óðinn hvarf á
braut, en Agnar var þar konungur
lengi síðan. Því næst segir í formálan-
um:
„Hið dularfulla nafnakvæði,
Grímnismál, og sögnin, sem því er
bundin, eru á ýmsan hátt umhugsun-
arefni þeim, sem vinna að skráningu
og þar með björgun íslenzkra örnefna
og leggja stund á íslenzkar nafna-
rannsóknir. Þeir eru einnig milli
tveggja elda. Annars vegar brennur
heitt á þeim eldur eyðingarinnar,
hættan á glötun hluta hins íslenzka
örnefnaforða, ef skráningu hans er
ekki sinnt sem skyldi nú á elleftu
stundu. Hins vegar brennur á þeim
þörfin á að skilja nöfnin sem réttust-
QRimnm
Rit um nafnfræöi
1980 Ornefnasicfnun Þjóðminjasafns
um skilningi, en mörgum fræðigrein-
um er það reyndar hin mesta nauðsyn,
að leyst verði sem bezt úr þeim
þrautum, sem þar er við að glíma. Og
enn má verða til umhugsunar hlutur
þjóðfélagsaflanna og oddvita þeirra,
sem birtast í líki þeirra Geirröðar og
Agnars. Annars vegar þess, sem eld-
ana kyndir og í hættu teflir meningar-
arfinum, en knýr jafnframt fram
andsvör, og hins vegar þess, sem
hornið ber og fræðin styrkir — og
ríkið erfir."
I fyrri hluta Grímnis eru nokkrar
sérritgerðir um íslenzk örnefni eftir
ritstjórann Þórhall Vilmundarson: Um
Helkunduheiði, nýnefni og örnefna-
vernd á íslandi og um fossheitið
Sængurfoss. I síðari hluta ritsins er
fyrsti hluti Safns til íslenzkrar
örnefnabókar, en þar er fjallað um
íslenzk örnefni í stafrófsröð og þau
útskýrð. Fjöldi mynda og uppdrátta
fylgir greinunum.
Þeir sem áhuga hafa á að gerast
áskrifendur að Grímni, geta snúið sér
til Örnefnastofnunar Þjóðminjasafns,
Suðurgötu 41, sími 21329.
„Hemmi‘\ leikrit Vésteins
Lúðvíkssonar komið út
IÐUNN hefur gefið út leikritið
Hemma eftir Véstein Lúðviksson.
Bókin kemur út sama dag og
frumsýning leikritsins fer fram á
vegum Leikfélags Reykjavík, 29.
mars.
í kynningu forlagsins á leikrit-
inu er komist svo að orði: „Vésteinn
Lúðvíksson hafði samið skáldsögur
sem tíðindum sættu, þegar leikrit
hans, Stalín er ekki hér, birtist á
sviði og í bók haustið 1977.
Skemmst er frá því að segja að ekki
hefur annað íslenskt leikrit á
seinni árum vakið aðra eins athygli
og umræður. — í þessu nýja
leikriti Vésteins er fjallað um skylt
viðfangsefni, en tekið á því með
nokkuð öðrum hætti: klassískur
leikur færður til nútímans. Okkur
er settur fyrir sjónir vandi ungs
menntamanns sem vill ganga út í
baráttu fyrir hag þeirrar stéttar
sem hann er sprottinn af og fletta
ofan af andstæðingunum."
Hemmi er í sex atriðum, auk
forspils. Á kápu er mynd úr
sýningu Leikfélags Reykjavíkur og
sýnir hún Harald G. Haralds í
hlutverki Hemma. — Leikritið er
86 blaðsíður. Oddi prentaði.
(Fréttatilkynning frá forlaginu)
Sex slösuðust þegar bifreið hafnaði utan vegar
SEX ungmenni slösuðust þegar
bifreið fór út af Kleppsveginum
um hálftvöleytið á sunnudaginn
og fór margar veltur utan vegar.
Einn piltur slasaðist mest og
liggur á gjörgæzludeild Borg-
arspítalans, höfuðkúpubrotinn
að því talið er.
Bíllinn, sem er af Ladagerð, ók
vestur Kleppsveg á allmikilli ferð.
Telur bifreiðarstjórinn, að bifreið,
sem ók í sömu átt, hafi þrengt
bifreið hans upp á umferðareyju.
Fór bíllinn nokkurn spöl eftir
eyjunni, en síðan þvert yfir veginn
og norður fyrir Kleppsveginn. Þar
fór hann a.m.k. fjórar veltur og
rakst í leiðinni á vörubifreið.
Hafnaði Ladan að síðustu á hlið-
inni við tröppur íbúðarhúss, sem
stendur norðanmegin við Klepps-
veg.
Er bifreiðin gjörónýt, og töldu
vitni það ganga kraftaverki næst,
að allir skyldu sleppa lifandi frá
þessu slysi.