Morgunblaðið - 01.04.1980, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 1980
Harðar umræður á Alþingi i gær:
Lagaákvæði um fjárfestingar
og lánsf járáætlun þverbrotin
Eðlilegt að mæta niðurgreiðslum á olíu með sparn-
aði í öðrum ríkisútgjöldum, sagði Geir Hallgrímsson
Söluskattshækkun er vandræðaleið, sagði Steingrímur Hermannsson
STJÓRNARFRUMVARP um orkujöfnunargjald kom til
umræðu í neðri deild Alþingis í gær. Framsóknarmenn
báðu um klukkutimafundahlc er að þeim dagskrárlið
kom. Tvisvar þurfti síðar að gera hlé á umræðu vegna
anna fjármálaráðherra á öðrum vettvangi (fundi í
fjárveitinganefnd og viðtali við Sjónvarp), en hann
mælti fyrir málinu. Fjármálaráðherra sagði ekki
samstöðu í ríkisstjórninni um orkuskattsleið Alþýðu-
flokksins, sem að sínu mati væri óvenju hyggileg tillaga
úr þeirri áttinni.
bví væri hér farin leið orkujöfnunargjalds á sölu-
skattsstofn.
Stjórnarandstaða gagnrýndi seinagang og málsmeð-
ferð ríkisstjórnar á málinu sem og að ætla að taka 11
milljarða króna á 12 mánuðum í nýrri skattheimtu til
að greiða niður 4 milljarða í búverði og auka þann veg á
skattheimtuna undir fölsku flaggi. Krafðist hún þess að
fá að sjá frumvarp um ráðstöfun orkuöflunargjaldsins,
samhliða afgreiðslu á tekjuöflun, og vitneskju um áhrif
gjaldsins á verðbætur launa. Ekki var ágreiningur um
jöfnun hitakostnaðar — en stjórnarandstaðan vildi
mæta niðurgreiðslum með sparnaði í öðrum ríkisút-
gjöldum.
vantar, hvern veg mœta á út-
gjöldum vegna landbúnaöar. Þar
vantar, hvern veg standa á undir
útgjöldum vegna ákvæöa stjórn-
arsáttmála um „félagsmála-
pakka“. Þaö vantar hvern veg á
aö standa undir verkefnum, sem
markaöir tekjustofnar stóöu und-
ir, sem nú hafa meira eöa minna
leyti verið teknir til beinnar ríkis-
eyöslu. Þaö er því ekki úrskeiðis
aö skoöa fjárlagadæmiö í heild
öllu betur samhliöa ákvöröun af
þessu tagi. Boöaöi Geir tillögu um
5 milljarða niöurgreiöslur olíu viö
3ju umræöu fjárlaga á morgun.
Skattar
á skatta ofan
Geir Hallgrímsson vék síöan
aö fiskverðsákvörðun, sem dreg-
ist heföi allan marzmánuö, geng-
isákvöröun um 3% lækkun nú og
væntanlegri 5% viöbótarlækkun
innan skamms tíma. Gengislækk-
un og skattar á sölugjaldsstofn
fjárlagafrumvarpi og vöntun láns-
fjáráætlunar sýna, aö ríkisstjórnin
hefur ekki tekiö á fjárlagadæminu
né aðsteöjandi vandamálum meö
raunhæfum hætti.
Þá vék ræðumaður aö ákvæö-
um sömu laga um samráö um
mörkun tekjustefnu ríkisins viö
launþegasamtök — sem og
ákvæöi í 2. tölulið 50. gr. um
ákvæöi varðandi skattheimtu til
niöurgreiöslu olíu og áhrif eöa
áhrifaleysi hennar á útreikning
vísitölu. Spurðist hann fyrir um,
hvort hér um rædd skattheimta
kæmi undir þetta lagaákvæöi og
fram hjá veröbótaákvæöum í
launum.
Geir vék enn aö skattaleiöum
þessarar ríkisstjórnar. Hún fetaöi
allar skattaleiöir, fyrri vinstri
stjórnar. Heimild væri veitt til 10%
álags á 11% útsvör, þ.e. 12.1%
brúttó útsvör. Hér væri seilst í 11
milljarða söluskattshækkun á 12
mánuðum eð langt umfram þaö,
sem verja ætti í olíuniöurgreiösl-
Ræðumaöur minnti á grein er
hann reit í Mbl. í byrjun marzmán-
aðar. Þar haföi hann, bæöi í
gamni og alvöru, sagt fyrir um
viöbrögö núverandi stjórnar, og
reynst sannspár. Hann haföi sagt
fyrir um stórhækkaöar erlendar
lántökur, sem nú stefndu í 110
milljaröa 1980, sem væri um 40
milljöröum meira en Seölabank-
inn teldi eðlilegt aö auka skuldir
um. Hann hefði sagt fyrir um
útgjaldaþætti utan fjárlaga og
öflun fjár meö afbrigöilegum
hætti. Allt væri þetta á daginn
komiö og í samræmi viö þá
starfshætti er einkenndu ríkis-
stjórnir sem Alþýðubandalagið
ætti aðild aö.
SBj vitanöi til Ólafslaga um
samráö viö launþegahreyfingu
varöandi tekjustefnu ríkisins.
Mæltist hann til þess aö nefnd sú,
sem þetta frumvarp fengi til
meðferðar, færi að lögum og í
þessu efni um slík samiö og bætti
um vinnubrögð ríkisstjórnar. Þá
krafðist hann þess að samhliða
afgreiöslu þessa frumvarps fengju
þingmenn aö sjá frumvarp um
ráöstöfun olíufjárins, sem boöaö
væri. Hann vakti og athygli á því
aö stefnt væri í 11 milljarða
skattlagningu til aö mæta 4 millj-
Staða ríkis-
sjóðs og niður-
greiðsla oliu
Ragnar Arnalds fjármálaráö-
herra mælti í gær fyrir stjórnar-
frumvarpi um 2% orkujöfnunar-
gjald, sem kemur til viöbótar
söluskatti á sama gjaldstofn og
gengur óskipt í ríkissjóö. Ragnar
Arnalds sagöi tekjupóst þennan
eiga aö gefa 7 milljaröa króna á
næstu 7Ví mánuöi. Þar af ættu
um 4000 m.kr aö ganga til aö
greiöa niður olíu til húshitunar,
500 m.kr. til aö mæta orku
sparandi aögerðum en 2.500
m.kr. til aö bæta rekstrarstööu
ríkissjóös á árinu. Ráöherrann
sagöist vænta þess aö ekki væri
ágreiningur um niðurgreiðsluna
né hæpna rekstrarstöðu rík-is-
sjóös 1980. Aö því væri stefnt, ef
málið fengi greiðan gang gegn um
þingiö, aö þessi nýja gjaldtaka
hæfist 8. apríl nk.
Fjármálaráöherra sagöist þeg-
ar hafa kynnt fjárveitinganefnd
drög aö þeim liöum fram-
kvæmda- og lánsfjáráætlunar, er
sérstaklega snertu fjárlög ársins.
Málsmeðferð
Geir Hailgrímsson (S) sagöi
ríkisstjórnina hafa í tvo mánuöi
velt þessu máli og öörum, er
snertu ríkisfjármálin, fyrir sér.
Formenn þingflokka heföu loks
fengiö frumvarpiö í hendur á
sjöunda tímanum í gær (sunnu-
dag). Nú væri þinginu ætlaðir
tveir dagar til aö sporörenna
furmvarpi, sem þýddi hvorki
meira né minna en 11 milljaröa
viðbótarálögur á vöruverö á 12
mánaöa tímabili. Er þingfundur
átti aö hefjast í dag baö einr>
stjórna'-,|n|'1-
.i^RRurmn um klukkutíma
fundarhlé. Síöan stóö fundur í 10
mínútur, þá var aftur fundarhlé
meöan fjármálaráöherra nýtti 20
mínútur til aö kynna fjárveitinga-
nefnd hluta af fyrirhugaðri láns-
fjáráætlun. Hér er aöeins sýnis-
horn af vinnubrögöum sem eru
dæmigerö fyrir vinstri stjórnir,
þessa sem undanfara hennar.
Þaö er aö sjálfsögöu lítilsviröing
Geir Hallíírímsson.
viö Alþingi, hvern veg hér er aö
verkstjórn staðiö. Eftir tveggja
mánaöa fum og fuöur er þing-
mönnum stillt upp við vegg um
afgreiöslu 11 milljaröa álaga á
tveimur dögum, án þess aö fariö
sé ofan í saumana á öörum
leiöum.
Niðurgreiðsla
eðlileg
Geir Hallgrímsson sagöi niöur-
greiöslu á húshitunarkostnaöi eö-
lilega viö ríkjandi aöstæöur. Hann
sagöi jafnframt eölilegt aö skatt-
ieggja skki ssrsíaklega orkuverö
til tekjuöflunar. Hann vakti hins-
vegar athygli á því aö ágreiningur
í stjórnarliöi um þaö, hvern veg
skyldi aö málinu staöiö, hafi tafiö
framlagningu þessa frumvarps
unz fast væri komiö aö páska-
hátíö. Ekki væri h
-*•' au eKnna
sijornarandstööu um þennan
seinagang. Eölilegt er, sagöi Geir,
aö kanna, samhliöa fjárlagaafgr-
eiöslu, hvort ekki er hægt að
standa aö þessu máli meö öörum
hætti en söluskattshækkun, t.d.
meö sparnaði í öörum ríkisútgj-
öldum, e,t,v. aö hluta meö minni
niðurgreiöslum á búvöru.
Þaö vantaöi fleiri þætti í fjár-
lagadæmiö en niöurgreiöslu á
olíu, sem úr því var felld. Þar
Ragnar Arnalds.
Sighvatur Björttvinsson
hlytu aö segja til sín í vöruveröi.
En fleira kæmi til. Beinir skattar
1980 væru áformaöir 25 milljörö-
um hærri nú en veriö heföi ef
sömu skattareglur giltu nú og
1977. Svo vildi til aö hækkun
óbeinna skatta á sama tíma
(miðað við reglur 1977), hefðu
hækkaö um svipaöa fjárhæö, —
eöa heildarskattbyrði um hvorki
meira né minna en 50 milljaröi.
Núverandi ríkisstjórn hefur fram-
lengt alla skatta fyrri vinstri
stjórnar og bætt um betur í
skattheimtunni. Því er ekki úr
vegi, sagöi Geir aö kanna aörar
leiöir til aö mæta niðurgreiöslu á
G!íu 8,1 2% hækkun söluskatts.
Ákvæði
efnahagslaga
Geir HaM—--—
__.y.misson vek siöan
aö lögum um stjórn efnahagsmála
frá því í apríl 1979. í 14. og 15.
grein þeirra laga væri kveöiö á
um að fjárfestingar- og lánsfjár-
áætlun skuli fylgja fjárlagafrum-
varpi og hvern veg hún skuli
saman sett. Þessi ákvæöi væru
nú þverbrotin. Þau drög aö hluta
lánsfjáráætlunar, sem fjármála-
ráöherra kunngjöröi fjárveitinga-
nefnd loks í dag á örstuttum
fundi, fullnægja hvergi umrædd-
um lagaákvæöum. Eyður í
urnar (þ.e. 4 milljaröa). Þegar
skattadæmiö væri tekiö í heild,
bæöi varöandi beina og óbeina
skatta, væri Ijóst, aö ríkisstjórnin
færi upptalningarleiö, ekki niöur-
talningar.
Niöurtalningarleiöin kæmi aö-
eins viö sögu er hagur einstakl-
inga, heimila eöa atvinnuvega
ætti í hlut. Rikisbákniö væri upp-
hafiö en kjarastaöa fólks og
fyrirtækja niöurlægö.
Illa að málum
staðið
Sighvatur Björgvinsson (A)
sagöi mál þetta fyrst kynnt stjórn-
arandstöðu síödegis í ga?r: á
sunnudegi. Stjórnarandstööu-
flokkar heföu boöaö tu —
flr.H'-*-- H-oy-
.—"„oiunoa í morgun til aö ræöa
máliö. Þaö var hins vegar stjórn-
arflokkur sem baö um fundahló,
er þingdeildin kom saman í dag
og síöan heföi hver truflunin rekiö
aöra í stjórnarliöinu. SBj tók fram
aö Alþýöuflokkurinn væri fylgj-
andi jöfnun á húshitunarkostnaði.
Hann heföi lagt til 2,3 milljaröa
króna fjárframlag úr ríkissjóöi í
fjárlagafrumvarpi starfsstjórnar
sinnar í þessu skyni, gegn sparn-
aöi í öörum ríkisútgjöldum og
meö álagningu sérstaks orku-
skatts.
Steingrimur Hermannsson.
aröa ráögeröum niöurgreiöslum.
Þessi fjáröflun væri því aö stórum
hluta á fölskum forsendum, sbr.
frumvarpsheitiö um orkujöfnun-
argjald, sem aðeins tæki hluta af
fjáröflun frumvarpsins.
Ekki lausn
til frambúðar
Steingrímur Hermannsson (F)
sagöi Framsóknarmenn hafa
horfiö frá orkuskattshugmyndum
Alþýðuflokks viö nánari athugun:
1) ekki heföi þótt rétt aö leggja
orkuskatt á eldsneyti fiskiskipa,
sem þýtt heföi hækkun á fiskverði
og útgjaldaauka fiskvinnslu, 2)
ekki heföi þótt stætt aö leggja
örkugjald á bensín ~
.. a aura
veröþætti og 3) vafasamt væri aö
leggja orkuskatt á þá olíuvöru,
sem greiöa ætti niöur. Ég viöur-
kenni, sagöi StH, aö söluskatts-
hækkun er vandræðaleiö, en þó
skárri en hækkun vörugjalds.
Athuga þarf hvort bæta má mis-
mun þennan um hækkun
persónuafsláttar viö tekjuskatts-
álagningu hjá þeim, er búa á
olíusvæðum eöa öörum leiöum.
Þetta mál er alls ekki hér meö til
lykta leitt.
Umræöu var frestaö kl. rúm-
lega 7 síödegis í gær en átti aö
halda áfram á kvöldfundi kl. 9.