Morgunblaðið - 01.04.1980, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. APRIL 1980
47
Reglu komið á eftir
múgæðið í Salvador
San Salvador. E1 Salvador,
31. marz. AP.
HERLIÐ var sent út á götur San
Salvador í dag til að koma á lögum
og reglu eftir fjölfarna útför
Oscar Arnulfo Romero. hins myrta
erkibiskups, er snerist upp í óeirð-
ir sem kostuðu tugi manna lífið.
Rúmlega 250 slösuðust.
Samkvæmt fyrstu fréttum biðu
40 manns bana í gær, en seinna
var sagt að aðeins væri hægt að
staðfesta 26 mannslát.
Útförin leystist upp skömmu eft-
ir að hún hófst þegar sprengjum
var kastað og skotið úr byssum
umhverfis mikinn mannfjölda á
torginu framan við dómkirkjuna í
miðborg San Salvador. Fréttum um
upptök bardaganna ber ekki saman,
en vopnaðir vinstrisinnar sem
höfðu tekið sér stöðu fremst á
torginu ollu ofsahræðslu þegar þeir
hófu skothríð frá nokkrum stöðum.
Margir þeirra sem biðu bana
tróðust undir eða köfnuðu og voru
fleiri en þeir sem biðu bana af
völdum skothríðarinnar. Fjölmennt
herlið var ekki sent á vettvang
þegar í stað og þannig var komizt
hjá jafnvel ennþá meira blóðbaði.
Herliðið fór ekki út á göturnar til
Áskorendaeinvíg-
í fullum gangi
ín
í SOVÉTRÍKJUNUM, Vestur-
Þýzkalandi og Mexíkó standa
yfir skákmót þar sem teflt er
um það hverjir komast í undan-
úrslit í keppninni um hver fær
að tefla við heimsmeistarann
Anatoly Karpov um heims-
meistaratitilinn.
í borginni Alma Ata í Sov-
étríkjunum tefla þeir Lev Polug-
ayevsky og Mikhail Tal, og er
tveimur skákum lokið í einvígi
þeirra. Hefur Polugayevsky
unnið báðar, og staðan því 2—0
honum í vil. í Bad Lauterberg í
Vestur-Þýzkalandi tefla Robert
Hiibner frá Vestur-Þýzkalandi
og Ungverjinn Andras Adorjan.
Þeir tefldu sjöundu skák sína á
sunnudag, og lauk henni með
jafntefli eftir 40 leiki. Hefur
Hiibner nú 4 stig, en Adorjan 3.
Til að komast áfram í keppninni
þarf 5,5 stig úr tíu skákum.
Þeir Boris Spassky fyrrum
heimsmeistari og Lajos Portisch
frá Ungverjalandi tefla í
Mexíkó. Fyrsta skákin var tefld
í Mexíkóborg á sunnudag, og gaf
Spassky skákina eftir 38 leiki,
þá kominn í tímahrak. Næstu
tvær skákirnar verða tefldar í
borginni Xalapa, en seinni skák-
in á ný í Mexíkoborg. Þetta er í
annað skipti sem þeir Spassky
og Portisch mætast í áskorenda-
einvígi. Þeir mættust síðast árið
1977 í Sviss, og þá sigraði
Spassky með 8,5—6,5.
Úrslit eru fyrir nokkru ráðin í
fjórða einvíginu, en þar bar
Victor Korchnoi sigur úr býtum
í keppni við Tigran Petrosian.
Tefldu þeir í Velden í Austur-
ríki, og náði Korchnoi 5,5 stigum
eftir níu skákir.
Jafntefli varð í þriðju skák
þeirra Polugayevski og Mikhails
Tal í Moskvu eftir 17. leiki.
að hreinsa göturnar fyrr en all-
löngu eftir að ólætin hjöðnuðu.
Rétt eftir að fyrstu skotunum var
hleypt af ruddust 3.000 til 4.000
manns, margir þeirra vinstrisinnar,
inn í dómkirkjuna til að leita sér
skjóls, en aðrir vinstrisinnar tóku
sér stöðu umhverfis dómkirkjuna.
Flest fólkið flúði í nálægar götur,
en þeir sem stóðu næst kirkjunni
ruddust inn og kirkjan varð yfirfull
með þeim afleiðingum að margir
köfnuðu. Fólkið sat í hnapp á
gólfinu, prestar báðu það að sýna
stillingu, nunnur báðu fyrir
mannfjöldanum og margir vinstri-
sinnar söngluðu slagorð um sigur
„alþýðunnar".
Eftir eina klukkustund var ljóst
að öryggissveitirnar mundu ekki
svara með ennþá meiri blóðsúthell-
ingum og þá stilltist fólkið í kirkj-
unni og fór að staulast út úr
dómkirkjunni með hendur fyrir
ofan höfuð til marks um að það
hefði ekkert illt í hyggju.
Margir kirkjuleiðtogar frá flest-
um löndum Rómönsku Ameríku og
nokkrir frá Evrópu, þar á meðal
Frakklandi og Englandi, mættu við
útförina og skotið var yfir þá
-skjólhúsi í kjallara dómkirkjunnar,
en nokkrir þeirra fóru þaðan til
fólksins í kirkjunni.
Rúmum fjórum klukkutúmum
eftir að lætin hófust og þegar
fréttir bárust um hnupl í verzlun-
um voru hermennirnir sendir út af
örkinni og þeir lokuðu nokkrum
götum.
látinn
Tucson og Vínarborj?, 31. marz. AI\
HLAUPASTJARNAN íræga
Jesse Owens, sem vann fern
gullverðlaun á Olympíuleik-
unum í Berlin 1936, lézt i dag
í sjúkrahúsi í Tucson í Ariz-
onariki i Bandaríkjunum.
Hann var 66 ára. og hafði
þjáðst um nokkurt skeið af
krabbameini i lungum.
Jesse Owens var 22 ára
þegar hann kom til Berlínar
sumarið 1936, og ferfaldur
sigur hans i spretthlaupum
var talinn mikið áfall fyrir
Adolf Hitler þáverandi leið-
toga og þá kenningu Hitlers
að hvítir Ariar væru öllum
kynþáttum fremri, en Owens
var blökkumaður.
Þegar fréttir bárust til
Vínarborgar um lát Owens,
ítrekaði Simon Wiesenthal —
sem frægur er fyrir leit sína
um víða veröld að fyrrum
stíðsglæpamönnum nasista —
áskorun sína á yfirvöld í
Vestur-Berlín um að skíra eina
af breiðgötum borgarinnar eft-
ir Owens.
Sendi Wiesenthal símskeyti
til Fritz Stobbe borgarstjóra í
Vestur-Berlín og hvatti hann
til að samþykkja nafnbreyt-
ingu á breiðgötunni, sem ligg-
ur að íþróttaleikvangi borgar-
innar.
Carter
til þess
Washington, 31. marz. AP.
TALSMAÐUR Hvíta hússins stað-
festi í dag að Jimmy Carter forseti
hefði sent Abolhassan Bani-Sadr
íransforseta orðsendingar i siðustu
viku en bar til baka frétt frá
Teheran um að þar væri játað að
Bandaríkjamönnum hefðu orðið á
mistök i stefnu sinni gagnvart
íran.
Jody Powell blaðafulltrúi neydd-
ist til að viðurkenna þetta þar sem
erir enn tilraun
bjarga gíslunum
Sómalía:
Bandaríski flot-
inn fær aðstöðu
Washington, 31. marz. AP.
MOHAMMED Siad Barre forseti
Sómaliu skýrði frá því á útifundi
í höfuðborginni Mogadishu fyrir
helgina að hann hefði fallizt á að
veita flugvélum og skipum úr
Bátafólki
bjargað
Bonn. 31. marz. AP.
VESTUR-þýzkt skip „Cap Anamur“
sem var sent til Suður-Kínahafs til
að svipast um eftir vietnömsku
bátafólki sem var þar að hrekjast,
bjargaði 48 manns að þessu sinni.
en það heíur þcgar farið nokkrar
slíkar ferðir.
Víetnamarnir voru að sögn skips-
manna að niðurlotum komnir þegar
þeir voru teknir um borð í þýzka
skipið. Það verður á þessum slóðum
til 21. apríl og kemur þá til Singa-
pore með flóttamennina sem öllum
hefur verið Iofað hæli í V-Þýzka-
landi.
flota Bandaríkjanna aðstöðu í
höfnum landsins. Sagði forsetinn
að Bandaríkin hefðu óskað eftir
aðstöðu fyrir flotann til að taka
eldsneyti, vistir og aðrar nauð-
synjar í Sómaliu, og hefði hann
fallizt á þá ósk. Umræður færu
enn fram um framkvæmdar-
atriði.
Siad Barre tók það þó fram að
fréttir frá Eþíópíu um að Banda-
ríkin fengju herstöðvar í Sómalíu
væru hreinn uppspuni.Kvað hann.
það furðulegt að ríkisstjórn Eþíó-
píu væri að bera út þess konar
furðufréttir, þar sem sú stjórn
hefði afhent erlendum her öll völd
í landi sínu og hefði þar ekkert til
málanna að leggja.
Þar til fyrir um fimm árum
höfðu Sovétríkin mikilvæga að-
stöðu í Sómalíu, en misstu hana
þegar þau beindu stuðningi sínum
yfir til Eþíópíu. Með stuðningi
hersveita frá Sovétríkjunum og
Kúbu tókst svo her Eþíópíu að
berja niður uppreisnartilraun
Sómala í Ogaden-héraði árið 1978.
svissneska ríkisstjórnin hafði stað-
fest að sendiherra hennar í Teheran
hefði afhent tvær orðsendingar frá
Carter til Bani-Sadr snemma í
siðustu viku og í gær. En Powell
hélt því fram að hann hefði farið
með rétt mál þegar hann bar
fréttina um fyrri orðsendinguna til
baka vegna orðalagsins.
Teheran-útvarpið sagði í gær að
Carter hefði sent Ayatollah Khom-
eini orðsendingu þar sem segði að
Carter-stjórnin hefði „tekið við mjög
viðkvæmu heimsástandi sem stafaði
af stefnu annarra og öðrum kring-
umstæðum er hefðu gert það að
verkum að allir hefðu gert sig seka
um mistök á liðnum árum.“
Blaðið New York Times segir að
orðsendingarnar séu harðorðar og
þar sé varað við hefndarráðstöfun-
um sem Bandaríkin hyggist grípa til
nema því aðeins að gíslarnir verði
látnir lausir. Blaðið segir einnig í
frétt frá Teheran að Bani-Sadr segi
að Carter hafi sent sér „úrslita-
kosti".
Teheran-útvarpið hermir að
Bani-Sadr hafi sagt eftir fund í
byltingarráðinu í gærkvöldi að Cart-
er segi í siðari orðsendingunni: „Þú
lofaðir að gíslarnir yrðu settir undir
vernd ríkisstjórnarinnar." Útvarpið
hafði síðan eftir Bani-Sadr: „Ég
sagði að við yrðum að haga okkur í
samræmi við eigin hagsmuni okkar
og að við hefðum engu lofað.“
Bani-Sadr bætti því við að bréf
Carters væri „sigur fyrir þjóð okkar
og þá sem bera ábyrgð á stjórn
landsins. Það sýnir að við höfum á
réttu að standa og að áróður þeirra
hefur ekki verið réttlætanlegur".
Útvarpið hafði áður skýrt frá því
að auk þess sem Carter hefði játað
fyrri mistök hefði hann sagt í fyrri
orðsendingunni að ef námsmennirn-
ir sem halda gíslunum í bandaríska
sendiráðinu afhentu þá írönsku
stjórninni mundi Bandaríkjastjórn
taka til velviljaðrar athugunar þá
hugmynd að komið verði á fót
sameiginlegri nefnd til að rannsaka
erfiðleika í samskiptum ríkisstjórna
Irans og Bandaríkjanna.
Danskar heimildir herma að að-
ildarríki Efnahagsbandalagsins hafi
einnig sent Bani-Sadr bréf um helg-
ina með áskorunum um að gíslunum
verði sleppt.
Jafnframt sagði Khomeini á fundi
sem hann átti í Teheran með sendi-
manni páfa og var sjónvarpað að ef
Jóhannes Páll páfi II vildi ganga úr
skugga um líðan gíslanna mætti
hann senda fulltrúa til að kanna
málið. Sendimaður páfa hafði sagt
Khomeini að páfinn vonaði að
gíslarnir fengju góða meðferð.
Khomeini tók einnig fram að
krafa hans væri enn sú að fyrrver-
andi íranskeisari yrði framseldur
írönum ásamt auðæfum sínum í
skiptum fyrir gíslana.
Fimmtíu Albanir fyr-
ir rétt í Júgóslavíu
Belgrad. 31. marz. AP.
UM 50 albanskir „þjóðernissinnar"
vcrða leiddir fyrir rétt í Pristina
innan tveggja vikna ákærðir fyrir
starfsemi fjandsamlega ríkinu og
þjóðinni að sögn blaðsins Politika í
Belgrad í gær.
Meðal hinna handteknu eru 19
fyrrverandi fangar, nokkrir fyrr-
verandi „Informburoistar", það er
stalinistar, sem útbreiddu hug-
myndir sínar meðal æskunnar, og
háskólastúdentar auk „þjóðernis-
sinna" af öðru sauðahúsi að sögn
blaðsins sem útskýrir það ekki
nánar.
Blaðið segir að þrátt fyrir tilraun-
ir sínar hafi „leiðtogunum" ekki
tekizt að afla sér stuðnings, nema
erlendis frá og þaðan hafi þeir líka
fengið aðstoð, en ekkert land er
nefnt í því sambandi.
Um 1,3 milljónir Albana búa í
Kosovo, vanþróaðasta héraði Júgó-
slavíu, íbúar þess eru alls 1,5
milljónir. í febrúar 1977 dæmdi
dómstóll í Pristina, höfuðborg Kos-
ovo, 19 „gagnbyltingarsinna" og
„aðskilnaðarsinna" af albönsku
þjóðerni í fjögurra til 15 ára fang-
elsi. Þeir voru fundnir sekir um
samsæri gegn þjóðinni og ríkinu það
er sömu sakir og sakborningarnir
nú.
Politika segir að hinir handteknu
hafi dreift út lygum, meðal annars
um að kunnir stjórnmálamenn hafi
flutzt úr landi og að nokkrir herfor-
ingjar hafi verið handteknir fyrir
landráð. Þeir eru einnig sakaðir um
að hafa látið í ljos aridúð á Serbum
og valda „ólgu í stjórnmálalífi
Kosovo"
Þótt Politika segi að þeim hafi
ekki tekizt að afla sér stuðnings
heldur blaðið því fram að sums
staðar hafi þeir „sáð efasemdum
meðal meirihluta heiðvirða manna
af albönsku þjóðerni sem séu trygg-
ir Júgóslavíu."