Morgunblaðið - 09.05.1981, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MAt 1981
DÓMKIRKJAN: Kl. 11 prestsvígsla.
Blskup íslands, herra Sigurbjörn
Einarsson vígir cand theol. Hannes
Örn Blandon til Ólafsfjaröarpresta-
kalls. Vígsluvottar veröa dr. Einar
Sigurbjörnsson, sr. Kristján Búa-
son, sr. Bjarni Sigurösson og sr.
Þórir Stephensen. Dómkórinn
syngur. Organleikari Marteinn H.
Friðriksson. Kl. 2 messa. Sr. Hjalti
Guðmundsson.
LANDAKOTSSPÍTALI: Kl. 10
messa. Organleikari Birgir Ás Guö-
mundsson. Sr. Hjalti Guömunds-
son.
ÁRBÆJARPRESTAKALL: Guös-
þjónusta í safnaóarheimili Árbæjar-
sóknar kl. 11 árd. (Athugiö breytt-
an messutíma). Sr. Guömundur
Þorsteinsson.
ÁSPRESTAKALL: Messa aó Norö-
urbrún 1 kl. 2. Sr.Árni Bergur
Sigurbjörnsson.
BREIDHOLTSPRESTAKALL:
Guðsþjónusta í Breiöholtsskóla kl.
2 e.h. Sr. Lárus Halldórsson.
BÚSTAÐAKIRKJA: Guösþjónusta
kl. 2. Kirkjukaffi Snæfellingafélags-
ins eftir messu. Sr.Ólafur Skúlason.
DIGRANESPRESTAKALL: Guös-
þjónusta í Kópavogskirkju kl. 11.
Sr. Þorbergur Kristjánsson.
ELLIHEIMILIÐ GRUND: Messa kl.
10. Prestur sr. Þorsteinn Björns-
son.
FELLA- OG HÓLAPRESTAKALL:
Guösþjónusta í safnaöarheimilinu
aö Keilufelli 1 kl. 2. Sr. Hreinn
Hjartarson.
GRENSÁSKIRKJA. Guösþjónusta
kl. 11 árd. Organleikari Jón G.
Þórarinsson. Almenn samkoma nk.
Guðspjall dagsins:
Jóh. 16.: Ég mun sjá
yður aftur.
fimmtudagskvöld kl. 20.30. Sr.
Hálldór S. Gröndal.
HALLGRÍMSKIRKJA: Messa kl. 11.
Sr. Ragnar Fjalar Lárusson. Messa
kl. 2. Sr. Karl Sigurbjörnsson.
Þriöjudagur 12. maí: Fyrirbæna-
guösþjónusta kl. 10.30. Beóiö fyrir
sjúkum.
LANDSPÍTALINN: Messa kl. 10.
Sr. Karl Sigurbjörnsson.
HÁTEIGSKIRKJA: Messa kl. 11.
(Athugiö breyttan messutíma).
Organleikari Orthulf Prunner. Sr.
Tómas Sveinsson. Kaffisala Kven-
félagsins er í Domus Medica kl. 2.
Borgarspítalinn: Messa kl. 10. Sr.
Tómas Sveinsson.
KÁRSNESPRESTAKALL: Guös-
þjónusta í Kópavogskirkju kl. 2 e.h.
Sr. Árni Pálsson.
LANGHOLTSKIRKJA: Guösþjón-
usta kl. 2. Prestur sr. Sig. Haukur
Guöjónsson. Organleikari Jón Stef-
ánsson. Heióursgestur okkar þenn-
an dag eru íbúarnir viö Álfheima.
Viö eigum erindi viö ykkur. Sóknar-
nefndin.
LAUGARNESPRESTAKALL: Laug-
ardag 9. maí: Guösþjónusta aó
Hátúni 10b, níundu hæö kl.11 árd.
Sunnud. 10 maí: Messa kl. 11.
Altarisganga. (Athugiö breyttan
messutíma). Mánud. 11. maí: Kven-
félagsfundur kl. 20.00. Þriójud. 12.
maí: Bænaguösþjónusta kl.
18.Sóknarprestur.
NESKIRKJA: Guösþjónusta kl. 2.
Sr. Þorbergur Kristánsson predik-
ar. Orgel og kórstjórn Reynir Jón-
asson. Kaffisala kvenfélagsins eftir
messu. Sr. Guömundur Óskar
Ólafsson.
SELJASOKN: Guösþjónusta aö
Seljabraut 54 kl. 2. Sr. Valgeir
Ástráösson.
FRÍKIRKJAN í REYKJAVÍK: Messa
kl. 2. Organleikari Birgir Ás Guö-
mundsson. Prestur sr. Kristján
Róbertsson.
DOMKIRKJA KRISTS Konungs
Landakoti: Lágmessa kl.8.30 árd.
Hámessa kl. 10.30 árd. Lágmessa
kl. 2 síód. Alla rúmhelga daga er
lágmessa kl. 6 síöd., nema á
laugardögum þá kl. 2 síöd. í
þessum mánuöi er lesin Róskrans-
bæn eftir lágmessu kl. 6 síöd.
FELLAHELLIR: Kaþólsk messa kl.
11 árd.
FÍLADELFÍUKIRKJAN: Safnaðar-
guösþjónusta kl. 14. Ræóumaöur
Jóhann Pálsson. Almenn guös-
þjónusta kl. 20. Ræðumaöur Einar
J. Gíslason.
HJÁLPRÆÐISHERINN: Heimila-
sambandsmót Hjálpræöishersins
hefst kl. 10 árd. meö sunnudaga-
skóla. Helgunarsamkoma veröur
kl. 11 og bæn kl. 20 og hjálpræöis-
samkoma kl. 20.30. Ofursti Henny
Driveklepp talar.
KFUM & K, Amtmannsstíg 2b:
Almenn samkoma kl. 20.30. Bene-
dikt Arnkelsson guðfræöingur tal-
ar. Tekiö á móti gjöfum til kristni-
boðs.
NÝJA POSTULAKIRKJAN, Háaleit-
isbr. 58: Messur kl. 11 og kl. 17.
LÁGAFELLSKIRKJA: Messa kl. 14.
Sóknarprestur.
HAFNARFJARÐARKIRKJA: Guös-
þjónusta kl. 2 síöd. Sóknarprestur.
KAPELLA St. Jósefssystra Garöa-
bæ: Hámessa kl. 14.
GARÐAKIRKJA: Guösþjónusta kl.
14. Sr. Bragi Friðriksson.
KAPELLA St. Jósefsspítala Hafn.:
Messa kl. 10 árd.
KARMELKLAUSTUR: Hámessa kl.
8.30. Rúmhelga daga er messa kl.
8 árd.
KEFLAVÍKURKIRKJA: Guösþjón-
usta kl. 14. Sóknarprestur.
STRANDARKIRKJA: Fermingar-
guösþjónustur kl. 11 og kl. 13.30.
EYRARBAKKAKIRKJA: Ferming-
arguösþjónusta kl. 10.30 árd.
Sóknarprestur.
SELFOSSKIRKJA: fermingarguös-
þjónusta kl. 2 síöd. Sr. Erlendur
Sigmundsson.
AKRANESKIRKJA: Messa kl.
10.30. Ath. breyttan messutíma.
Skólaslit sunnudagaskólans fara
fram í Borgarneskirkju kl. 14. Lagt
verður af staö frá Akranesi kl. 13.
Sr. Björn Jónsson.
Níræð:
Pálína Pálsdóttir
frá Eyrarbakka
Níutíu ára er í dag merkiskonan
Pálína Pálsdóttir frá Hraunsgerði
á Eyrarbakka. Hún fæddist i
Háakoti í Fljótshlíð 9. maí 1891.
Foreldrar hennar voru Páll Guð-
mundsson, Skaftfellingur, frá
Strönd í Meðallandi, og kona hans,
Þorgerður dóttir Halldórs snikk-
ara Guðmundssonar og Ingveldar
Þorgilsdóttur frá Rauðnefsstöðum
á Rangárvöllum.
Ekki var hægt að segja, að
veröldin brosti blítt við ungbarn-
inu í Háakoti. Amma ungu telp-
unnar, Ingveldur, var ekkja, hafði
misst mann sinn, Halldór, frá 5
börnum árið 1881. En með „dáð og
dugnaði" tókst Ingveldi að koma
börnunum til manns án þess að
þiggja af sveit. Þegar elzta dóttir-
in, Þorgerður, var orðin tvítug (21
árs) var Páll frá Strönd kaupa-
maður sumarlangt hjá Ingveldi og
seinna vinnumaður eða ráðsmað-
ur. Það dró saman með Þorgerði
og honum, og giftu þau sig 22.
október 1889. En örlög Páls urðu
þau, að hann fór í ver til róðra á
Eyrarbakka, veiktist þar af
lungnabólgu og dó 14. marz 1891,
nokkrum vikum áður en dóttirin
fæddist. Hún var skírð eftir föður
sínum og ólst upp við ást og
umhyggju móður sinnar og ömmu,
fyrst austur í Fljótshlíð, í Háakoti
og á F'lókastöðum, en síðan flutt-
ust mæðgurnar þrjár út á Eyrar-
bakka. Þær héldu saman meðan líf
entist. Mikið þurfti að vinna, en
aldrei brást þeim þolgæði og
guðstrú. „Þó ég sjái engin ráð,
gefur guð mér alltaf einhver ráð,“
sagði amman Ingveldur.
Margvíslegt var þó andstreym-
ið. Eitt sumar, er þær voru í
kaupavinnu, Þorgerður með dótt-
ur sína á einum stað, en amman á
öðrum, kviknaði eða var kveikt í
húsi því á Bakkanum, sem þær
áttu heima í. Þar fór hvert tangur
og tetur, sem þær áttu, utan
ígangsklæði í kaupavinnunni. En
það var veigur í þessum mæðgum
og engin uppgjöf. Þegar Pálína
stálpaðist, var henni komið fyrir
sem vinnustúlku í „Húsinu“, en
það mátti heita húsmæðraskóli
sunnlenzkra kvenna um langt
skeið. Þar lærði Pálína matargerð
og hvað eina, sem góðri húsfreyju
mátti að haldi koma. Einnig hlaut
hún þann frama að vera tekin til
afgreiðslustarfa í „búðinni" og það
var ekki lítil upphefð að vera
innanbúðar hjá Lefolii.
Ung að árum var Pálína um
skeið í Reykjavík. Þá hafði frú
Elísabet, kona Björns Jónssonar
ráðherra, spurnir af þessari efni-
legu stúlku. Hún gerði Pálínu orð
að hitta sig. Erindið var að fá
hana fyrir ráðskonu í húsi sínu.
Ekki vildi Pálína taka það starf að
sér án samráðs við móður sína.
„Þú kemur heim, barn,“ sagði
Þorgerður. Þá náði það ekki
lengra. Ekki var verið að brjóta í
bága við boð móðurinnar.
A Eyrarbakka giftist Pálína
ágætum manni, Guðmundi Eben-
ezerssyni skósmið, sem þá var
ekkjumaður að fyrri konu látinni.
Varð heimili þeirra Pálínu og
Guðmundar rómað fyrir gestrisni
og myndarbrag. En skugga bar á,
því að húsfreyjan fór að kenna
vanheilsu, sem talin var berkla-
kyns. Með ráði góðra lækna var
hún send á heilsuhæli í Danmörku
(Sölleröd Sanatorium). Þar var
hún í rúmt ár og fékk góða bót á
sjúkdómi sínum. I þessari Dan-
merkurdvöl komst Pálína í kynni
við ágætt menningar- og listafólk.
Jók það henni menntun og víðsýni.
Ekki lét Pálína sitt eftir liggja
að sinna menningar- og félags-
málum. Leiklist var í hávegum
höfð á Bakkanum, og tók Pálína
þátt í slíkum sýningum við góðan
orðstír. Lagvís var hún og söngvin,
og árum saman söng hún í kirkju-
kórnum á Eyrarbakka. En fleira
vann hún fyrir kirkju sína. Hún
var um langt skeið í sóknarnefnd
óg lengi formaður sóknarnefndar,
einnig fulltrúi á kirkjuþingi. Allt,
sem hún tók að sér, vann hún af
alúð og samvizkusemi. I Kvenfé-
lagi Eyrarbakka var hún góður
liðsmaður. í landsmálum fylgdi
Pálína Sjálfstæðisflokknum og
var fulltrúi á landsfundum flokks-
ins.
Hvarvetna var framganga Pál-
ínu til sóma og prýði, en mest var
hlutverk hennar á sínu heimili í
Hraungerði á Eyrarbakka. Hún
kunni vel að taka á móti gestum.
Og það var líka gestkvæmt í
Hraungerði. Þar komu ungir og
aldraðir, eignamenn og öreigar,
andríkir gáfumenn og einnig aðr-
ir, sem fátækari voru í anda, en
orðræður voru uppi við hæfi hvers
og eins. Og ekki voru þeir, sem
minna máttu sín, látnir fara á mis
við góðvild og þægilegt viðmót.
Einhverju sinni var mannmargt í
stofunni og spakviturleg umræðu-
efni á döfinni. Þá þurfti húsmóðir-
in að fara fram í eldhús að taka til
góðgerðir. En einn af gestunum,
sem ekki var talinn stíga í vitið og
jafnvel kallaður hálfviti, kom þá
fram á eftir henni og sagði: „Eg
ætla að koma til þín, Palla mín,
við eigum alltaf svo vel saman.“
Ekki var húsbóndinn að amast
við gestakomum. Eitt sinn er
þéttskipað var kringum matborð
þeirra hjóna, leit hann upp bros-
hýr og sagði: „En sú hátíð." Þegar
vel lá á honum, átti hann til að
lesa upp úr sér utan bókar heiiu
kaflana úr Njálu, Eglu, Laxdælu,
Grettlu eða þá þylja kvæði góð-
skáldanna. Ekki stóð á því, að
húsfreyjan hefði sitt til málanna
að leggja. Hún var víða heima,
ákveðin í skoðunum og oft mjög
hnyttin í orðum.
Ef nefna ætti einhverja af
gestkomendum — fyrir utan
heimamenn á Eyrarbakka og
frændfólk — verður fyrst fyrir að
geta um séra Ólaf Magnússon á
Arnarbæli og hans fólk, en frá
síðari árum prestana Sigurð
Pálsson vígslubiskup og Ingólf
Ástmarsson á Mosfelli sem og
þeirra frúr. Síðast en ekki sízt
verður að nefna Pál ísólfsson, sem
oft leit inn ásamt góðvinum, er
stundum voru með honum í för t.d.
Sigurður Nordal, Árni Pálsson,
Helgi Hjörvar, Davíð Stefánsson
o.fl.
Hjónin voru barnlaus, en eigi að
síður hændust krakkar að heimil-
inu, og sum fengu fyrstu tilsögn á
námsbraut hjá Pálínu, t.d. Hauk-
ur söngmálastjóri Guðlaugsson og
sum systkin hans. Og stundum
komu aðrir ungir nágrannar í
léttvægari erindum: „Nú vill ég
rjómaköku, Palla.“ — „Ég á bara
enga rjómaköku til, væni minn. —
„Kleinur tvær þá.“ — „Nú á é
engar kleinur heldur." — „Áttu þá
ekki rúgbrauð?" — Svona samn-
ingalipurð er ekki á hverju strái.
Auk gesta, sem komu og fóru,
var móðurbróðir Pálínu, Guð-
mundur Halldórsson bókhaldari,
heimilismaður árum saman, og til
var það, að aðrir ættu þar athvarf
lengur eða skemur. Til dæmis ólst
bróðursonur Þorgerðar, Guðlaug-
ur Pálsson síðar kaupmaður, upp
hjá þeim mæðgum.
Vinnusemi var í heiðri höfð á
þessu heimili. Húsbóndinn stund-
aði sína iðn i kjallaranum, en
konur unnu að tóskap eða hann-
yrðum og þótti snilldarbragur á.
En svo er enn að geta þess, að
fram eftir árum var rekinn tals-
verður búskapur til hagsbóta og
hollustu: Ein eða tvær kýr í fjósi
og þó nokkrar kindur í kofa. Þetta
þurfti sína umhirðu, og sumar-
leyfin voru fólgin i því að afla
heyja.
Þegar líða tók á, fór að syrta að
og heimilisfólk að týna tölunni.
Guðmundur Halldórsson andaðist
eftir langa vanheilsu 7. október
1952. Þorgerður, móðir Pálínu, lézt
19. apríl 1960, og húsbóndinn,
Guðmundur Ebenezersson, varð
fyrir heilsutjóni síðustu æviárin
og dó 12. júlí 1961. Svo kom það
fyrir Pálínu, að hún var lögð inn á
sjúkrahús fyrir 10 árum vegna
lítilsháttar meiðsla á fæti. Þá vildi
henni til það óhapp að detta úr
einu af þessum háu og háskalegu
spítalarúmum og lærbrotna. Hún
var þá áttræð, og lengi átti hún í
þessu, en með góðri hjúkrun og
aðgerðum, sem þar áttu við, gréri
brotið smám saman, svo að hún
varð rólfær að nýju. En áður en
langt leið, þurfti hún aftur á
sjúkrahúslegu að halda um stund,
og sagan endurtók sig. Hún féll
aftur niður á gólf og hlaut aftur
brot á lærlegg sömu megin og
áður. En nú reyndist ekki unnt að
græða brotið, og hefur Pálína
síðan orðið að sætta sig við
hjólastól og rúmvist árum saman,
lengst af í Reykjalundi. Veit ég, að
hún sjálf og hennar fólk er
þakklátt fyrir góða umhyggju,
sem hún nýtur þar.
Þessi langa hælisvist hefur að
sjálfsögðu reynt á þrek og þolin-
mæði, en það má algerlega furðu-
legt heita, hve Pálína hefur tekið
þessu mótlæti með miklu jafnað-
argeði og án kvörtunar. Er það
eitt með öðru, sem sýnir hennar
sterku og traustu skapgerð.
Ég efast ekki um, að allir, sem
kynnzt hafa Pálínu, óski þess, að
hún megi halda sinni ljúfu lund og
góða geði, meðan henni endist líf.
Ilalldór Vigfússon
Mæðradagur
Mæðrastyrksnefnd-
ar á sunnudag
IIINN árlegi mæðradagur
MaArastyrksnefndar verður að
þessu sinni nk. sunnudag 10. maí.
Að venju verður nefndin af því
tilefni með blómasölu og fer hún
að þessu sinni fyrst og fremst
fram á Lækjartorgi, í grennd
ýmissa fjölsóttra samkomustaða
og i sumum blómaverzlunum.
Ástæða er til að vekja athygli á
því , að nú hefur að nýju tekizt
samkomulag með Mæðrastyrks-
nefnd og sumum blómaverzlun-
um höfuðborgarinnar, þannig
m.a. að Mæðrablóm nefndarinnar
verður einnig til sölu í þeim
blómaverzlunum.
Ágóðanum af sölu Mæðrablóms-
ins verður nú, eins og ætíð áður,
varið til stuðnings við efnalitlar
konur og fjölskyldur þeirra.
Reykvíkingar hafa jafnan brugð-
izt vel við styrktarbeiðnum nefnd-
arinnar og hafa þannig um ára-
tugaskeið rétt hjálparhönd þús-
undum og tugþúsundum efnalítils
fólks í borginni. Mæðrastyrks-
nefnd væntir þess, að borgarbúar
muni nú sem fyrr styðja af rausn
sinni þá sem minnst mega sín og
leita ásjár nefndarinnar.
Fyrirlestrar í
Norræna húsinu
SÆNSKI Iæknirinn Sixten Har-
aldsson kemur hingað til lands í
hoði Læknafélags íslands og
Norræna hússins. Hann heldur
hér fyrirlestra mánudaginn 11.
maí kl. 20:30 og þriðjudaginn 12.
mai cinnig kl. 20:30.
Fyrri fyrirlesturinn nefnist
„Extrema glesbygder och nom-
ader“ en sá síðari nefnist „Hálso-
och sjukvárd í försummade
befolkningsgrupper".
Sixten Haraldson er víðkunnur
fyrirlesari. Hann hefur unnið
mikið hjá Alþjóðlegu heilbrigðis-
málastofnuninni m.a. í Afríku og
Asíu og er sérfræðingur í málefn-
um hirðingjaþjóða. Hann hefur
skrifað fjölda vísindalegra tíma-
ritsgreina m.a. um skipulag heil-
brigðisþjónustu í dreifbýli og hita-
beltislöndum. Um það efni mun
hann fjalla í fyrirlestrum sínum í
Norræna húsinu.
Sixten Haraldson fer einnig til
Akureyrar og heldur fyrirlestur
þar.