Morgunblaðið - 12.11.1981, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1981
Hvað segja þeir um efnahagsráðstafanirnar
„Þad sem er athyglisverdast við
samþykkt ríkisstjórnarinnar er sú
ákvörðun hennar, að hagnaður af
starfsemi Seðlahankans verði með
einhverjum hætti hagnýttur í þágu
útflutningsatvinnuveganna,“ sagði
Svavar Gestsson formaður Alþýðu-
bandalagsins.
„Þá sagði hann: „Ríkisstjórnin
gerði um þessi efni samþykkt í
nokkrum liðum og þar er þetta at-
riði sérstaklega ákveðið. Að öðru
leyti var um það rætt að ríkis-
stjórnin stefni að því, að höfðu
samráði við útflytjendur, að
afurðalán verði ekki gengistryggð,
heldur verði þau flutt á nýjan leik
yfir á innlendan grundvöll.
Þá var og samþykkt að það verði
ekki um að ræða gengisuppfærslu
Svavar Gestsson formaður Alþýðubandalagsins:
Hagnýting hagnad-
ar Seðlabankans
athyglisverðust
á þeim afurðalánum sem menn
eru nú með, þannig að afborganir
af þessum afurðalánum verði
þeim mun léttari. Hér er um að
ræða á milli 50 til 60 milljónir
króna fyrir útflutningsatvinnu-
vegina. Síðan var samþykkt þessi
6,5% gengisfelling.
Þessi samþykkt ríkisstjórnar-
innar að því er varðar hagnað
Seðlabankans af viðskiptum við
ýmsa aðila i þjóðfélaginu er í
framhaldi af fyrri samþykktum
hennar um svipað efni, sem gerðar
hafa verið á þessu ári og þar nefni
ég í fyrsta lagi ákvörðun sem tek-
in var í kringum gengisbreyting-
una seint í ágúst. Eg nefni ákvörð-
un um uppbætur til þeirra sem
selt hafa sínar vörur í Evrópu-
gjaldmiðlum á fyrri hluta ársins
og ég nefni ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar um að lækka vexti af
gengisbundnum afurðalánum frá
síðustu áramótum um 4%. Sam-
tals er hér um að ræða ráðstafanir
upp á 100 til 150 millj. nýkróna,
sem koma útflutningsatvinnuveg-
unum beinlínis til góða.“
— Þú talar um gróða Seðla-
bankans. Hvar eru þeir peningar?
„Það er hægt að setja það dæmi
upp á ýmsa vegu, en samkvæmt
því sem liggur fyrir í reikningum
bankans sýnist ávinningur Seðla-
bankans á síðsta ári hafa verið 150
millj. króna umfram verðbólgu-
uppfærslu á eiginfjárstöðu bank-
ans. í sambandi við það, þá liggur
fyrir, að á sl. ári voru vextir af
gengisbundnum afurðalánum, eða
greiðslur fyrir gengisbundin af-
urðalán, annars vegar gengisupp-
færsla og hins vegar vextir, með
60-70% álagi."
— Er hægt að taka þessa pen-
inga, án þess að það komi til seðla-
prentunar?
„Þetta eru fjármunir sem hafa
myndast í bankakerfinu sem
hagnaður þess af viðskiptum. Það
á ekki að hafa neina verðbólgu í
för 'með sér, — . alla vega ekki
meiri verðbólgu heldur en sam-
svarandi gengislækkun hefði haft
í för með sér.
Enn gripið til skammtímalausnar efnahagsvandans:
„Gengið á eftir ad falla
um áramót og meira en nú
* *
- segir Kristján Ragnarsson formaður LIU
'U
„ÞESSI gengisbreyting færir út-
gerðinni ekki annað en kostnað
arhækkanir til næstu áramóta, en
eykur líkur fyrir því að útgerðin fái
það fiskverð greitt sem ákveðið
hefur verið. Hér er enn gripið til
skammtímalausnar á þeim efna-
hagsvanda sem við er að fást,
„sagði Kristján Ragnarsson for
maður Landssambands ísl. útvegs-
manna þegar Morgunblaðið leitaði
álits hans á efnahagsráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar.
„Allur tilkostnaður atvinnu-
veganna hefur hækkað um
40—50% á þessu ári. Gengi
krónunnar hefur hins vegar ekki
lækkað nema um 9% að meðal-
tali áður en gengið féll í dag.
Tekjur útflutningsatvinnuveg-
anna markast af gengi krónunn-
ar og verðlagi á afurðum erlend-
is. Mjög óveruleg verðhækkun
hefur átt sér stað á mikilvæg-
ustu útflutningsvörunum, eins
og frystum fiski, miðað við þá
breytingu, sem hefur orðið á til-
kostnaði. Liggur því fyrir stöðv-
un atvinnuveganna," sagði
Kristján.
Þá 'sagði Kristján, að enginn
ráðherra í ríkisstjórn geti haldið
genginu stöðugu, nema með því
að stöðva innlendar kostnaðar-
hækkanir, „gengið er því löngu
fallið".
„Við síðustu fiskverðsákvörð-
un hækkaði fiskverð til sjó-
manna og útgerðarmanna ekki
nema um 5%, þegar laun höfðu
hækkað um 9%. 1. des.hækka
laun um 9—10% og 1. janúar nk.
þarf fiskverð að hækka hið
minnsta um 9—10%, eins og
laun, að viðbættum þeim 4%
sem vantaði 1. okíober. Gengið á
því eftir að falla um næstu ára-
mót og mun meira en nú, en það
er þó engin lækning á þeim
vanda, sem við er að fást. Öll
aðföng útgerðarinnar, olíur,
veiðarfæri o.fl. hækka með geng-
islækkun og allar fjárskuldbind-
ingar eru gengistryggðar. Það
sækir því fljótt í sama farið,“
sagði Kristján Ragnarsson að
lokum.
Matthías Bjarnason alþingísmaður:
Ríkisstjórnin hefiir
farið vill vegar
„ÞESSI lækkun krónunnar kemur
engum á óvart því það er búið að
auglýsa svo rækilega að krónan væri
fallin. Þetta er eðlileg afleiðing
þeirrar miklu verðbólgu sem hér er
og þeirrar ákvörðunar að stöðva
gengið eins og gert hefur verið með
Gunnar Thoroddsen forsætisráðherra:
Mun bæta verulega
stöðu frystihúsanna
„Eins og kunnugt er hafa sumar
greinar atvinnuiífsins átt við veru-
lega erfiðleika að etja að undan-
förnu, sérstaklega frystihúsin og
nokkrar greinar útflutningsiðnað-
ar. Síðustu daga og vikur hefur
það svo bætzt við að dollarinn hef-
ur heldur lækkað í verði og Seðla-
bankinn mat stöðuna þannig, að
hann lagði til við ríkisstjórnina að
gengi íslenzku krónunnar yrði
lækkað um 6,5%,“ sagði forsætis-
ráðherra, Gunnar Thoroddsen.
Hann sagði síðan: „Þessi til-
laga Seðlabankans var rædd ít-
arlega á fundi ríkisstjórnarinnar
í morgun, að viðstöddum aðal-
bankastjóra Seðlabankans, Jó-
hannesi Nordal, og tillaga bank-
ans var samþykkt. Þessi ákvörð-
un mun bæta verulega stöðu
frystihúsanna, en eins og kunn-
ugt er, þá eru þrjár vinnslu-
greinar, þ.e. frystingin sem átt
hefur í erfiðleikum, en hins veg-
ar bæði saltfiskverkun og skreið
sem hafa verið rekin með nokkr-
um hagnaði undanfarið. Eftir
þessa breytingu þá er vinnslan í
heild með nokkrum hagnaði.
Ekki miklum, en nokkrum. Þetta
er einnig veruleg bót fyrir út-
flutningsiðnaðinn.
I öðru lagi var fjallað á fund-
inum um afurðalánin sem hafa
nú í tvö til þrjú ár verið gengis-
bundin eða gengistryggð og með
4% vöxtum. Það er ákveðið að
stefna að því að þessu verði
breytt í lán í íslenzkum krónum,
það er án gengistryggingar, og
gert ráð fyrir að þessi nýja skip-
an komi til framkvæmda um
áramót, en það eru ýmis fram-
kvæmdaatriði þar sem þarf að
ræða nánar. Verður það gert á
næstunni í samráði við Seðla-
bankann og samtök útflytjenda.
Þá er einnig rétt að taka það
fram í sambandi við gengis-
bundnu lánin, að þessi lán verða
ekki hækkuð eða færð upp vegna
gengislækkunarinnar nú.
I þriðja lagi var svo rætt ítar-
lega um hagnað Seðlabankans og
hann var töluverður á síðasta ári
og kom meðal annars fram í því
að eigið fé bankans jókst veru-
lega mikið umfram verðbólgu.
Ríkisstjórnin telur það eðlilegt
að eigin fjárstaða bankans í ár
haldi raungildi frá síðustu ára-
mótum þannig að eigið fé hækki
í samræmi við verðbreytingar,
en hins vegar að það sem um-
fram er verði notað til þess að
lækka vexti á afurðalánum og
bæta á annan hátt stöðu at-
vinnuveganna."
— En eru þessir peningar til í
Seðlabankanum? Þarf ekki að
koma til seðlaprentun til að fá
peningana út í atvinnulífið?
„Nei, þessar ráðstafanir sem
nú hafa verið gerðar auka ekki
seðlaprentun," sagði forsætis-
ráðherra að lokum.
tveimur undantekningum á þessu
ári, sem komið hefur útflutningsat-
vinnuvegunum, bæði sjávarútvegi og
iðnaði, í mjög mikinn vanda,“ sagði
Matthías Kjarnason alþingismaður.
Þá sagði Magnús: „Ofan á tap-
rekstur tveggja síðustu ára í sum-
um þessum greinum hefur verið
stofnað til stórfellds taprekstrar á
þessu ári. Ástandið er nú þannig
að flest fyrirtæki eru langt komin
eða búin að éta upp eigið fjármagn
og það hefur verið farið verst með
einkareksturinn, eins og fyrri dag-
inn. Ymsir aðrir hafa sótt til
opinberra sjóða og stofnana eins
og t.d. Byggðasjóðs og á það aðal-
lega við um félagsreksturinn.
Þetta sýnir auðvitað að stefna
ríkisstjórnarinnar er röng og þeir
horfast nú í augu við það, þá loks-
ins þegar þeir þora að horfast í
augu við erfiðleika, að þeir hafa
farið villir vegar. Þessi gengis-
breyting ein út af fyrir sig, eða
með því sem boðað er, er engan
veginn nægjanleg, því kauphækk-
anir verða 1. desember að ég tali
nú ekki um 1. janúar þegar nýtt
fiskverð þarf að liggja fyrir og við
er að bæta mikilli óánægju sjó-
manna og útgerðarmanna.
Matthías Bjarnason sagði að
lokum: Slík stjórnarstefna hefnir
sín og fólkið kemur til með að sjá
það að nokkur hluti verðbólgunn-
ar getur verið falinn í taprekstri
opinberra stofnana og þá sérstak-
lega atvinnuveganna.
Kjartan Jóhannsson formaður Alþýðuflokksins:
Hrekjumst úr
einni bráðabirgda-
lausn yfir í adra
„AKVÖRÍHJNIN um gengisfell-
ingu er í raun ekkert annað en
viðurkenning á því ad gengið sé
fallið. Auðvitað er þetta áfall fyrir
þá margrómuðu efnahagsstjórn,
sem stjórnarliðar segja að ríki
hér. Þá finnst mér athyglisvert í
samhandi við gengisfellinguna að
ráðherrarnir kepptust við fyrir
nokkrum dögum að mótmæla því