Morgunblaðið - 06.12.1981, Blaðsíða 6

54
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. DESEMBER 1981
|liy|inrT^^

Viðtal við Ann Paludan,
sendiherrafrú Dana,
sem hefur á íslandi
skrifað merka bók um
Mingkeisaragrafirnar í
Kína.
Texti: Klín Pálmadóttir
Danska sendiherrafrúin í Reykjavík, Ann Paludan, var
nýkomin heim frá New York, þegar blaðamaður Mbl. náði af
henni tali í hvíta, virðulega gamla sendiherrabústaðnum við
Hverfisgötu. Janus Paludan sendiherra hafði þurft þangað til
að taka þátt í ráðstefnu hjá Sameinuðu þjóðunum um afvopn-
un. En Ann átti líka sitt erindi til Bandaríkjanna. í New York
var að koma út stór og falleg, mikið myndskreytt, bók hennar
um Ming-keisaragrafirnar í Kína, en hún kemur einnig út um
þessar mundir í Hong Kong og London á vegum Yale-há-
skólaútgáfunnar. í tilefni af því var Ann Paludan beðin um
að flytja erindi hjá Asíufélaginu í Washington og New York.
Pessa bók byrjaði Ann Paludan að vinna á árum þeirra hjóna
í Kína og henni lauk hún eftir að þau settust að á íslandi
fyrir hálfu fimmta ári. I>etta er mikið verk, auk textans 238
svart-hvítar myndir og 31 litmynd, allar teknar af höfundi
sjálfum. Og þegar eru farnir að birtast lofsamlegir dómar um
bókina, m.a. í Wall Street Journal.
Ann Paludan viö skrifborð sitt í danska sendiráðinu í Reykjavík. Ljósm. Emiiía
Það ku vera fallegt í Kína,
bar keisarans hallir skína
JL Tilvilvitnun úr Ijóði Tómasar Guðmundssonar.
Þetta er Hsieh-chai, tákn réttlætisins og öskrar ef að logið er, aö því er
sagt var. Hann prýðir keisaragrafirnar kínversku. Ljósm. Ann Paludan.
Ein af Ming-keisaragröfunum í Kína, gröf númer átta, Yung ling. Þetta
er ein af myndum Ann Paludan í bókinni, en allar myndir hennar af
Ming-gröfunum eru nú varöveittar í „School of Oriental and African
Studies" í London.
Áður en við tökum að ræða um
keisaragrafirnar í Kína og þessa
merku bók, er að íslenzkum sið
rétt að kynna svolítið Ann Palu-
dan sjálfa. Henni lætur að vísu
ekki sérlega vel að tala um sjálfa
sig, en svarar beinum spurningum
um ætt og uppvöxt. Þótt hún sé
dönsk sendiherrafrú, er hún upp-
runnin í Englandi. Afi hennar var
hinn kunni klassiker og prófessor
Gilbert Murray, sem þýddi á
bundið mál og endurvakti í Bret-
landi áhuga á fornu grísku harm-
leikjunum. — Tvö höfuð áhugamál
afa voru grískar fornbókmenntir
og friður i heiminum, segir Ann.
— Hann hafði óbilandi trú á því
að hægt væri að koma í veg fyrir
stríð með stofnun Þjóðabanda-
lagsins. Hann var formaður félags
Þjóðabandalagsins í Bretlandi og
fór alltaf til höfuðstöðvanna í
Genf. Eg var mikið hjá afa og
ömmu rétt utan við Oxford þegar
ég var að alast upp, því pabbi dó
þegar ég var á 8. ári. Þar var alltaf
opið hús og þangað komu á sunnu-
dögum stúdentar og menntamenn.
Og fyrir stríð var jafnan fullt af
flóttafólki frá Austurríki og
Þýzkalandi hjá þeim, því afi var
mikill andstæðingur nasismans.
Heilu fjölskyldurnar bjuggu oft í
garðhúsinu þeirra.
Afkomandi
Barböru majors
Þegar Ann er innt eftir því
hvort ekki sé rétt að afi hennar
hafi verið mikill vinur Bernards
Shaw, játar hún því. Og það kem-
ur í ljós að fyrirmyndirnar að
persónum í hinu fræga leikriti
hans „Major Barbara" erij einmitt
amma hennar og langamma. Upp-
haflega átti það meira að segja að
heita „Murray’s mother-in-law“.
— Langamma var merkileg kona,
mjög gáfuð, með járnvilja og bind-
indiskona úr hófi, segir Ann. —
Það var sagt að hún hefði látið
hella öllu víninu úr kjallaranum á
húsinu í ána og loka öllum knæp-
um á landareigninni. Hún var
frjálslynd umbótakona og vann
sér það til frægðar að flytja sjálf
mál við réttarhöld gegn frægum
manni, sem var einstætt á þeim
tíma. Amma var semsagt fyrir-
myndin að Barböru og langamma
að móður hennar. En afi, sem var
fæddur í Ástralíu, að Cusins.
Ann er þannig alin upp í mjög
þjóðfélags- og pólitísktsinnuðu
umhverfi og fór fljótt að fylgjast
með því sem var að gerast í heim-
inum. Faðir hennar var ungur
stjórnmálamaður og blaðamaður,
sem dó í borgarastyrjöldinni á
Spáni. — Pabbi skrifaði mér löng
bréf frá Spáni og útskýrði fyrir
mér hvað var að gerast þar í stríð-
inu, segir hún.
Það lá því kannski beint við að
Ann legði stund á stjórnmála-
fræði, málvísindi og hagfræði,
þegar hún settist í Oxford-há-
skóla. Þaðan lá leiðin í bresku
utanríkisþjónustuna. Það var árið
1949. — Upplýst er á bókarkápu
Kínabókarinnar að hún hafi verið
ein fyrsta konan sem það gerði.
Þegar hún svo giftist samstarfs-
manni sínum, varð hún að hætta.
Það voru reglurnar í bresku utan-
ríkisþjónustunni á þeim árum. —
Á þeim tíma fundust mér það ekk-
ert harðir kostir, segir hún. — Mig
hafði langað til að eignast börn og
til að ferðast um heiminn, og
hvort tveggja fylgdi þessum um-
skiptum. Það kom af sjálfu sér! En
12 árum síðar, þegar ég var orðin
ein og atvinnulaus með börnin í
London, þá fór ég að vinna hjá
BBC. Samdi fréttapistla dagsins,
sem þýddir voru á Afríkumál og
sendir út. Ég hafði búið þar sem
nú heitir Zaire og það var mikil
hjálp. En þetta starf reyndist illa
samræmast heimilishaldi og
barnauppeldi, svo ég tók próf til
að komast í opinbera þjónustu í
ráðuneyti. Og lendi svo í fjármála-
ráðuneytinu. Það reyndist ótrú-
lega skemmtilegt, þótt ég hafi ver-
ið að stefna á utanríkisráðuneytið.
Nú, og svo gifti ég mig aftur og við
Janus settumst að í Brasilíu, þar
sem hann var sendiherra lands
síns. Sex af sjö börnunum, sem við
eigum samanlagt, voru þar með
okkur. Þar var fullt hús af börnum
og við ferðuðumst mikið. Vorum
þar í 4 ár, síðan í Kína í 4 ár, eitt
ár í Egyptalandi og komum’ svo
hingað til Reykjavíkur fyrir 4'/2
ári. Þá ertu komin með helstu
drættina í ævisögunni.
í Tíbet og Eldlandi
Á títtnefndri bókarkápu stend-
ur að Janus og Ann Paludan hafi
lagt leið sína á fjarlægar slóðir
m.a. komið til Eldlands við suður-
odda Suður-Ameríku og til Tíbet
— Það er rétt, segir hún. — Við
ferðuðumst mikið um Suður-