Morgunblaðið - 21.04.1982, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 1982
23
Rússar hafa mikinn
áhuga á umsvifum
brezka flotans
iNeiirJJorketntes
Brezkir landgönguliöar á (lugþilfari flugmóöurskipsins Hermes á
Suöur-Atlantshafi. Þeir bíöa eftir aö fara upp í þyrlu af geröinni Sea
King. Brezki flotinn nálgast nú Falklandseyjar.
efiir Dreiv Middleton
RÚSSAR viröast sýna hugsan-
legum hernaöarátökum Argent-
ínumanna og Breta út af Falk-
landseyjum mikinn áhuga, því
þeir hafa sent tvo kafbáta til eft-
irlits í suövesturhluta Atlants-
hafs.
Þessi áhugi Rússa á sér efna-
hagslegar rætur, aö sögn sér-
fræðinga. Sovétríkin kaupa rúm-
lega 80% alls þess korns og
hveitis sem Argentínumenn selja
úr landi, og nýlega geröu Rússar
samninga viö Argentínumenn um
kaup á eitthundraö þúsund smá-
lestum af nautakjöti á ári næstu
fimm árin. í staöinn fá Argentínu-
menn hreinsaö úraníum, sem þá
sárvantar vegna kjarnorkuáætl-
unar sinnar.
Brezkir embættismenn spá því
aö efnahagsbönd Argentínu-
manna og Rússa eigi eftir aö
aukast meö árunum, m.a. vegna
innflutningsbanns Efnahags-
bandalagsríkjanna. Brezkur ráö-
herra lét svo um mælt, að sér
kæmi ekki á óvart þótt Rússar
legðust á sveif meö hægri sinn-
aöri stjórn í Argentínu í Falk-
landseyjadeilunni, slíkur væri
áhugi þeirra fyrir bandamönnum
í Suöur-Ameríku. „Þegar haft er í
huga aö Stalín gat samiö um
Pólland viö Hitler, hví skyldu
Rússar sýna hlutleysi nú? Og vert
er aö hafa hugfast, aö tveir þriöju
hlutar sjóhersins eru á leiö til
Falklandseyja."
Fulltrúar í varnarmálaráöu-
neytinu brezka hafa ekkert viljaö
fjalla um tilveru rússnesku kaf-
bátanna. Heimildir innan NATO
herma aö hér sé um aö ræöa
kafbáta af geröinni Echo II, sem
jafnan hafast viö á Indlandshafi
og hafsvæöinu suöur af Góörar-
vonarhöföa. Echo ll-kafbátar eru
kjarnorkuknúnir og 5.800 smá-
lestir. Þeir eru óhemju vel búnir
vopnum, meö átta SS-N-12-
stýriflaugar og 20 tundurskeyti
innanborðs.
Sérfræðingar Atlantshafs-
bandalagsins telja, aö rússnesku
kafbátunum sé ætlaö aö staö-
setja brezku kafbátana fjóra,
sem sagöir eru viö eftirlitsstörf
vestur af Falklandseyjum, og
koma upplýsingum um feröir
þeirra til argentínskra yfirvalda.
Auk þessa hefur þaö kvisazt út
í höfuöstöövum Atlantshafs-
bandalagsins í Brussel, aö braut
sovézkra gervihnatta hafi veriö
breytt til þess aö afla upplýsinga
um feröir brezka flotans, sem
stefnir til Falklandseyja.
Þegar flotadeildin lagöi úr höfn
var henni fljótt veitt eftirför af
sovézka njósnaskipinu „Prim-
orye“. Brezkir sérfræöingar telja
njósnaskipiö útbúiö til aö fylgjast
meö og greina skilaboð, sem
berast milli flotadeildarinnar og
stjórnstöövar hennar í London.
Hernaöarsérfræöingar segja
Rússa ekki aðeins hafa áhuga á
feröum brezka flotans vegna sí-
vaxandi stuönings þeirra viö Arg-
entínumenn, heldur hafi þeir ekki
hvaö sízt áhuga á aö fylgjast meö
hvernig Bretum muni til takast
viö aö beita hernaöarmætti sín-
um til aö endurheimta eyjarnar.
Þeir hafi ekki fengið annaö eins
tækifæri til að fylgjast meö hvort
tilraun af þessu tagi muni takast
eöa ekki.
Franskir embættismenn halda
því fram, aö flotajafnvægið í
austurhiuta Atlantshafsins hafi
raskazt verulega, Sovétmönnum
í vil, viö siglingu brezka flotans til
Falklandseyja. Tveir þriöju hlutar
brezka flotans hafi siglt á brott,
og því séu kafbátavarnir Atl-
antshafsbandalagsins viö Evr-
ópustrendur „verulega veikari".
Meöan brezki flotinn væri i 8.000
sjómílna fjarlægö frá hefö-
bundnu gæzlusvæöi sínu á Erm-
arsundi og þar í kring, væri
skipakostur Atlantshafsbanda-
lagsríkja ekki þess megnugur aö
veita skipalestum þær varnir,
sem nauösynlegar væru á
stríðstíma.
Ungverski njósnarinn í Augusta:
Gilbert hugsan-
lega lltill hlekkur
í stórtækri keðju
Krá ()nnu BjarnadóUur, fréUariUra Mbl. í Wa*hington.
BANDARÍSKA alríkislögreglan, FBI, handtók um helgina fimmtugan
Ungverja, Otto Attilla Gilbert aö nafni, í Augusta, Georgiu, og hann
hefur verið ákærður fyrir njósnir. Talsmaður FBI sagði, að hér væri um
meiri háttar njósnamál að ræða, en fulltrúi dómsmálaráðuneytisins
vildi ekki gera mikið úr málinu. Þykir það benda til að ráðuneytið hafi
verið á höttunum eftir stórbrotnari njósnara en Gilbert. Yfirheyrslur
yfir honum hefjast 30. apríl. Hann á yfir höfði sér lifstiðarfangelsi ef
hann verður fundinn sekur.
Gilbert er sakaður um að hafa
reynt að kaupa leynilegar hern-
aðarupplýsingar af Janos Mihaly
Szmolka, sem er fæddur í Ung-
verjalandi en starfar sem her-
maður í skjalasafni bandariska
hersins í Fort Gordon, Georgiu.
Ungverska leyniþjónustan reyndi
að fá Szmolka til liðs við sig þeg-
ar hann heimsótti fjölskyldu sína
í Budapest fyrir fjórum árum.
Hann sagði bandarísku leyni-
þjónustunni frá því og sættist á
að starfa fyrir hana.
Szmolka hitti Lajos Perlaki,
fulltrúa úr ungversku leyniþjón-
ustunni, í Vín 1979. Perlaki sagði
honum að hann gæti auðveldlega
unnið sér inn 100.000 dali með því
að útvega leynileg bandarísk
skjöl um vopnakerfi, aðsetur
herfylkja, leyniletur, hernaðar-
áætlanir og þess háttar. Szmolka
skrifaðist á við Perlaki með hjálp
yfirmanns FBI í Augusta í
nokkra mánuði og seldi honum
filmur sem FBI útbjó þegar þeir
hittust á ný í Vín í mars 1981.
Stefnumótið í Augusta á laug-
ardag var undirbúið með löngum
fyrirvara. Szmolka lofaði að af-
henda fulltrúa Perlakis mikilvæg
skjöl þá. Hann fór með falið seg-
ulband á fundinn og þekkti Gil-
bert á leynilegri setningu sem
þeir höfðu komið sér saman um.
Þeir fóru síðan saman í bifreið
Szmolka nokkra stund en FBI
handtók Gilbert eftir að Szmolka
hafi yfirgefið bifreiðina. í fórum
Gilberts fundust leynileg skjöl og
filmur sem Szmolka hafði afhent
honum. F.innig fannst miði með
nafni Perlakis.
Ungverska sendiráðið í Wash-
ington vildi ekkert segja um mál-
ið. Þegar það var spurt hvor KGB
gæti verið viðriðið, var svarið:
„KGB er KGB, Ungverjaland er
Ungverjaland.
Ítalíustjórn riðar
Kóm, 20. apríl. Al\
FORSÆTISRÁDHKRRA ftalíu, Giovanni Spadolini, barðist i dag við að
halda rikisstjórn sinni á floti eftir heiftúðlegar deilur á milli sósíalista og
kristilegra demókrata.
Eftir áreiðanlegum heimildum
er það haft, að Spadolini hafi farið
þess á leit við fjármálaráðherra
landsins, Beniamino Andreatta,
að hann bæðist afsökunar á um-
mælum sem hann viðhafði um
sósíalistaflokkinn á laugardag er
hann sagði flokkinn aðhyllast
stefnu fasista.
Tilraun Spadolini til sátta kann
þó að fara út um þúfur ef sósíal-
istar halda þeirri kröfu sinni til
streitu, að Andeatta segi af sér.
Undanfarið hafa verið harðvít-
ugar deilur á milli kristilegra
demókrata og sósíalista vegna ým-
iskonar málefnalegs ágreinings.
Nú síðustu vikurnar hafa magnast
upp deilur um valdahlutföll flokk-
anna í 5 flokka samsteypustjórn
landsins, sem hefur verið við völd
í 10 mánuði.
Noregur:
Verkfalli afstýrt
Krá Jan Krik Lauré í Oslo, þrirtjudag.
VERKFALLI var afstýrt í Noregi á síðustu stundu þar sem
samkomulag tókst í nótt um samninga 57.000 járn- og málm-
verkamanna. Þeir fá að jafnaði tveggja króna launahækkun á
klukkustund, eða um 4,5%. Upphafleg krafa þeirra var 13%.
Auk þess fá þeir rétt til að
hljóta svokallaða staðbundna
launahækkun árlega og engin
takmörk verða fyrir þeim staðar-
uppbótum sem þeir geta fengið.
Vinnuveitendur kvarta yfir því
að launahækkunin verði dýrkeypt
fyrir mörg fyrirtæki, m.a. skipa-
smíðastöðvar, sem eiga erfitt upp-
dráttar.
Horfur eru á að verðhækkun
verði 12,5% í Noregi og rauntekjur
margra munu lækka þrátt fyrir
ýmsar launauppbætur. Ekki er al-
veg ljóst hvort launasamningarnir
verða samþykktir í atkvæða-
greiðslum verklýðsfélaganna.
Þó eru landsmenn almennt
fegnir því að samningar hafa tek-
izt, þar sem flest verkalýðsfélög
taka mið af samningum járn- og
málmverkamanna og ósamið er
við mörg verkalýðsfélög. Hefðu
járn- og málmverkamenn farið í
verkfall hefðu aðrir siglt í kjölfar-
ið og þá hefði komið til fyrstu
stórverkfalla í Noregi í marga
áratugi.
Einni klukkustundu eftir að
samningar tókust við járn- og
málmverkamenn var einnig samið
við flugtæknifræðinga og þar með
var afstýrt flugverkfalli.
Lestunar- áætlun . j
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
GOOLE:
Amarfell .03/05
Arnarfell 17/05
Arnarfell 31/05
ROTTERDAM:
Arnarfell 21/04
Pia Sandved 29/04
Arnarfell 05/05
Arnarfell 19/05
Arnarfell 02/06
ANTWERPEN:
Arnarfell 22/04
Arnarfell 06/05
Arnarfell 20/05
Arnarfell 03/06
HAMBORG:
Helgafell 23/04
Helgafell 13/05
Helgafell 31/05
Helgafell 17/06
HELSINKI:
Zuidwal 18/05
Skip 15/06
LARVIK:
Hvassafell 26/04
Hvassafell 10/05
Hvassafell 24/05
Hvassafell 07/06
GAUTABORG:
Hvassafell 27/04
Hvassafell 11/05
Hvassafell 25/05
Hvassafell 08/06
KAUPMANNAHÖFN:
Hvassafell 28/04
Hvassafell 12/05
Hvassafell 26/05
Hvassafell 09/06
SVENDBORG:
Helgafell 26/04
Hvassafell 13/05
Helgafell 15/05
Hvassafell 27/05
Helgafell 01/06
Hvassafell 10/06
LENINGRAD:
Skip 19/05
GLOUCESTER, MASS.:
Skaftafell 27/04
Skaftafell 26/05
HALIFAX, KANADA:
Skaftafell 29/04
Skaftafell 28/05
ft^ * SKIPADEILD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Sími 28200 Telex 2101