Morgunblaðið - 30.05.1982, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. MAÍ1982
55
Borgirotjórinn I Paimpol, Max Querrier, tekur i móti kapteinunum á skútunum Cadudal og Colin.
Hver íslendingur gat verið stoltur af að sji íslenzka finann blakta einan við hún i hafnarbakkanum framan við
skúturnar.
Þrir „íslendingar“. íslandssjómaðurinn Tonton Yves, sem í rauninni endur-
lífgaði, með bók sinni og frisögnum, hinn gamla tíma sjóferðanna i ís-
landsmið. Og með honum Gunnar Snorri Gunnarsson, sendiriðsritari í
París, og Hanna Þorleifsdóttir, nimsmaður, sem oft heimsækir hann.
Skólabörnin í Paimpol komu í hópum i korta- og myndasýninguna til að
kynna sér þann tíma, þegar afar þeirra og forfeður sóttu þorsk i fslandsmið.
Hér er móðir að hjálpa syni sínum að skrifa niður upplýsingar.
þarna 3 minni sýningar með
myndum af skútunum frá hérað-
inu og búningum fólks frá þeim
tíma. Komu skólabörnin á daginn
með kennurum sínum á þessa sýn-
ingu og lærðu um fortíð staðarins,
enda var sýningin mjög mikið
sótt. Og síðasta daginn fóru fram
kortaskipti.
Nútíma ísland
á tjaldinu
Önnur myndasýning frá göml-
um tíma vakti ekki síður athygli.
Á laugardagskvöldið, þegar hátíð-
in var við höfnina undir beru lofti,
hafði verið komið fyrir á hafnar-
bakkanum geysistóru sýningar-
tjaldi fyrir framan upplýstar
skúturnar og sýndi Pierre Floury
þar um 200 myndir frá skútuöld-
inni, sem hann hefur safnað úr
gömlum bókum og skjölum. Mátti
þar meðal franskra mynda sjá
myndir frá íslandi, frá greftrun
franskra sjómanna á Fáskrúðs-
firði og í Vestmannaeyjum o.fl.
I hátíðarsalnum voru öll kvöldin
sýningar. Byrjaði með 3 kynn-
ingarkvikmyndum frá íslandi,
sem sendiráðið hafði lánað.
Nefndust þær ísland elds og vatns,
Andlitin þrjú á íslandi og Saga
íslands, dálítið gamlar myndir, sú
nýjasta þjóðhátíðarmyndin frá
1974. Spurðu áheyrendur á eftir
um ísland og undirrituð lenti í að
svara.
Fleiri kynningar voru á íslandi
nútímans. Til dæmis var á föstu-
dagskvöldið myndasýning af gerð-
inni „audiovisuel", þar sem lit-
skyggnum frá íslandi var varpað
úr 5 myndavélum á 3 geysistóra
skerma. Frakkinn Patrick Cellier
og kona hans Catherine hafa í
nokkur ár ferðast um ísland og
tekið litmyndir, sem þau hafa sett
saman í myndasýningu með texta
og sýnt víða í Frakklandi. Eru
myndirnar valdar úr 11.000
skyggnum og hafa sýningarnar
vakið athygli víða í Frakklandi.
Jafnframt hafa þau til sölu vand-
að plakat með mynd af tslandi og
bækling með upplýsingum. Birtist
þar í myndum og frásögnum ís-
land, eins og Frakki hefur séð það
og upplifað og er falleg og merki-
leg frásögn.
Eitt kvöldið fór kynningin fram
í æskulýðshöll staðarins, sem er
gömul höll er borgin keypti með
landi og byggði á skóla. En í
gömlu höllinni fer fram æsku-
lýðsstarf. Þarna voru kynntar á
stórum sjónvarpskermi 3 myndir
fyrir fullu húsi. Komu myndir frá
nútíma íslandi þar fyrir í mynd
um forseta íslands, Vigdísi Finn-
bogadóttur með viðtali við hana,
sem frönsk blaðakona hafði tekið.
Annar þátturinn þetta kvöld var
viðtal og kvikmynd um gamla ís-
landssjómanninn Toton Yves, höf-
und bókarinnar um íslands-
sjómennina, sem þýdd var á ís-
lenzku og kom út fyrir jólin. Var
það líka unnið úr sjónvarpsviðtali
með kynningu á þessum tíma.
Tvær gamlar kvikmynd-
ir um Islands-sjómenn
Þriðji þátturinn á íslandskynn-
ingunni þetta kvöld var gamla
kvikmyndin um íslands-sjómenn-
ina, Pecheur d’Islande, sem Jaqcu-
es de Baroncelli gerði 1924 með
leikaranum Charles Vanel í aðal-
hlutverkinu. Þetta er þögul mynd
og mjög þekkt, sem kvikmynda-
safnið hér hefur eignast. En
Charles Vanel er einn af þekkt-
ustu leikurum Frakka og er enn að
leika, 82ja ára gamall.
Á föstudagskvöldið var sýnd
önnur merkileg mynd, gerð eftir
sögu Pierres Lotis um fiskimenn-
ina á íslandsmiðum. Hún var
frumsýnd þarna, sem sýnir hve
mikið Paimpol-borg lagði í að hafa
þessa íslandsviku myndarlega.
Þessi mynd er frá 1936 og gerð í
Paimpol eða á þeim slóðum. Þá
voru komnar talmyndir og í aðal-
híutverkum eru leikararnir Tony
Boudelle og Marguerite Winter-
berger, en tónlistina gerði þekkt
tónskáld frá Bretagne, Guy Ro-
partz. Þessi mynd var aðeins til í
einu eintaki og það á gamalli eld-
fimri filmu, og því algerlega bann-
að að nota hana. En bæjarstjórnin
í Paimpol lét vinna hana upp á
nothæfa filmu, og á nú eintakið,
kostaði milljón franka til að
bjarga henni. Sú mynd er samt
ekki að mínum dómi eins tækni-
lega vel gerð og þögla myndin frá
1924. Talmyndin segir fremur
rómantíska ástarsögu íslands-
sjómannsins Yans og unnustu
hans og sýnir líf þeirra heima, en
nær ekkert er sýnt af miðunum
við ísland, líkt og í þöglu mynd-
inni. Þó væri gaman ef hægt væri
að sýna hana hér.
Ekki get ég yfirgefið svo frá-
sögnina af kvikmyndunum á ís-
landsvikunni, að ekki sé nefnd ein
enn, sem raunar var ekki sýnd
þar, en við Islandingarnir fengum
að sjá að eigin ósk. Það er leik-
mannsmyndin sem Jean le Meur
gerði með 14—16 ára gömlum
skólabörnum í Paimpol fyrir 2 ár-
um og nefnist „Súkkulaðibolli".
Það er 50 mínútna löng mynd,
byggð að nokkru á frásögnum ís-
lands-sjómannsins Yves le Roux.
Hafa krakkarnir viðtal við hann,
við gamla sjómannsekkju og einn-
ig ungt fólk í Paimpolj sem spurt
er hvað það viti um Islandssigl-
ingarnar. Var myndin þannig sett
upp, að krakkarnir eru í leit að
fortíð sinni. Sagði Le Meur, sem
starfar í þessum skóla, að ef hann
ynni þessa mynd upp aftur, myndi
hann gera hana tæknilega betri.
I myndinni segir Tonton Yves
gamli, sem varð árið 1912 skip-
reika við ísland, að hann telji sig
fyrst af öllu Bretona, síðan íslend-
ing — og í þriðja lagi Frakka,
enda hafi hann barist í 3 stríðum
fyrir Frakka. „Og svo spyr maður
sig til hvers það hafi verið allt
saman," segir hann.
Goletturnar eingöngu
til íslandssiglinga
Aðalhátíðarhöldin voru um
helgina og stóðu þá allan daginn.
Enda sigldu góletturnar tvær,
Etoile og Belle Poule, inn í höfnina
í Paimpol kl. 7 á laugardags-
morgni. Höfðu að vísu fellt seglin
áður en þær komu inn um þrönga
rennuna þar sem enginn vindur
var. En þær voru tignarlegar þess-
ar tvær stóru skútur með möstur
upp í 32,5 metra það aftara og
22,20 metra það fremra og löngu
bugspjótin. 275 tonna skip með
seglabúnaði upp á 450 fermetra og
möguleiki á að bæta á seglin upp í
750 fermetra. Og á eftir þeim fleiri
gömul seglskip, og um 40 nútíma
seglbátar, sem höfðu siglt með
þeim frá Brest. Þessar skútur voru
byggðar 1932 eða fyrir 50 árum, og
eru nákvæm eftirlíking af hinum
svonefndu golettum, sem voru um
1880 byggðar í Paimpol, sérstak-
lega til Islandssiglinga. Skúturnar
sem notaðar voru á Nýfundna-
landsmið voru þrímastra og allt
öðruvísi, enda fiskað úr doríum
þar.
I skipabók Fjölva segir svo um
þessi skip: Frakkar smíðuðu mikið
af tvímastra skonnortum og voru
þær tíðir gestir á miðunum kring-
um Island. Þeir kölluðu skonnort-
ur golettur og er talið að það sé
tekið úr bretónsku og þýði upp-
haflega mávur. Þannig höfðu sjó-
mennirnir tilfinningu fyrir því að
hin oddhvössu segl skonnortanna
líktust vængjum máfsins, þar sem
hann sveif yfir hafið. Frakkarnir
kalla þessar íslandsskútur hunier,
sem nefnt hefur verið á íslenzku
toppskonnortur vegna toppsegls-
ins á aftara mastri. Frönsku
skonnorturnar töpuðu ört tölunni
á íslandsmiðum. Fóru Paimpolar-
ar því að þróa upp betri seglskip,
og þóttu þau skera sig úr að því
leyti að þau voru sterkbyggðari,
fóru vel i sjó, sem hentaði vel þeg-
ar veitt var á línu, og voru fljót að
ná upp hraða.
Goletturnar tvær, Etoile og
Belle Poule, eru skólaskip í sjóflot-
anum með heimahöfn í Brest. Þær
eru í gangi allt árið og fá allir
sjóliðar þjálfun á þeim. Með þeim
í þessari ferð var minni skúta frá
sjóhernum og af annarri gerð, „Le
Mutin“. Það var gaman að vakna
og líta út um gluggann á hótelinu
og sjá öll þessi seglskip sigla inn
með sekkjapípublæstri í morgun-
sárið. Og það var gaman um
kvöldið, þegar skipin voru öll fán-
um prýdd og upplýst, að sjá ís-
lenzka fánann blakta á hafnar-
bakkanum. Maður var óneitanlega
dálítið stoltur. Á daginn fór
hljómsveit ungsjóliða frá Brest
um bæinnn með lúðrablæstri, yf-
irmenn stunduðu kurteisisheim-
sóknir og borgarstjóri tók á móti
gestum, en almenningur skoðaði
skúturnar.
Við Islendingarnir þrír lentum
um borð í Sólweigu, sem reyndist
vera hin merkasta skúta, 80 ára
gömul og hafði fram í stríð verið
lóðsbátur til að leiða skip inn í
höfnina í Le Havre. Nú er hún í
einkaeign og notuð til kennslu, og
um borð voru þjóðlagasöngvar-
arnir bretónsku, sem nefnast Ceb-
estan, þeir hafa unnið upp gamla
sjómannasöngva, sem m.a. hafa
komið út á hljómplötu. Þeir eru
sérfræðingar í söngvum af hafinu
og um borð í skipunum fyrrum,
þar sem menn sungu sig í takt við
verkin og var mjög gaman að
heyra þá flytja þessa tónlist um
kvöldið með upplýstar skúturnar í
baksýn, en komið hafði verið fyrir
stólum og var mikill mannfjöldi á
hafnarbakkanum. Þar sungu líka
Paimpol-kórinn og Breiz Ihuel-
hópurinn. Og allan tímann var
varpað á tjald gömlum sjómanna-
myndum, sem fyrr er sagt. En síð-
degis á sunnudag sýndi áhugahóp-
ur þjóðdansa í þjóðbúningum
þarna á Duguay-Trouin hafnar-
bakkanum. Og ýmis félög voru
með góðgæti á söluborðum fram
að miðnætti. Á sunnudagskvöld
var svo allsherjar ball á staðnum
með hljómsveitinni Night Birds og
mikil kæti. Og með því lauk hátíð-
inni.
Svo sem ljóst má verða, hefur á
síðustu árum vaknað geysilegur
áhugi í Paimpol að rifja upp þann
blómatíma, þegar þorskveiðar
voru stundaðar við ísland og að
kynnast fortíðinni. Fyrir 3 árum
var efnt til sjóminjasafns, sem er
til húsa niðri við höfnina. En nú
hefur borgin keypt í miðborginni
gamalt seglasaumaverkstæði og
saltverkunarhús til að geta flutt
þangað sjóminjasafnið og aukið
það. Einnig hefur borgin nýlega
keypt gamlan bát, Mad Atao, sem
áhugamannafélag til styrktar
safninu ætlar að gera upp í sjálf-
boðavinnu og á að liggja í höfn-
inni. Áhuginn er gífurlegur og
ættu íslendingar ekki síður að
hafa áhuga á að rifja upp þennan
tima og endurnýja tengslin. Væri
til dæmis vel viðeigandi að hafa
vinabæjatengsl t.d. milli
Fáskrúðsfjarðar og Paimpol. Og
ekki væri ónýtt að fá sýningar og
annað sem dregið var saman á
íslandsvikunni í Paimpol á hátíð á
íslandi, t.d. næstu listahátið.
- E.Pá.