Morgunblaðið - 30.03.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. MARZ 1983
Bann 66. gr. Hafréttarsátt-
málans við laxveiðum í sjó
— eftir Eyjólf Konráð
Jónsson, alþm.
66. gr. Hafréttarsáttmála Sam-
einuðu þjóðanna fjallar um fiska,
sem hrygna í fersku vatni, en leita
til sjávar og aftur upp í ár. Þessi
grein hefur geysimikla þýðingu að
því er Atlantshafslaxinn varðar.
Þar sem þekkingarleysi á þessu
sviði hafréttarins er ótrúlega mik-
ið, óskaði ég þess fyrir nokkru i
utanríkismálanefnd Alþingis að fá
í hendur þýðingu á þessari grein í
þeim greinum öðrum, sem nú hafa
mesta þýðingu fyrir okkur. Þessa
bráðabirgdaþýðingu hef ég nú feng-
ið í hendur og birti hana hér á
eftir til fróðleiks ásamt nauðsyn-
legum skýringum:
„66. gr.
Stofnar sem leita aftur
upp í ár
1. Ríki skulu hafa aðalrétt til og
bera höfuðábyrgð á þeim stofn-
um, sem leita aftur upp í ár, ef
þeir koma upprunalega úr ám
þeirra.
2. Upprunaríki stofna, sem leita
aftur upp í ár, skal tryggja
verndun þeirra með því að
ákveða viðeigandi ráðstafanir f
reglum um veiðar á öllum haf-
svæðum, sem eru landmegin við
ytri mörk sérefnahagslögsögu
þess, og veiðar sem kveðið er á
um í 3. tl. b). Upprunaríkið get-
ur, að höfðu samráði við hin
ríkin sem veiða þessa stofna og
getið er í 3. og 4. tl., ákveðið
hámark leyfilegs afla af stofn-
um sem koma upprunalega úr
ám þess.
3. a) Veiðar á stofnum, sem leita
aftur upp í ár, skal aðeins
stunda á hafsvæðum sem eru
landmegin við ytri mörk sér-
efnahagslögsögu nema svo
hátti til að þetta ákvæði mundi
leiða til efnahagslegs áfalls hjá
öðru ríki en upprunaríkinu. Að
því er snertir þessar veiðar
utan ytri marka sérefnahags-
lögsögunnar skulu hlutaðeig-
andi ríki ráðgast við í því skyni
að ná samkomulagi um skil-
mála og skilyrði fyrir þessum
veiðum, enda sé tekið tilhlýði-
legt tillit til verndunarþarfar
og þarfa upprunaríkisins við-
víkjandi þessum stofnum.
b) Upprunaríkið skal taka þátt
í samstarfi um að draga sem
mest úr efnahagslegu áfalli i
hinum ríkjunum sem veiða
þessa stofna, enda sé höfð
hliðsjón af venjubundnum afla
og veiðiháttum þessara ríkja og
öllum svæðunum sem þessar
veiðar hafa verið stundaðar á.
c) Við nýtingu stofna, sem
koma upprunalega úr ám þess,
skal upprunaríkið taka sérstakt
tillit til ríkja sem getið er í b-
lið og taka samkvæmt samningi
við upprunaríkið þátt í ráðstöf-
unum til að endurnýja stofna
sem leita aftur upp í ár, einkum
með útgjöldum í því skyni.
d) Utan sérefnahagslögsögunn-
ar skal framkvæmd reglna um
stofna, sem leita aftur upp í ár,
vera samkvæmt samningi milli
upprunaríkisins og annarra
hlutaðeigandi ríkja.
4. Þegar stofnar, sem leita aftur
upp í ár, fara inn á eða um haf-
svæði sem eru landmegin við
ytri mörk sérefnahagslögsögu
annars ríkis en upprunaríkisins
skal þetta ríki starfa með upp-
runaríkinu að verndun og
stjórnun þessara stofna.
5. Upprunaríki stofna, sem leita
aftur úpp í ár, og önnur ríki,
sem veiða þessa stofna, skulu
gera ráðstafanir til að fram-
kvæma ákvæði þessarar grein-
—————.—
ar, eftir atvikum á vettvangi
svæðisstofnana."
Upprunaríki laxins bera á hon-
um höfuðábyrgð og hafa aðalrétt
til hans. Þau ákveða reglur um
veiðar innan eigin efnahagslög-
GREIOSLUBYRÐI
Greiðslubyrði langra erlendra lána sem hlutfall af útflutningstekjum.
FJÁRFESTING ALLS
% AF ÞJOÐARFRAMLEIÐSLU
1978 79 80 81 82 83áætlun
Fjárfesting alls sem hlutf. af þjóðarframl.
Lárus Jónsson, alþingismaður:
Hvers vegna erum við „að sökkva í ískyggilegar
skuldir erlendis“ að mati fjármálaráðherra?
Lánsfjárlög voru afgreidd frá Al-
þingi nokkrum klukkustundum áð-
ur en það var rofið. Uppgjöf ríkis-
stjórnarinnar í stjórn efnahags-
mála kom skýrt í Ijós við þessa
lánsfjárafgreiðslu. Fram kom að
ákvarðanir hafa nú þegar verið
teknar um miklu meiri lántökur en
í lögunum er gert ráð fyrir, einkum
erlendar lántökur. Sýnt er að þessi
lög verða markleysa líkt og láns-
fjárlög síðustu ára. Erlendar lán-
tökur fóru 26,5% fram úr lánsfjár-
lögum í fyrra reiknað á föstu
gengi. í ár horfir í raun enn verr,
þrátt fyrir yfirlýsingar ráðamanna
um að stefnt sé að því að erlendar
skuldir aukist ekki að raungildi á
árinu. Fjármálaráðherra hefur
viðhaft þau orð að við séum „að
sökkva í ískyggilegar skuldir er-
lendis". En hvers vegna? Er það
vegna mikillar fjármunamyndunar
í landinu í arðbærum fyrirtækjum,
eða er það vegna eyðslu umfram
gjaldeyristekjur?
Eyðslulán
hrannast upp:
Þessari spurningu er auðsvar-
að. Fjárfesting í landinu hefur
nokkurnveginn staðið í stað sið-
ustu árin. Þetta kemur glöggt
fram á myndriti nr. 1, þar sem
sýnd er fjárfesting í þjóðarbú-
skapnum í % af vergri þjóðar-
framleiðslu. Á yfirstandandi ári
er stefnt að 8% samdrætti fjár-
festingarinnar og að hún fari
ekki yfir 26% af þjóðarfram-
leiðslu. Til samanburðar varð
fjárfesting 32—33% af þjóðar-
framleiðslu á erfiðleikaárunum
1974 og 1975. En staða erlendra
iangtímalána hefur versnað og
versnar enn verulega á yfir-
standandi ári þrátt fyrir minni
fjárfestingu og verður í fyrsta
sinn í sögunni yfir 50% af vergri
þjóðarframleiðslu. Þetta þýðir
að eyðsluskuldirnar halda áfram
að hrannast upp. (Sjá einnig
mynd nr. 1.)
Greiðslubyrðin
ískyggileg:
í stjórnarsáttmálanum segir
að stefnt skuli að því að greiðslu-
byrði erlendra langtímalána fari
ekki fram úr 15% af útflutn-
ingstekjum. Því er nú spáð að
greiðslubyrðin þyngist enn veru-
lega á yfirstandandi ári og fari í
fyrsta sinn yfir 25%, þ.e.a.s.
fjórða hver króna sem aflað er í
gjaldeyri fer til greiðslu er-
lendra lána. Það er athyglisvert
að greiðslubyrðin varð einungis
16,6% af útflutningstekjum þeg-
ar mestu efnahagsáföll síðari
áratuga skullu yfir, þ.e.a.s. eftir
1967 og 1968, þegar síldin hvarf
og samtímis varð verðhrun á út-
flutningsvörum okkar. Nú hefur
þjóðarbúið nýverið notið mestu
aflaára í sögu landsins á árunum
1980 og 1981, og miklu meira
aflaverðmæti er til skipta nú
þrátt fyrir erfiðleikana en þá
var. (Sjá myndrit % um þróun
greiðslubyrðarinnar.)
1978 79 80 81 82 83áætlun
Löng erlend lán sem hlutfall af þjóðarframleiðslu.
Mesta hættan er
fjöldaatvinnuleysi
óhætt er að taka undir með
fjármálaráðherra. Þetta er
ískyggileg þróun. í skýrslu
Seðlabankans um ástand efna-
hagsmálanna sem út kom nýver-
ið segir svo orðrétt: „Skuldasöfn-
un íslendinga gagnvart umheim-
inum er nú hins vegar orðin svo
mikil að háskalegt væri að halda
lengra áfram á þeirri braut. Háu
atvinnustigi verður þvf ekki enn
haldið uppi með þessum ráðum
nema um skamman tíma.“ Þetta
eru orð að sönnu. Hættan af
þessu stjómleysi er fjöldaat-
vinnuleysi. Þau erlendu lán sem
varið er til eyðslu verða ekki not-
uð til uppbyggingar. Þvert á
móti. Eyðslulánin girða fyrir að
unnt verði að taka erlend lán
sem annars hefði verið svigrúm
til jafnvel þótt með þeim eigi að
leggja í arðbæra fjárfestingu.
Þessi „ískyggilega erlenda
skuldasöfnun" er því orðin þjóð-
inni dýr.