Morgunblaðið - 27.11.1983, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1983
69
Hann er nú fastagestur hjá
The Philharmonia í London,
Concertgebouw Orchestre í
Amsterdam og Cleveland
Orchestre í Ohio í Bandaríkj-
unum. „Það eru ekki nema sjö
ár síðan ég fór að fást við
hljómsveitarstjórn að ein-
hverju ráði,“ sagði Ashkenazy.
„Það tekur langan tíma að
þróa sína eigin tónleika og
finna hvað maður vill frá
ákveðinni hljómsveit. Ég hef
enn ekki fullkomlega áttað
mig á hvort ég vil mína eigin
hljómsveit, stundum er ég
sannfærður um að það sé
nauðsynlegt fyrir mig en
stundum ekki. Allar fyrsta
flokks hljómsveitirnar eru
uppteknar, hafa góða stjórn-
þetta væri rútínustarf eins og
hvað annað. „Hvað er ég að
fást við nýtt?“ spurði hann
Þórunni og nefndi svo konsert
eftir Mozart og konsert eftir
Schumann sem hann hefur
ekki fengist við áður. „Ég mun
svo stjórna öllum Beethoven-
symfóníunum í ár en þeirri 9.
hef ég aldrei stjórnað."
Þórunn hætti alveg að spila
sjálf eftir að hún gifti sig og
sagðist ekki sjá eftir því. „Með
fimm börn og svona mann er
enginn tími til þess,“ sagði
hún. „En mín menntun kemur
mér að góðum notum. Ég ferð-
ast alltaf með honum, sæki
alla konserta og langflestar
upptökur og við ræðum tónlist
og hans starf fram og aftur."
horfa á sjónvarpið með frænd-
systkinum sínum Brendon,
sem er 12 ára, og Sóley, 9 ára.
Þeim höfðu nýlega áskotnast
tveir gráir kettir sem þau
gældu við og létu eins og þetta
væru bestu dýr. Dimka, eða
Dimitri Þór, spilar nú á klari-
nett en spilaði áður á píanó.
„Það er ágætt,“ sagði Þór-
unn. „Það er svo miklu auð-
veldara að æfa sig. Maður get-
ur bara pakkað hljóðfærinú
niður í kassa og tekið með sér
hvert sem er. Eitthvað annað
en píanóið. Hann skipti um
hljóðfæri eftir að hann slasað-
ist á fæti fyrir nokkrum árum.
Við vorum á bát í Grikklandi,
þar sem við eigum hús, þegar
hann datt útbyrðis og fóturinn
Krakkarnir og kettlingarnir
í sjónvarpsherberginu. F.v.
Nadia, Sasha, Brendon, Sól-
ey (systrabörn Þórunnar),
Sonia og Dimka.
(Myndir ab.)
endur, og ég myndi ekki vilja
taka við öðru en fyrsta flokks
hljómsveit. Ég væri kannski
kominn með mína eigin ef ég
hefði byrjað að stjórna fyrir
20 árum en ég hef ekki verið
að þessu svo lengi."
Hann hefur hins vegar ferð-
ast um og spilað á Vesturlönd-
um í 20 ár. Hann hlaut gull-
verðlaunin í alþjóðlegu píanó-
keppninni í Brússel árið 1956,
þá 19 ára gamall. Árið 1958 fór
hann í tónleikaferð um Banda-
ríkin en sovéskur fylgdarmað-
ur fylgdi honum eftir og gaf
mjög neikvæða skýrslu um
hann þegar þeir komu aftur
heim til Sovétríkjanna. Sagt
var, að hann væri ekki nógu
hreykinn af því að vera Rússi
og ákveðið að hann skyldi bara
spila fyrir bændur og verka-
menn á heimaslóðum næstu
árin.
Þórunn fór til Moskvu í
framhaldsnám í píanóleik
haustið 1960. Hún hafði þá
lokið píanónámi í Konunglegu
tónlistarakademíunni í Lond-
on en þangað flutti hún 7 ára
með foreldrum sínum og
systkinum. Hún var í námi hjá
kennara Ashkenazys í
Moskvu, þau kynntust og giftu
sig 1961.
Það bætti ekki úr skák fyrir
Ashkenazy „að vera kominn
með kapítalista ofan af ís-
landi“, eins og Þórunn orðaði
það og yfirvöld neituðu honum
um tónleikaferðir. Þau fengu
þó að fara saman í ferð til
Bandaríkjanna eftir að Vladi-
mir Stefán, elsti sonur þeirra,
var fæddur og þau skildu hann
eftir í Sovétríkjunum, 10 mán-
aða gamlan. Árið 1963 var
Ashkenazy boðið til London og
honum sagt að hann gæti farið
þangað. Hann sagði að konan
sín og barn yrðu að fá að fara
með honum. „Hvað á ég að
segja konunni minni þegar
hún spyr af hverju hún megi
ekki fara með mér og sýna for-
eldrum sínum sem búa í Lond-
on son okkar?" spurði hann yf-
irvöld. Þau svöruðu litlu til og
hann lagði einn af stað. En
tveimur dögum seinna var
komið með ferðaleyfi fyrir
Þórunni og hún flýtti sér úr
landi með soninn. Þau settust
að í London.
Móðir Ashkenazys var mjög
sár yfir þessu og talaði ekki
við son sinn í 12 ár. Faðir
hans, sem er Gyðingur, reyndi
þó að komast í heimsókn til
hans og fékk loks leyfi til þess
1967. Hann þurfti að bíða í 9
ár eftir að mega sækja um aft-
ur, en 1976 heimsóttu báðir
foreldrarnir fjölskylduna á ís-
landi. Þremur árum seinna
heimsóttu þau hana í Luzern
og hálfu ári seinna lést móðir
Ashkenazys. Faðir hans sótti
þá um brottflutningsleyfi en
var synjað um það og bíður nú
eftir að mega sækja um aðra
heimsókn til Vesturlanda.
Hann er 67 ára og vinnur við
píanóleik í Moskvu.
Ashkenazy segir, að starf
píanóleikara eins og hans
sjálfs sé að miklu leyti fólgið í
því að þjálfa hugann. „Það
þarf stöðugt að leggja nýja
hluti á minnið, hugsa um tón-
verk og leggja þau niður fyrir
sér. Fingrafimin er ekki leng-
ur aðalatriðið." Hann fæst að-
allega við gömlu meistarana,
bætir við sig verkum eftir þá
eða rifjar upp verk sem hann
hefur ekki fengist við lengi.
„Nútíma tónlist höfðar ekki til
mín, mér finnst hún stundum
frekar leiðinleg," sagði hann.
Hann hefur þó fengist nokkuð
við hana og André Previn er
t.d. að semja fyrir hann verk
sem verður væntanlega frum-
flutt seint á næsta ári.
Hann vildi ekki gera of mik-
ið úr starfi sínu og lét eins og
Hún hló þegar ég spurði hvort
hún gagnrýndi hann og sagði
að ég gæti nærri. Börnin eru
öll músíkölsk en Vovka, eins
og þau kalla elsta strákinn, er
hinn eini sem tekur tónlistina
verulega alvarlega. Hann hef-
ur lokið formlegu píanónámi
og hélt sína fyrstu tónleika í
London á dögunum.
„Það gekk bara vel,“ sagði
Þórunn. „Hann notar gælu-
nafnið í sínu starfi af því að
pabbi hans hefur auðvitað
Vladimir-nafnið og Stefán
Ashkenazy er þekktur þýskur
píanóleikari svo að Vovka gat
ekki heldur notað Stefáns-
nafnið. Nadia Liza, sem er
fædd 1963, hefur spilað svolít-
ið á flautu en ætlar ekki að
leggja það fyrir sig. Hún er
enn hér hjá okkur en ætlar að
fá sér vinnu í London í haust.
Hún ferðast mikið með okkur
núna og verður t.d. með okkur
allan tímann í Ástralíu í vetur
með Sasha, litlu systur sína,
með sér. Við verðum þar í
þrjár og hálfa viku en hinir
krakkarnir koma svo í hálfan
mánuð."
Sasha er fædd 1979 og var
eitthvað að rápa inn og út
þennan dag á litlum bol með
mynd af íslandi á maganum.
Dimitri Þór er fæddur 1969 og
Sonia Edda 1974. Þau voru að
flæktist í skrúfunni. Þetta var
mjög slæmt sár og sérstaklega
bagalegt að vera í Grikklandi
þar sem læknisþjónusta er
pkki eins góð og víða annars
staðar. En hann gekkst svo
undir mjög fullkominn upp-
skurð seinna og taugarnar
voru tengdar rétt í fætinum á
honum. Hann er nú svo til al-
veg góður."
Það er töluð enska á heimil-
inu en skólabörnin tala líka og
skilja sviss-þýsku. íslensku
skilja þau og Þórunn talar
lýtalaust. Ashkenazy heldur
sambandi við ísland og sagði
að það hefði verið mjög sárt að
fara þaðan en annað hafi bara
ekki gengið. Hann hitti Gunn-
ar Egilson, tónlistarmann, í
Osló fyrir skömmu og þeir töl-
uðu um undirbúning tónlist-
arhúss í Reykjavík. Ashken-
azy sagðist vera tilbúinn að
gera sitt til að hjálpa við þann
undirbúning og smíði en sagð-
ist ekki vita hvað hann gæti
gert til að hjálpa. Hann var í
hópi þeirra sem komu Lista-
hátíðinni af stað á sínum tíma
og sagðist enn hafa áhuga á
henni. í sumar mun hann
koma með Fílharmóníuna frá
London og stjórna henni á há-
tíðinni. „Það er ærið verkefni
fyrir mig að þessu sinni,“
sagði hann.
ab