Morgunblaðið - 29.11.1983, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1983
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Svartsýni
í Salvador
SKÆRULIÐAR þjóðfrelsi.sfylkingarinnar FMNL hafa náö yfirhöndinni í
borgarastyrjöldinni í El Salvador og líkur á ósigri stjórnarhersins hafa
aukizt. í Washington hefur veriö haft eftir háttsettum embættismanni aö
ef engin breyting verði á ástandinu gæti farið með sigur af hólmi að
lokum.
lega áhyggjur af ástandinu og
skella skuldinni á foringja Salva-
dorhers, sem með dugleysi sínu
hafi gert skæruliðum kleift að
taka frumkvæðið. Bandaríkja-
menn hyggjast auka þjálfun for-
ingja Salvadorhers, en eru von-
daufir um árangur. Það háir
Salvadorher að óljóst er hvar
valdsvið eins foringja byrjar og
valdsvið annars endar, vilja
skortir til framkvæmda, leti er
útbreidd. Yfirmenn hersins, sem
neita að vinna um helgar, neita að
taka frumkvæðið. Einn helzti
veikleiki hersins er sá að land-
varnaráðherrann getur ekkert
Skæruliðarnir hafa haft frum-
kvæðið síðan þeir hófu mikla
sókn 3. september og þótt þeir
hafi ekki getað stækkað yfirráða-
svæði sitt hefur þeim reynzt auð-
velt að ná bæjum á sitt vald á
stóru svæði. Þeir hafa einnig sýnt
að þeir geta haldið uppi árásum I.
mörgum héruðum samtímis og
hafa barizt af meiri hörku en áð-
ur.
Áður en sóknin hófst var
ástandið tiltölulega tryggt og
stjórnarherinn hélt uppi miklum
áróðri til að sannfæra fólk um að
skæruliðar hefðu verið bornir
ofurliði, að herinn hefði hert á
sókn sinni og byggi yfir meiri
tækni en áður. Síðan hafa skæru-
liðar gert tugi árása á stóru svæði
og að engu gert áætlun, sem
stjórnin boðaði í júní, um árásir
til þess að ná aftur svæðum af
skæruliðum og friðun þeirra.
Stjórnarherinn hefur fylgt
svipaðri stefnu og Bandaríkja-
menn í Víetnam á sínum tíma og
reynt að hrekja skæruliða frá
svæðum, sem þeir hafa haft á sínu
valdi, og gera smábændum kleift
að setjast að í vel vörðum þorpum,
sem notuð eru til að stjórna hér-
uðum. Byrjað var á þessari áætl-
un í héraðinu San Vicente og
stjórnarhersveitum tókst að
hrekja skæruliða burtu, en þeir
eru komnir aftur til nokkurra
svæða. í ráði er að hefjast handa
um sams konar áætlun í héraðinu
Usulutan austur af San Vicente.
Stjórnarherinn hefur verið
gagnrýndur fyrir baráttuaðferðir
sínar og einkum er fundið að því
að hermennirnir hafa verið tregir
til að fara í eftirlitsferðir og gera
næturárásir, sem eru taldar nauð-
synlegar í aðgerðum gegn skæru-
liðum. Þreytu gætir í stjórnar-
hernum og baráttuhugur stjórn-
arhermannanna hefur verið deig-
ur.
Síðan sóknin hófst hefur setulið
stjórnarhersins gefizt upp án
mótspyrnu á sumum stöðum. í
tveimur bæjum, sem skæruliðar
náðu á sitt vald fyrir skömmu,
flúðu nokkrir stjórnarhermenn
borgaralega klæddir. Ráðizt var
úr launsátri á liðsauka, sem var
sendur á vettvang, og hann kom
of seint.
Skæruliðar hafa komizt yfir
hundruð nýrra vopna í árásum
sínum, allt frá litlum skammbyss-
um upp í kröftugar falibyssur. Nú
orðið ráðast skæruliðar á bílalest-
ir, sem fjölmennir flokkar stjórn-
arhermanna verja, og ná gífur-
legu vopnamagni á sitt vald.
Vegna slælegs eftirlits stjórnar-
hersins hefur FMNL getað mynd-
að fjölmennari herflokka en áður
og átökin líkjast meir og meir
venjulegu stríði. Til dæmis tóku
um 900 skæruliðar þátt í bardög-
um, sem nýlega voru háðir nálægt
bænum Sociedad og það þykir gíf-
urlegur fjöldi.
Orvalsdeild skæruliða, „Rafael
Acre Zablah“-herdeildin, sem tók
þátt í bardögunum við Sociedad,
var á strönd Kyrrahafs, um 75 km
austur af bænum, aðeins tveimur
dögum áður en bardagarnir hóf-
ust og það sýnir að FMNL getur
Fótgönguliðar úr Atlacati-
hersveitinni, sem Banda-
ríkjamenn hafa þjálfaö,
undirbúa sókn gegn skæru-
liðum í héraðinu Chalaten-
ango í El Salvador.
flutt herlið sitt tiltölulega fljótt
og auðveldlega um landið. Sam-
göngukerfi FMNL er gott og
hreyfingin á auðvelt með að sam-
ræma árásir sínar.
Skæruliðar hafa getað lokkað
stjórnarherinn hvert sem er og
náð svo mörgum og stórum bæj-
um á sitt vald að það sýnir að þeir
eru að fá reynslu í meðferð nýrra
vopna. Frá 3. september fram í
miðjan október gerðu þeir 62
árásir á bæi og réðust á nokkra
þeirra tvisvar eða þrisvar sinnum.
Þeir virðast þó ekki nær því
marki að koma sér upp „höfuð-
borg“ á landsbyggðinni.
Skæruliðar gera samræmdar
árásir frá Guazapra-svæðinu, 25
km fyrir norðan höfuðborgina
San Salvador, til héraðsins Mor-
azan í norðausturhluta landsins,
sem lengi hefur verið eitt höfuð-
vígi þeirra. Auk Morazan hafa
skæruliðar austurhluta Chalaten-
ango, norður af San Salvador, á
valdi sínu og þeir eiga auðvelt
með að ná á sitt vald bæjum í
héruðunum Norður-Cabanas og
Usulutan, þar sem þeir hafa
hreiðrað um sig suður af strand-
veginum.
Salvadorher telur að skærulið-
ar FMNL séu 6—8.000 talsins, en
sumir sérfræðingar álíta að þeir
kunni að vera a.m.k. 10.000 og
virkir stuðningsmenn þeirra
30.000. Talið er að rúmlega 47.000
hafi fallið í stríðinu síðan það
hófst fyrir fjórum árum, þar af
39.000 borgarar, a.m.k. 6.000
stjórnarhermenn og a.m.k. 2.000
skæruliðar. í síðustu viku, einni
hinni blóðugustu, féllu 269, þar af
211 hermenn og skæruliðar.
Bandaríkjamenn hafa skiljan-
gert án stuðnings yfirmanna ein-
stakra herstjórnarumdæma og
því gengur illa að taka ákvarðan-
ir.
Jafnframt hafa dauðasveitir
hægrimanna, sem eru taldir ná-
tengdir ríkisstjórninni, aukið að-
gerðir sínar síðan í september og
það grefur undan stuðningi á
Bandaríkjaþingi við þá stefnu
Ronald Reagans forseta að styðja
við bakið á Salvadorstjórn.
Bandaríska sendiráðið hefur
lagt hart að stjórninni að láta til
skarar skríða gegn þessum sveit-
um, en lítið virðist hafa verið
gert. Yfirmenn tveggja herstjórn-
arumdæma, yfirmenn leyniþjón-
ustu tveggja öryggissveita og þrír
liðsforingjar eru sagðir viðriðnir
starfsemi dauðasveitanna. Land-
varnaráðherrann, Carlos Eugenio
Vides hershöfðingi, hefur gagn-
rýnt sveitirnar, en engar hand-
tökur hafa farið fram.
Bandarískir ráðunautar í E1
Salvador óttast að næsta skref
skæruliða verði allsherjarárás á
fjölmenna stjórnarherdeild i því
skyni að draga enn meir úr bar-
áttuþreki stjórnarhermanna.
Skæruliðar segja hins vegar að
þeir vilji umfram allt forðast að
málin þróist of fljótt í þá átt að
sigur blasi við. Það gæti leitt til
bandarískrar hernaðaríhlutunar
og þá yrðu þeir aftur að byrja á
byrjuninni.
Stjórn Reagans mun hafa skýrt
bandamönnum sínum frá þeim
kringumstæðum, sem gætu leitt
til bandarískrar íhlutunar í E1
Salvador. Það sem helzt gæti leitt
til íhlutunar væri að höfuðborg-
inni yrði ógnað og stjórnvöld
gætu ekki haldið uppi lögum og
reglu. Ýmsir telja að eftir nokkr-
ar vikur verði skæruliðar komnir
svo nærri höfuðborginni að þeir
geti gert stórskotaliðsárásir á
hana.
En til þess að draga úr hættu á
bandarískri hernaðaríhlutun telja
sumir að FMNL muni reyna að
færa sér hernaðaryfirburði sína í
nyt til þess að reyna að semja við
ríkisstjórnina um pólitíska lausn.
Líkur á pólitískri lausn virðast
hins vegar hafa dvínað vegna þess
að enn ein sáttatilraun Conta-
dora-ríkjanna hefur farið út um
þúfur.
(AP, Observer.)
Heitt í kolunum í
deilu milli útgef-
enda og prentara
Sex af bresku dagblödunum komu ekki út í gær
Lundúnum, 28. nóvember. AF.
SEX af bresku dagblöðunum komu ekki út í morgun vegna deilna við
prentara. Sögðu blöðin nokkrum herskáum prenturum upp í kjölfar ágrein-
ings, sem spratt út af því að blaðakóngur í Warrington, skammt utan Man-
chester, réð í vinnu menn, sem ekki áttu aðild að verkalýðsfélagi.
Þessi ágreiningur blaðaútgefenda
og prentara er ekki nýr af nálinni.
Meira en 5 mánuðir eru síðan deil-
an, sem um ræðir, skaut upp kollin-
um. Varðar hún sex dagblöð, sem
gefin eru út af Messenger-blaða-
samsteypunni í Warrington og
dreift ókeypis. Eigandi samsteyp-
unnar er Selim „Eddie“ Shah, 39
ára gamall breskur ríkisborgari af
írönskum ættum.
Stórblaðið Times og önnur þau
blöð, sem ekki komu út í morgun,
gripu í gær til þess ráðs að loka
prentara sína úti, er þeir sneru aft-
ur til vinnu í kjölfar tveggja sól-
arhringa verkfalls. Áður höfðu
blöðin reynt að fá forsvarsmenn
prentaranna til þess að gefa loforð
um að þeir myndu ekki efna til ann-
ars skyndiverkfalls á borð við það
nýafstaðna.
Sú ákvörðun dagblaðanna, að
læsa prentarana úti í gærkvöldi
leiddi deiluna inn á nýjar brautir og
hleypti illu blóði í forvígismenn
þeirra. Er nú talið fullvíst, að deila
þessi komi til kasta stjórnvalda úr
því ekki tókst að útkljá hana.
Talið er að verkfallið á föstudag
og laugardag hafi kostað blöðin í
Fleet Street, en þar hefur megin-
þorri stærstu dagblaða Bretlands-
eyja aðsetur, um 10 milljónir sterl-
Kosning-
ar í Japan
Tókýó, 28. nóvember. AP.
YASUHIRO Nakasone forsætisráó-
herra rauf í dag þing og boðaði til
kosninga í næsta mánuði.
Ákvörðun forsætisráðherrans
fylgir í kjölfar harðra deilna og
ásakana á hendur stjórnarflokkn-
um, frjálslyndra demókrata, um
spillingu og mútuþægni eftir að
Kakuei Tanaka, fyrrum forsætis-
ráðherra og ötull stuðningsmaður
stjórnarinnar, hlaut dóm í fyrra
mánuði fyrir að þiggja mútur frá
Lockheed-flugvélasmiðjunum
bandarísku.
Eftir dóminn yfir Tanaka neituðu
fulltrúar stjórnarandstöðunnar að
sækja þingfundi og neyddu þannig
forsætisráðherrann til að boða nýj-
ar kosningar.
Aðeins verður kosið til neðri
deildar japanska þingsins, Diet, en
þar hafa frjálsir demókratar haft
mikinn meirihluta, eða 285 af 498
þingsætum.
Kosningabaráttan hefst að þessu
sinni opinberlega á laugardag, og
kosið verður sunnudaginn 18. des-
ember.
ingspunda (tæpl. 420 millj. ísl.
króna).
Neyðarfundur var í dag fyrirhug-
aður hjá landssambandi breskra
verkalýðsfélaga vegna þessa máls
og vilja harðlínumenn innan verka-
lýðshreyfingarinnar nota tækifærið
og grípa til róttækra aðgerða gegn
stjórnvöldum. Völd verkalýðsfélaga
hafa þrívegis verið skert með laga-
setningum í stjórnartíð Margaret
Thatchers.
Þrátt fyrir að sex dagblöð kæmu
ekki út í morgun náðu þó fjögur því
marki. Þau hafa öll hótað að fara í
mál við landssamband grafískra
sveina vegna tjónsins, sem verkfall-
ið á föstudag og laugardag olli.
Elenu vel
fagnað við
heimkomu
Lugliano I)i Lueca, Ítalíu,
27. nóvember. AP.
„ÉG MUN aldrei segja henni frá
þessu og ég vona að hún muni
ekkert," sagði Isabella Luisi,
kornung móðir Elenu litlu Luisi,
sem rænt var á Sikiley 17.
október. Var Elena með yngstu
fórnarlömbum mannránsöld-
unnar sem gengið hefur yfir
Italíu síðustu árin, en henni var
skilaö ómeiddri fyrir fáum dög-
um, eftir að lögreglan handtók
mann sem grunaður var um að
hafa staðið fyrir mannráninu.
Móðir Elenu mælti fyrrgreind
orð á flugvellinum í Lugliano, er
sérstök herflugvél frá ítalska
flughernum kom með Elenu
heim á ný. Bæjarbúar fjöl-
menntu á flugvöllinn og fögnuðu
Elenu vel, hrópuðu þeir „ciao, ci-
ao, Elena", sem útleggst „hæ,
hæ, Elena". Elena var klædd
bleikum jakka og nartaði í epli
er hún steig út úr flugvélinni og
átti hún óumdeilanlega hug og
hjörtu allra viðstaddra. Roðnaði
hún er hún sá móttökurnar og
ætlaði aldrei að trúa því að fólk-
ið væri allt saman þarna saman
komið til að fagna sér.
Meðan að barnið var í prís-
undinni urðu margir til að
stappa stálinu í foreldra og að-
standendur og jafnframt að
hvetja ræningjana til að láta af
hinum gráa leik. Málgagn Vatí-
kansins sagði í ritstjórnargrein
í gær, að það væru „stórkostleg
tíðindi" að barnið væri komið
óskaddað til síns heima, einnig
að góður endir þessa vonda máls
væri „sigur fyrir bænina og von-
ina“.
100 kg af hassi
í sendiráðinu
Kaupmannahofn, 28. nóvember. AP.
LÖGREGLAN í Kaupmannahöfn
handtók í gær 26 ára gamla danska
þjónustustúlku við kanadíska
sendiráðið þar í borg, einnig þrí-
tugan unnusta hennar, eftir að um
100 kg af hassi fundust í kjallara
sendiráðsbyggingarinnar. Var talið
sannað að Danirnir tveir ættu
hassið og enginn úr kanadíska
sendiráðsliðinu var grunaður um
aðild að málinu.
Verðmæti eiturlyfjanna var met-
ið á rúmlega 510.200 dollara, en því
var smyglað frá Líbanon og er talið
að fleiri séu viðriðnir málið, bæði
Danir og Englendingar. Við húsleit
í íbúð dönsku stúlkunnar fannst
efnið um alla íbúð, inni í rúmdýnu,
í pappakössum og ferðatöskum.
Fundust einnig rúmlega 4000 doll-
arar sem einnig voru gerðir upp-
tækir. Stúlkan sagðist ekki hafa
neitt með eiturlyfin að gera, hún
hefði vitað um tilvist þeirra i hús-
inu, en maður sem hún þekkti ekki
og hafði lykil að húsinu hefði kom-
ið með efnið og geymt það þarna.