Morgunblaðið - 29.11.1983, Blaðsíða 28

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1983
Skyldur okkar mestar nú við
þá sem við kröppust kjör búa
- sagði Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðisflokksins á fundi í Garðabæ
„Við erum ekki að skipta ágóða.
Við þurfutn að jafna niöur tapi. —
Það er það grimma og harða verk-
efni sem við stöndum frammi fyrir.
Og við megum ekki gefast upp við
það, ef við ætlum að byggja hér upp
jafnvægi og skapa grundvöll til þess
að byggja upp atvinnulífið og gera
það möguiegt að hefja fraraleiðslu-
aukningu, aukningu verðmætasköp-
unar sem síðar getur leitt til bættra
lífskjara," sagði Þorsteinn Pálsson
formaður Sjálfstæðisflokksins m.a.
á fundi hjá Sjálfstæðisfélagi Garða-
bæjar og Bessastaðahrepps sem
haldinn var ( Garðabæ nýverið.
Fundinn sátu hátt á annað hundrað
manns, en þetta var fyrsti almenni
opni félagsfundurinn sem hinn ný-
kjörni formaður mætti til.
— O —
Þorsteinn sagði í upphafi ræðu
sinnar að tvö mál væru efst á
blaði hjá flokksforustunni. Ann-
ars vegar að fylgja eftir þeirri
miklu einingu sem náðst hefði á
landsfundi flokksins og þeim
mikla sóknarhug sem þar hefði
komið fram hjá fólki til þess að
efla Sjálfstæðisflokkinn. Á hinn
bóginn að fylgja fram og halda
áfram því mikla verkefni á þjóð-
málasviðinu sem sjálfstæðismenn
hefðu tekist á hendur með þátt-
töku í ríkisstjórn og landsfundur-
inn ákvað að áfram skyldi haldið.
Þá fjallaði Þorsteinn um inn-
anflokksmál og sagði m.a. að hann
og varaformaður flokksins ætluðu
eftir áramótin að fara út í kjör-
dæmi landsins og ræða við for-
ustumenn flokksins og til að halda
almenna stjórnmálafundi. Annað
mikilvægt verkefni sagði hann
vera að treysta stöðu og áhrif
kvenna innan flokksins og efla
pólitísk áhrif þeirra. Undirbún-
ingsvinna hvað það varðar væri
þegar hafin og hefði tillaga verið
lögð fyrir miðstjórn um skipun
nefndar til að vinna að skýrslu um
stöðu og áhrif kvenna í flokknum.
- O -
Þorsteinn ræddi síðan lands-
málin og rakti í upphafi stöðu
þjóðmála þegar núverandi ríkis-
stjórn var mynduð. Hann sagði
Sjálfstæðisflokkinn hafa kannað
möguleika á samstarfi við ýmsa
aðra stjórnmálaflokka, en komið
hefði í íjós að ekki var kostur á
myndun meirihlutaríkisstjórnar
nema með Framsóknarflokki.
Auðvitað sýndist sitt hverjum um
ágæti þessa samstarfs, en höfuð-
skylda Sjálfstæðisflokksins væri
að víkja sér ekki undan ábyrgð.
Hann kvað stjórnarmyndunarvið-
ræðurnar hafa leitt í ljós að mjög
víðtæk samstaða hefði verið milli
allra stjórnmálaflokkanna um að
fyrstu aðgerðir hlytu að vera á
sviði launamála, en flokkana hefði
hins vegar greint á um með hvaða
hætti skyldi að því staðið. Hann
sagði síðan: „Alþýðubandalagið
lagði til eins og aðrir flokkar að
það yrði gripið til aðgerða á sviði
launamála. Tillögur þess fólust í
því að fresta útborgun vísitölu-
bóta 1. júní um einn mánuð og
nota þann tíma til að ná samning-
um við verkalýðshreyfinguna. Það
er óhætt að fullyrða að þessi til-
laga var með öllu óraunhæf; -þó
markmið Alþýðubandalagsins
hafi verið það að ná fram nýju
kerfi sem drægi úr víxlhækkunum
kaupgjalds og launa, þá var ljóst
að Alþýðubandalagið hafði í ríkis-
stjórn í eitt og hálft ár þrotlaust
setið að samningaborði með aðil-
um vinnumarkaðarins í þessu
skyni án þess að ná árangri. Það
var og alveg ljóst eftir að Alþýðu-
bandalagið hafði í allan þennan
tíma unnið að samningum við
verkalýðshreyfinguna, án þess að
ná árangri, að útilokað var að ætla
að það myndi takast á einum mán-
uði undir forustu Alþýðubanda-
lagsins, eins og það lagði til.“
- O -
Formaðurinn kom síðan að
þeirri gagnrýni sem stjórnvöld
hafa sætt vegna efnahagsaðgerð-
anna. Hann sagði gagnrýnina í að-
alatriðum vera í fimm liðum. f
fyrsta lagi hefði verið gagnrýnt að
samningsréttur hefði verið af-
numinn um nokkurra mánaða
skeið og rétt væri að sú ráðstöfun
bryti í bága við grundvallarhug-
sjónir sjálfstæðismanna. Hann
kvað ákvörðun um þetta tekna
vegna neyðarréttaraðstæðna í
þjóðfélaginu. Aftur á móti hefði
verið reiknað með niðurfellingu
þessa ákvæðis um leið og aðstæð-
ur leyfðu, og nú þegar lægi fyrir
að það yrði gert á næstu dögum.
I öðru lagi hefði stjórnarand-
staðan haldið því fram að ríkis-
stjórnin hefði með aðgerðum sín-
um lækkað kaupmátt meira en
sem næmi lækkun þjóðartekna.
Sannanlega væri rétt að ganga
hefði þurft lengra í kjaraskerðing-
um en sem næmi þjóðartekjum, en
ástæðan væri sú að við hefðum
eytt um efni fram á undanförnum
árum. Hér væri því um sama
dæmið að ræða eins og þegar
launafólk tæki fyrirfram af laun-
um sínum. Þjóðin væri nú að
greiða slíka fyrirframgreiðslu til
baka.
í þriðja lagi sagði Þorsteinn því
haldið fram að kaupmáttarskerð-
ingin myndi leiða til svo mikillar
minnkunar á eftirspurn á vöru og
þjónustu, að það kæmi til með að
leiða til atvinnuleysis, þrátt fyrir
yfirlýsingar um að tryggja ætti
atvinnu í landinu. Auðvitað væri
það rétt að kaupmáttarminnkun
leiddi til minni eftirspurnar eftir
vöru og þjónustu, en aðgerðirnar
hefðu verið miklu víðtækari. Hann
sagði: „Þær fólust meðal annars í
styrkingu atvinnulífsins, nýrri
blóðgjöf inn í framleiðsluatvinnu-
vegina og iðnaðarstarfsemi með
því að breyta gengisskráningunni,
hverfa frá útsölustefnu á gjaldeyri
til skráninga í samræmi við kostn-
aðarþróun innanlands. Þetta var í
öðru lagi gert til að stemma stigu
við viðskiptahalla og óhóflegum
innflutningi. Þessi hlið gerði það
að verkum að minni eftirspurn
bitnar fyrst og fremst á innflutn-
ingi, en ekki innlendri framleiðslu.
Þetta staðfesta tölur og yfirlýs-
ingar forustumanna íslensks iðn-
aðar um að hann búi nú við hag-
stæðari skilyrði en áður og líkur
séu á að störfum muni fjölga í iðn-
aðarframleiðslu."
í fjórða lagi sagði formaðurinn
að gagnrýnt hefði verið að ekki
hefði verið gripið til sparnaðar og
aðhaldsaðgerða í opinberum
rekstri. Þessi fullyrðing ætti held-
ur ekki við rök að styðjast, því
mörkuð hefði verið ákveðin stefna
sem verið væri að vinna að í því
efni. Þrátt fyrir minnkun þjóðar-
framleiðslu sagði Þorsteinn að út-
gjöld ríkisins myndu lækka á
næsta ári í hlutfalli við þjóðar-
framleiðslu. Þá yrði heildar-
skattheimtan, beinir og óbeinir
skattar, mun minni eða sem næmi
um 10 þús. kr. minnkun á hvert
mannsbarn. Þar að auki væri unn-
ið að ýmsum ráðstöfunum til
sparnaðar hjá opinberum fyrir-
tækjum.
I fimmta og síðasta lagi sagði
Þorsteinn það vera eina höfuð-
gagnrýni stjórnarandstöðunnar
að ríkisstjórnin skyldi hafa valið
kaupmáttarskerðingarleið í stað
þess að fara svonefnda leið fjár-
festingarstefnu. Sagði hann
talsmenn stjórnarandstöðu hafa
lýst því yfir að í stað kaupmátt-
arskerðingar hefði átt að vinda
ofan af fjárfestingarmistökum
undangenginna ára. Þegar litið
væri nánar á það mál hefði fjár-
festingarstefnan kallað á að
stöðva hefði þurft a. m. k. 30 tog-
ara og jafnmörg fiskvinnslufyrir-
tæki og í framhaldi af því þjón-
ustustofnanir o. fl. Það hefði ein-
vörðungu þýtt að hluta launþega
hefði verið tryggður fullur kaup-
máttur en í mót hefði mikill fjöldi
launafólks verið dæmdur til
atvinnuleysis. Þorsteinn sagði síð-
an: „Ég held þess vegna að ef
menn brjóta til mergjar það sem á
bak við þessa kenningu liggur, þá
sé alveg ljóst að við höfum valið
rétta leið. Auðvitað er hún þung-
bær, hún leggur þungar byrðar á
allt fólk í landinu en mest á þá
sem við kröppust kjör búa. Þess
vegna eru skyldur okkar nú mest-
ar við það fólk.“
- O -
Varðandi fjárfestingardæmið
sagði hann: „Hinu er ekki að leyna
að það er rétt að við höfum ekki
fengið þann afrakstur af fjárfest-
ingarfjármagninu á undangengn-
um árum sem við þurfum á að
halda. Alþýðubandalagið hefur
Óstjórn í peningamálum
- eftir Kristin Péturs-
son, Bakkafirði
Efnahagsaðgerðirnar í maí sl.
fólu m.a. í sér „fastgengisstefnu",
þ.e. gengi ísl. krónunnar yrði hald-
ið stöðugu. Síðan þá hefur íslenska
krónan verið sterkasti gjaldmiðill í
Vestur-Evrópu og fjórði sterkasti
gjaldmiðill í heimi.
Vestir á almennum sparisjóðs-
bókum voru 42% í maí og voru
Iækkaðir um 10% í sept. og okt. og
nú síðast í dag þegar þetta er
skrifað um 5% þannig að nú eru
þeir 27%.
Algengt er erlendis, að vextir á
sparisjóðsreikningum séu 6%.
Vextir hér á landi urðu því sjöfalt
hærri hér en víða erlendis þegar
fastgengisstefnan var ákveðin og
eru nú eftir síðustu vaxtaákvörð-
un 4,5 sinnum hærri eða 4,50% og
er þá viðmiðunin fastgengisstefnan
og erlendur lánamarkaður sem er
eina rökrétta viðmiðunin.
Að áliti undirritaðs, áttu vextir
að lækka það hratt eftir ákvörðun
um fastgengisstefnu, að þeir áttu
að vera komnir í svipað og í helstu
viðskiptalöndum okkar í júlí sl.
Sú vaxtastefna sem nú er rekin
samrýmist ekki fastgengisstefn-
unni og verður að teljast stór-
furðulegt og jafnframt skelfilegt
að stjórnendur peningamála í
landinu skuli vera að eyðileggja
möguleikana til þess að ná tökum á
heilbrigðri efnahagsstefnu með
þessari skammsýni.
Hvernig í ósköpunum á atvinnu-
lífið hér í harðri erlendri sam-
keppni að geta greitt margfalt
hærra fyrir lánsfé en gert er á
alþjóða lánamarkaði.
Það má með nokkrum rétti
halda því fram, að efnahagsöng-
þveitið hér á landi megi rekja
beint til óstjórnar í peningamál-
um. Stjórnendur peningámála
vinna eftir ónothæfum upplýsing-
um. í dag telja þeir rétt að miða
vexti við útreiknað verðbólgustig
hér á íslandi. Vísitölur sem notað-
ar eru við ákvarðanatöku í efna-
hagsmálum í dag eru algerlega
ónothæf viðmiðun, nema þá sem
sagnfræði. Vísitölur eru mæling á
breytingu verðlags í fortíðinni,
það er mæling hvernig til tókst.
Verðhækkanirnar frá gengisfell-
ingunni í vor eru enn að koma
fram t.d. gegn um aðföng á hrá-
efni til framleiðslu. Þannig er
mælingin lengi að virka. Hvaða
gagn er fyrir lækni að vita hita-
stig sjúklings fyrir mánuði varð-
andi lyfjagjöfina í dag?
Vísitölur á laun voru bannaðar í
vor. Hvers vegna? Jú, vegna þess
að þær eru ekki nothæfar sem við-
miðun til „launahækkana". Af sömu
ástæðu eru þær ekki nothæfar við
ákvörðun vaxta. Auk þess eru vísi-
tölurnar margfalsaðar eins og all-
„Framleiðslufyrirtækin í
sjávarútvegi verða að fá
fyrir framleiðslukostnaöi.
I dag framleiða þau með
tapi að jafnaði upp á ca.
•f 10. Hefðu vextirnir verið
lækkaðir í 10% í júlí, væri
staðan 0 í dag.“
ir vita. Hvaða gagn er í falsaðri
mælingu? #
Hvenær kemst þjóðarskúta að
landi úr hafi storma og stórsjóa
þar sem yfirmennirnir um borð
fyrirskipa undirmönnunum að
hafa loftvogina á „smukt" hvernig
sem viðrar, rugla kompásinn,
skekkja sextantinn og hafa niður-
talningu á logginu?
Yfirmennirnir um borð eru síð-
an ekki betri í reikningi en það
(þrátt fyrir tölvuöld) að þeir eru
minnst hálfan annan mánuð að
reikna „stöðu" skipsins og sann-
færa svo sjálfa sig um eigið ágæti
og mæliaðferðanna um borð.
Hvenær kemst þessi skúta að
landi?
Þessi fíflagangur getur alls ekki
gengið lengur. Nútíma hagfræð-
ingar eru í raun aðeins sagnfræð-
ingar í hagsögu og eru þó ekki
hæfari til að reikna út hagsöguna
en það, að hún er margfölsuð,
skökk og skrumskæld. Slíkir menn
eru algerlega óhæfir til upplýs-
inga eða ráðgjafar í peningamál-
um eins og reynslan sýnir. Þá
kemur spurningin: Hver ræður í
peningamálum þjóðarinnar?
1 lögum um Seðlabanka íslands
segir m.a.: „Seðlabanki íslands
skráir stofngengi íslensku krón-
unnar að höfðu samráði við ríkis-
stjórnina," ennfremur „Seðla-
banki íslands ákveður vexti að
höfðu samráði við ríkisstjórnina."
Hvað þýðir, „að höfðu samráði"?
Eitt símtal? Tvö símtöl? Hádegis-
verðarfundur? Síðdegisteboð?
Sú skrípamynd sem blasir við af
stjórnendum peningamála á ís-
landi er í raun óslýsanleg. Hvort á
maður að gráta eða hlægja?
Minnsta kosti verður ekki lengur
orða bundist.
Á síðasta ári framleiddi útgerð-
arfyrirtæki til dæmis eina vöru-
einingu fyrir kostnaðinn 120. Á
þeim tíma sem varan var fram-
leidd, var gengið skráð þannig að
fyrirtækið fékk fyrir vörueining-
una 100. Vörunni var síðan afskip-
að einum og hálfum mánuði síðar
og greidd til landsins mánuði eftir
afskipun. Þegar varan var greidd
hafði gengið „sigið" þannig að
fyrirtækið fékk 117 fyrir vöruein-
inguna og slapp fyrir horn með +3.
Svona hefur þetta gengið hin síð-
ustu ár.
Framleiðslufyrirtækin í sjávar-
Kristinn Pétursson
útvegi verða að fá fyrir fram-
leiðslukostnaði. í dag framleiða
þau með tapi að jafnaði upp á ca.
-10. Hefðu vextirnir verið lækkaðir í
10% í júlí, væri staðan 0 í dag.
Það skal tekið fram að afurða-
lán Seðlabankans breyttust í erl.
gjaldeyri 20. sept. og skánaði stað-
an lítillega við það, en afurðalán
Seðlabankans eru bara brot af
vaxtagreiðslum framleiðslunnar
eftir langtíma skuldasöfnun.
Stjórnendur peningamála hafa
þrjá valkosti í dag.
1. Skella við skollaeyrunum og
sigla efnahags- og atvinnulíf-
inu í strand.
2. Fella gengið og hefja aftur
sama fíflaskapinn með gengis-
sigi, launahækkunum, ríkis-
stjórnarskiptum og öngþveiti.
3. Lækka vexti nú þegar I 7% og
endurgreiða lántakendum okrið
frá því f júlí og láta bankana og