Morgunblaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
17
Ríkisstjórnin setji lög
um samningana nú þegar
— eftir Arnór
Ragnarsson
Samningamál íslenzku verka-
lýðsstéttarinnar eru nú enn einu
sinni komin í sjálfheldu. Hvorki
gengur né rekur. Gamla kerfið
sem notazt hefir verið við í ára-
raðir og er löngu úr sér gengið er
enn við lýði og enginn skilur hve
þungar samningaviðræður eru.
Það leita margar spurningar á
hugann hjá leikmönnum í samn-
ingamálum og nú ryðst ég einn
þeirra fram á ritvöllinn og langar
að stinga nokkrum, kannski eilítið
frumlegum hugmyndum að for-
ráðamönnum.
Það síðasta sem fréttist af
samningaþófi ASÍ og VSÍ var birt
sem stórfrétt í Morgunblaðinu og
Þjóðviljanum þann 24. jan. sl. Þar
kom fram að Ásmundur Stefáns-
son og Magnús Gunnarsson væru
búnir að vera á leynifundum í
marga daga og samningar væru á
lokastigi. Innihaldið átti að hljóða
upp á 3% strax og einhver önnur
% síðar. Þessar tölur komu fáum
á óvart. Þessir menn vinna ekki í
takt við tímann og ættu sjálfstæð-
is- og framsóknarmenn að taka
fram fyrir hendurnar á þeim strax
í dag. Þetta mál um frjálsa samn-
inga er orðið slíkt endemis bull að
ekki tekur nokkru tali. Ríkis-
stjórnin á að ganga frá samning-
um með lögum nú þegar og þar á
ekki að vera að ræða um prósentu-
tölur. Þar á að ákveða 14 þúsund
kr. lágmarkslaun strax og t.d. að
launahækkanir verði síðan 1. marz
7—8% fyrir launþega með tekjur
á bilinu 14—17 þúsund, 3—4% til
þeirra sem hafa 17—22 þúsund og
ekkert fyrir þá sem hærri laun
„Ríkisstjórnin á að
ganga frá samningum
með lögum nú þegar og
þar á ekki að vera að
ræða um prósentutölur.
Þar á að ákveða 14 þús-
und kr. lágmarkslaun
strax og t.d. að launa-
hækkanir verði síðan 1.
marz 7—8% fyrir laun-
þega á bilinu 14—17
þúsund, 3—4% til þeirra
sem hafa 17—22 þús-
und og ekkert fyrir þá
sem hærri laun hafa.“
hafa. Þetta mætti svo endurskoða
1. sept. nk.
Flestir muna eflaust eftir lág-
launabótunum svokölluðu sem
fyrirmenn sem fátæklingar fengu
á sl. ári. Forstjórar og mektar-
menn fjölmargir fengu þennan fá-
tækrastyrk og leiðir það hugann
að skattasvindlinu sem tíðkast i
þessu þjóðfélagi. Engum ríkis-
stjórnum, hvorki hægri eða vinstri
stjórnum, hefir dottið í hug að
fjölga til muna í skattalögreglunni
og gefa henni örlítið lausari taum-
inn. Ég er sannfærður um að 20
nýir skattlögreglumenn myndu
vinna fyrir árslaunum sínum á
mánuði svo málið þarfnast ekki
umhugsunar einu sinni. En tal-
andi um láglaunabæturnar þá
held ég að það hefði verið hollt
fyrir þá sem að þeim stóðu að líta
magnskostnaður fyrirtækja t.d. í
verslun og iðnaði í kjölfar hrað-
lækkandi verðbólgu væri þegar
farinn að skila sér í lækkuðu vöru-
verði. Á því bólar harla lítið enn
og almenningur unir því ekki
þegjandi, ef atvinnurekendur ætla
sér einir að njóta góðs af þeim
árangri, sem þegar hefir náðst í
efnahagslífi okkar, fyrst og fremst
fyrir fórnir launþega í landinu og
skert lífskjör.
Sá árangur má þó ekki glepja
okkur sýn né leiða til óraunhæfrar
kröfugerðar um launahækkanir,
sem myndu setja allt á hvolf aft-
ur. Ætli við gerðum ekki réttast í
að reyna að þrauka út þetta árið,
borða okkar grjónagraut og taka
trúanlega reiknimeistara ríkis-
stjórnarinnar, sem telja „svigrúm-
ið“ til launahækkana ekki meira
en ein 4%. Hugsanlega mætti
auka það svigrúm, ef rétt væri að
málum staðið. Gera þar að auki
kröfu um, að staðið verði undan-
bragðalaust við hátíðleg loforð um
að slaka á kló skattheimtunnar, —
sem því miður verður lítið vart við
enn.
Hvernig skal skipta
Og þá kemur að hinni stóru
spurningu: hvernig skal skipta
þessu litla, sem til skiptanna er?
Það þýðir lítið fyrir hæstvirta rík-
isstjórn, á eftir það sem undan er
gengið, að setja nú upp sakleys-
issvip og telja sig lausa undan
allri ábyrgð, þegar komið er að
nýjum kjarasamningum, um leið
og hún hefur í hótunum um að
gera landið stjórnlaust, ef laun-
þegar og vinnuveitendur
„sprengja rammann" við samn-
ingaborðið.
Ef nokkur snefill af alvöru er á
bak við allt þetta maraþontal um
nauðsyn þjóðarátaks á neyðartím-
um og að hver verði að taka á sig
byrðar, svo sem hann hefir burði
til, þá hlýtur niðurstaðan að verða
sú — nú fremur en nokkru sinni
fyrr — að þeir, sem tekjuhæstir
eru (hugsanlega mætti miða við
25—30 þús. kr. mánaðarlaun og
þar yfir) fái að þessu sinni alls
enga launahækkun. Á öll laun þar
fyrir neðan kæmi sama krónutölu-
hækkun og síðan væri viðbótar-
þörfum hinna verst settu, sem
flestir munu vera einstæðir for-
eldrar, aldraðir og öryrkjar, mætt
með sérstökum ráðstöfunum í
gegnum skatta- og tryggingakerfi.
Hvad er að gerast
Talað er þessa dagana um bið-
stöðu í samningamálunum. Það er
víst bara verið að „rabba saman",
ekkert virðist liggja á — eða hvað
er að gerast? Getur verið, að svo
ömurlega takist til enn einu sinni,
að neyð fólksins, sem nú er komið
í þrot, verði af ófyrirleitnum öfl-
um innan verkalýðshreyfingarinn-
ar notuð til að setja skriðuna aft-
ur af stað og sprengja efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar?
Vonandi verður ekki sú raunin
á, og eitt er víst, að viðunandi
lausn á launamálunum, eins og
þau horfa nú við, er ekki einungis
undir ríkisstjórn, verkalýðsfor-
ystu og vinnuveitendum komin,
svo mikil sem ábyrgð þessara að-
ila er. Hér mun það ekki síður
skipta sköpum, að almennir borg-
arar sýni samhug, og sanngirni
hver í annars garð — skilning á
því, hve mikið er nú í húfi.
Sigurlaug lljarnadóttir er mennta-
skólakennari og fýrrrerandi al-
þingismaður.
Arnór Ragnarsson
einnig á framhlið skattskýrslunn-
ar og gæta að eignum þeirra
manna sem sendar voru bætur.
Hefði t.d. ekki verið eðlilegt að
þeim, sem áttu 300 fm íbúð, nýjan
Benz og Hondu fyrir konuna, hefði
verið sleppt þegar bæturnar voru
sendar út? Ég tel að það hefði ver-
ið betra að þeir sem enga íbúð eiga
og þeir sem eru að eignast sína
fyrstu íbúð hefðu gengið fyrir svo
og þeir sem greiða milli 8 og 10
þús. kr. í hitunarkostnað á mán-
uði. Ég tel að, ef ríkisstjórnin ætl-
ar að gera eitthvað fyrir þá lægst-
launuðu, eigi ekki að hækka
barnabæturnar eingöngu heldur
ætti að taka ýmsa þætti inn í eins
og húsastærðir, búsetustaðsetn-
ingu, húsnæðiseign o.fl. Það vill
nefnilega svo einkennilega til að
margir af betur settu mönnunum í
þjóðfélaginu eiga líka börn.
Ég held að það sé að verða al-
mannarómur, því miður, að ASÍ sé
að verða einhver hin aumustu
samtök sem starfrækt eru. Þangað
ráðast framagosar sem aðeins
hugsa um að komast inn á þing í
gegnum Alþýðubandalagið. Guð-
mundur J. Guðmundsson fór þessa
leið og hver þekkir ekki þessa
setningu: Ég vara við því að slá á
sáttarhönd ... Máttleysi Guð-
mundar er algert. Ásmundur Stef-
ánsson er arftaki Guðmundar og
kemst hvorki afturábak né áfram.
Vinnuveitendur hafa fengið öll
vopn í sínar hendur. Það þótti
mikið átak þegar öll félögin voru
sameinuð innan ASÍ og komið var
á einum og sama samningadegin-
um fyrir alla landsmenn. Þetta
átti að vera mikill styrkur fyrir
ASÍ, en ég held að þetta hafi snú-
izt í höndum þeirra og sé nú fyrst
og fremst styrkur VSI. Það er ekki
að ástæðulausu að ÍSAL gengur í
raðir Vinnuveitenda þessa dag-
ana.
Talandi um forystu ASÍ þá held
ég að þar sé aðeins að finna einn
mann sem talar af sannfæringu
(a.m.k. opinberlega). Það er frú
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir. Hún
virðist vera eini verkalýðsforing-
inn sem segir það sem hún meinar
og veit hvað hún vill. Þá þekkir
hún til síns fólks og veit að það er
á vonarvöl og getur ekki meira.
Það þarf að grípa til aðgerða
strax. Aðalheiður er formaður
Verkakvennafélagsins Sóknar.
Hefir henni aldrei dottið í hug að
leggja Sókn niður? Er ekki hugs-
anlegt að allar Sóknarkonur segi
sig úr félaginu og gangi í Dags-
brún eða eitthvert annað félag þar
sem lægstu taxtarnir eru eins og
meðaltaxtar Sóknar?
Launataxtar verkalýðsfélag-
anna eru ekki lengur notaðir í
þjóðfélaginu. Af hverju? Ég held
að þar beri allt að sama brunni.
Verkafólk treystir ekki lengur fé-
lögunum til að semja fyrir sig og
semur sjálft við sína vinnuveit-
endur um yfirgreiðslur á taxta
þannig að launataxtarnir eru ein-
ungis notaðir til viðmiðunar.
Spillingin í verkalýðsfélögunum er
ekki minni en annars staðar í
þjóðfélaginu. Þar otar hver sínum
tota og reynir að ná sem flestum
krónum í eigin vasa. Talandi um
spillingu. Hver þekkir ekki um-
ræðuna um ráðningar í banka-
stjórastöður þessa dagana þar
sem hrossakaup eru með eindæm-
um?
Samningamálin hafa nú staðið
yfir í nokkra mánuði. Þar hafa
komið saman tugir manna oft og
mörgum sinnum og á eftir að
fjölga margfalt áður en yfir lýkur.
Éngum dettur í hug að minnast á
hvað þetta þjark kostar þjóðfélag-
ið. Tugir þúsunda ef ekki hundruð
þúsunda vinnustunda fara í súg-
inn. Væri ekki nær að reyna að
láta þessa menn vinna og reyna að
ná upp þjóðarframleiðslunni til
þess að hægt sé að hækka laun
verkalýðsins? Ég skora á ríkis-
stjórnina að taka á þessu máli nú
þegar.
„Mér þykir grjónagrautur góður
... “ sagði Steingrímur Her-
mannsson í sjónvarpsþætti í síð-
ustu viku. Það væri gaman að vita
hvort Steingrími fyndist hann
jafngóður eftir að hafa haft hann
í bæði mál í nokkrar vikur.
Garði, 11. febrúar 1984.
Arnór Ragnarsson er blaöamaður
hjá Morgunblaðinu.

■^s^e0óv°sxo
'c.et'00 „as1
Se°d°

yyev^'" c,\ab°'