Morgunblaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
Starf ráðgjafarverkfræðinga
— eftir Finn Jónsson
Starfsemi ráð-
gjafarverkfræðinga
Nýlega var drepið á starfsemi
ráðgjafarverkfræðinga í þættin-
um Síðdegisvöku í Ríkisútvarpinu.
Undirritaður tók þátt í þeirri um-
ræðu, en vegna takmarkaðrar
tímalengdar hefur umræðan
sjálfsagt vakið fleiri spurningar
en hún svaraði. Einkum var rætt
um það, hvort ráðgjafarverkfræð-
ingar freistuðust í starfi sínu til
að setja fram niðurstöður í skýrsl-
um, sem væru að meira eða minna
Ieyti pantaðar af verkkaupanum. í
annan stað var varpað fram þeirri
tilgátu, að ráðgjafarverkfræð-
ingar hagræddu niðurstöðum for-
athugunar til jákvæðs vegar, til
þess að skapa sjálfum sér áfram-
haldandi vinnu við nánari athug-
un á verkefninu. Að lokum var
minnst á ábyrgð ráðgjafarverk-
fræðinga á niðurstöðum sínum og
afleiðingum þeirra. Vegna mikil-
vægis þessa máls tel ég skylt að
koma á framfæri meginatriðum er
varpað gætu ljósi á starf ráðgjaf-
arverkfræðinga og hlutverk þeirra
í flóknu samfélagi nútímans.
Verkfræðingar
Verkfræðingur er lögverndað
starfsheiti. Það er því háð leyfi
ráðuneytis, að maður með loka-
próf frá verkfræðiháskóla fái að
nefna sig verkfræðing. Undanfari
þessarar leyfisveitingar er um-
sögn og viðurkenning Verkfræð-
ingafélags íslands á námi um-
sækjandans.
Störf verkfræðinga eru marg-
vísleg. Sumir þeirra fást við
opinbera stjórnsýslu, eru for-
stöðumenn og starfa við opinberar
stofnanir eins og Vegagerð ríkis-
ins, Rafmagnsveitu, Póst og síma,
Vita- og hafnamálastofnun o.s.frv.
Aðrir sinna kennslu, starfa við
iðnað, verslun, verktöku eða
tækniþjónustu á ýmsum sviðum.
Um síðastnefnda hópinn verður
fjallað nánar hér á eftir og erum
við þá að nálgast kjarna efnisins.
Tækniþjónusta
{ nútíma þjóðfélagi er tækni-
þjónustu víða þörf. Flestir hús-
byggjendur kannast t.d. við þá
þjónustu, sem nauðsynleg er
vegna húsbyggingar. Hún er ann-
ars vegar á sviði húsagerðarlistar,
þ.e. arkitektúrs, og hins vegar
hrein tækniþjónusta. Ýmsum öðr-
um en verkfræðingum er heimil
tækniþjónusta hér á landi, t.d.
tæknifræðingum og búfræði-
kandidötum eftir atvikum. Sam-
kvæmt byggingarreglugerð er í
raun ekki krafist annars en 2ja
ára viðurkenndrar starfsreynslu
til að mega annast slíka tækni-
þjónustu. I Reykjavík eru um 90%
tækniþjónustu vegna almennra
húsbygginga í höndum annarra en
ráðgjafarverkfræðinga.
Ráðgjafarverkfræðingar
og störf þeirra
Hverjir eru ráðgjafarverkfræð-
ingar? Eins og vikið var að í inn-
gangi voru störf ráðgjafarverk-
fræðinga til umræðu í þættinum
Síðdegisvöku í Ríkisútvarpinu.
Starf ráðgjafarverkfræðinga
nefnist í daglegu tali verkfræði-
ráðgjöf og er sjálfstæð atvinnu-
grein. Verkfræði er æðsta fræði-
grein tæknisviðsins og spannar
það svið allt. Mörg sú ráðgjöf sem
þessir verkfræðingar fást við
krefst stöðugrar og mikillar þjálf-
unar. Þess vegna er orðin til stétt
manna, sem hefur verkfræðiráð-
gjöf að aðalstarfi, þ.e. ráðgjafar-
verkfræðingar. Með aðalstarfi er
átt við lífsviðurværi, en oft er
þekking þessara manna einnig
nýtt við kennslu í háskóla eða
tækniskóla þar að auki.
Ráðgjafarverkfræðingar hafa
með sér félagsskap, Félag ráðgjaf-
arverkfræðinga, skammstafað
FRV. Ströng skilyrði eru sett fyrir
inngöngu í félagið og er markmið-
ið að sjálfsögðu það, að tryggja
viðskiptavinum ráðgjafarverk-
fræðinga eins vandaða og þróaða
ráðgjöf og völ er á hverju sinni.
Helstu skilyrði fyrir inngöngu í
félagið eru þessi:
Þekking: Ráðgjafarverkfræðing-
ur skal hafa lokið háskólaprófi í
verkfræði eða öðlast jafngilda
tækniþekkingu.
Reynsla: Hann skal að loknu há-
skólaprófi hafa starfað minnst í 8
ár í verkfræðigrein sinni, þar af
minnst 3 ár að verkfræðiráðgjöf.
Njálfstæði: Ráðgjafarverkfræð-
ingur má ekki vera fjárhagslega
tengdur sölu-, framleiðslu- eða
Finnur Jónsson
„Það skal staðhæft hér að
ráðgjafarverkfræðingar
hætta ekki lífsstarfi sínu
og jafnvel aleigu með því
að gefa óholl ráð.“
verktakastarfsemi á ráðgjafar-
sviði sínu. Hann má enga umbun
þiggja, sem raskað getur hlut-
lausu fræðilegu mati hans í starfi.
Telji ráðgjafarverkfræðingur, að
sjálfstæði hans við úrlausn verk-
efnis kunni að vera dregið í efa
ber honum að tilkynna það við-
skiptavini sínum.
Trúnadur: Fyrsta og síðasta boð-
orð ráðgjafarverkfræðingsins er
að gæta hagsmuna viðskiptavinar
síns í því verki sem hann tekur að
sér. Úrlausnir hans skulu vera í
samræmi við lög, reglugerðir, við-
urkennda tæknilega staðla og al-
menna verkfræðiþekkingu eins og
hún gerist best á hverjum tíma.
Ráðgjafarverkfræðingnum ber að
taka tillit til almennra umhverf-
issjónarmiða. Hann skal gæta
þagmælsku um hagi viðskiptavin-
ar síns.
Auk ofangreindra skilyrða
starfa ráðgjafarverkfræðingar
samkvæmt stéttarreglum verk-
fræðinga, sem eru viðskiptalegar
siðferðisreglur.
Með þessum aðdraganda var
ætlunin sú, að gera lesendum
kleift að leggja nokkurt mat á
starfsemi ráðgjafarverkfræðinga
og skal vikið nánar að tilefni út-
varpsumræðunnar.
Ráðgjafarverkfræðingar hag-
ræða ekki niðurstöðum
Ráðgjafarverkfræðingar eiga
alla afkomu sína undir starfi sínu
við ráðgjöf. Ef þeir bregðast því
trausti sem þeim er sýnt glata
þeir umsvifalaust tiltrú og von um
frekari verkefni. Oft eru miklir
fjármunir bundnir í starfsaðstöðu
þeirra og reynslan hefur kennt, að
þeim farnast best á því að gefa
eins holl ráð og þeim ber gæfa til
hverju sinni. Því er ekki að neita,
að freistingar verða á vegi ráð-
gjafarverkfræðinga eins og ann-
arra manna í starfi og reynir þá á
hvort ráðgjafinn er trúnaðar-
traustsins verður. Það skal stað-
hæft hér að ráðgjafarverkfræð-
ingar hætta ekki lífsstarfi sínu og
jafnvel aleigu með því að gefa
óholl ráð. Tilgátan, sem varpað
var fram í útvarpsþættinum er því
út í hött, a.m.k. hvað ráðgjafar-
verkfræðinga varðar.
Ábyrgð ráðgjafarverk-
fræðinga
Ábyrgð ráðgjafarverkfræðinga
er mikil, en hún verður sennilega
aldrei skilgreind í eitt skipti fyrir
öll svo að óyggjandi sé. Ljóst er, að
þóknun til ráðgjafans er ekki
greiðsla fyrir þær hugsanlegu
teikningar eða skýrslur sem verk-
kaupi kann að fá. Efnisleg verð-
mæti pappirsins eru engin í þessu
samhengi. Þóknunin er greiðsla
fyrir þá sérfræðiþekkingu sem að
baki býr og að sjálfsögðu fyrir þá
vinnu sem nauðsynleg er til að
nýta þekkinguna í hverju einstöku
tilviki og síðast en ekki síst ábyrgð
á niðurstöðunum. Ábyrgð ráðgjaf-
ans hlýtur því að vera fólgin í því,
að hann leiðbeini verkkaupa á sér-
fræðilegan hátt að settu takmarki
hans, svo framarlega sem báðum
er takmarkið Ijóst í upphafi og að
ráðjafinn krefjist þeirrar þóknun-
ar, sem nauðsynleg er til að axla
ábyrgðina.
Þetta síðastnefnda atriði er ein-
mitt það sem oft vill skorta á.
Verklýsingu og gagnkvæmar
skyldur ber að skilgreina í samn-
ingi milli verkkaupa og ráðgjafa.
Sé stuðst við samningsform Fé-
lags ráðgjafarverkfræðinga er
samningsgerðin einfalt mál.
Margir, er veita tækniþjónustu
eins og hér er getið að framan, sjá
sér leik á borði og láta í té algjör-
lega ábyrgðarlausa þjónustu í
skjóli þess að hinn almenni verk-
kaupi gerir sér ekki grein fyrir
ábyrgð þess er þjónustuna veitir.
Tækniþjónusta er iðulega seld á
hálfvirði gjaldskrár Verkfræð-
ingafélags Islands. Ekki er það
vegna þess, að þessir aðilar, sem
sumir hafa e.t.v. ekki nema
tveggja ára starfsreynslu, búi yfir
meiri yfirsýn og starfshraða en
ráðgjafarverkfræðingar. Raunin
er sú að þeir gera sér almennt ekki
grein fyrir þeirri ábyrgð, sem á
þeim hvílir. Þeir geta því heldur
ekki gert hinum almenna verk-
kaupa, t.d. húsbyggjanda, grein
fyrir henni. f raun bera slíkir
þjónustusalar fulla ábyrgð á göll-
um mannvirkja, sem þeir hafa
hannað án þeirrar kostgæfni sem
til er ætlast af þeim sérfræðing-
um.
Til að varpa sem skýrustu ljósi
á ábyrgðina í stuttu máli að lokum
skal vitnað til ritgerðar Eggerts B.
ólafssonar, lögfræðings, um
ábyrgð arkitekta, ráðgjafar-
verkfræðinga og annarra ráðgjafa
við mannvirkjagerð:
„Ráðgjafi ber ábyrgð á því tjóni,
sem verkkaupi eða aðrir verða
fyrir og rekja má til þess, að sá
fyrrnefndi hefur ekki leyst starf
sitt af hendi með þeirri aðgætni
og sérfræðilegu kostgæfni, sem
með sanngirni er unnt að krefj-
ast af slíkum ráðgjafa."
Ábyrgð ráðgjafans er sem sagt
m.a. fólgin í því að gera sér grein
fyrir umfangi þeirrar kunnáttu og
vinnu sem nauðsynleg er til að
veita sérfræðilega ráðgjöf. Þetta
leiðir hugann að því, hverjir í raun
ættu að hafa heimild til að starfa
sem sjálfstæðir ráðgjafar.
Félag ráðgjafarverkfræðinga er
um þessar mundir að hefja kynn-
ingu á starfsemi félagsmanna
sinna. Þess er vænst að það fram-
tak megi varpa ljósi á þessi störf,
sem eflaust eiga eftir að færast
mjög í aukana á komandi árum.
Finnur Jónsson er framkvæmda-
stjóri hjá Hönnun hf. og formaður
Félags ráðgjafarverkfræðinga.
Líkams-.
heilsuræktín„.
Borgartúni 29, sími 28449
H
Lisser Frost-Larsen hin þekkta
vaxtarræktarkona veröur hér
þessa viku 13.—18. febr. ’84
kl. 10—12 og kl.14.30—21.00.
Leiðbeinir hún gestum okkar um líkamsrækt —
matarræði og rétta notkun vítamína.
Meðlimir FRÍ-klúbbs Útsýnar fá sérstakan tíma
eða kl. 18—21, fimmtudaginn 16. febrúar.
Verið velkomin að líta inn.
Landssamtök hjartasjúkra:
Gjöf frá Lionsklúbbnum Víðarr
til kaupa á hjartasónrita
Ljósm. Mbl./KÖE.
Landssamtökum hjartasjúkra afhent gjöfin. F.v. Björn Bjarnason, Ingólfur
Viktorsson og Ólafur Proppé frá Landssamtökum hjartasjúkra og Þórir
Gunnarsson, Egill Thorarensen og Haukur Harðarson frá Lionsklúbbnum
Víðarr.
Lionsklúbburinn Víðarr færði
nýlega Landssamtökum hjarta-
sjúklinga gjöf að upphæð kr.
205.000 til að fjármagna kaup á
hjartasónrita. Gekkst klúbbur-
inn fyrir merkjasölu í desember
sl. í þeim tilgangi að safna fé til
stuðnings hjartaveikum, en
hjartasónritinn kemur, að sögn
lækna, að ómetanlegum notum
við rannsóknir á hjartasjúkdóm-
um.
Landssamtök hjartasjúkra
keyptu hjartasónritann í nóv-
ember sl. eftir ábendingu yfir-
manna hjartadeildar Landspital-
ans. Hjartasónritinn er mjög
dýrt tæki. Settu samtökin því á
laggirnar fjáröflunarnefnd og
leituðu til velunnara og meðlima
samtakanna um aðstoð. Er gjöfin
sem Lionsklúbburinn Víðarr
færði samtökunum stærsta fram-
lag sem þeim hefur borist frá
sama aðilanum. Ingólfur Vikt-
orsson, formaður samtakanna,
sagði m.a., þegar hann tók við
gjöfinni, að hjartasónritinn yrði
greiddur í þrennu lagi og gengi
gjöf Lionsmanna beint upp í aðra
afborgun. Væri hún ómetanleg
aðstoð. Þakkaði hann síðan
Lionsmönnum fyrir hönd Lands-
samtaka hjartasjúklinga höfð-
inglega gjöf og óskaði þeim
bjartrar framtíðar og góðra sigra
í baráttunni við þá sjúkdóma sem
mannskæðastir eru í dag.
Formaður Lionsklúbbsins Víð-
arrs er Egill Thorarensen, en
formaður fjáröflunarnefndar
Þórir Gunnarsson.