Morgunblaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 48

EITT KORT ALLS STAÐAR
MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
VERÐ í LAUSASÖLU 20 KR.
Hljóp undan
100 hektara
jakastíflu
„Flóðbylgjan úr Hvítá, vatnið og jakarnir, kom í fótspor mín og það mátti ekki tæpara standa að ég slyppi," sagði
Gísli Agústsson í samtali við Mbl., en hann var hætt kominn er 100 hektara jakastífla brast í Hvítá við
Brimastaði. Þessa mynd tók ljósmyndari Morgunblaðsins, Ragnar Axelsson, í gær þegar Brúnastaðamenn í
Hraungerðishreppi fóru á árabát í fjárhúsin, en Brúnastaðir eru umflotnir vatni og ís eftir flóð í Hvítá og einn
staðarmanna átti fótum fjör að launa undan flóðbylgjunni. Sjá bls. 27.
Kjaradeila ISALs og starfsmanna:
ÍSAL býður 3%, starfe-
menn hafa boðið 7,5%
Samningsaðilar í kjaradeilu ís-
lenzka álfélagsins hf. og stéttarfé-
laganna, sem fara með samnings-
rétt starfsmanna álversins, munu
koma saman til fundar klukkan 9
árdcgis í dag. Er menn stóðu upp
frá samningum í fyrradag stóðu boð
þannig að starfsmennirnir höfðu
lagt fram tilboð úm 7,5% hækkun á
kauplið, en ÍSAL hafði boðið 3%
grunnkaupshækkun. Áður hafði
náðst samkomulag um sérstakar
bónusgreiðslur, sem tengdar eru
framleiðslu og framleiðni. Rætt er
m.a. um samning með einni upp-
hafsprósentu, er nái fram til vors,
samning með upphafsprósentu og
áfangahækkun, er nái fram á
sumar, og samning með upphafs-
prósentu, áfangahækkun og gengis-
tryggingu, er nái fram til hausts.
Eins og fram hefur komið í
Morgunblaðinu var straumur
minnkaður á öðrum kerskála ál-
versins í fyrradag. Var hann þá
lækkaður úr 103 kílóamperum í
96 kílóamper og er síðan fyrir-
hugað að stigminnka strauminn
og er búist við því að hann verði
kominn í 80 kílóamper í næstu
viku. Þá verður, ef ekki nást
samningar, einnig farið að
minnka straum í hinum kerskál-
anum úr 103 kílóamperum í 80
kílóamper. Þegar semst milli
deiluaðila tekur nokkurn tíma að
ná fullum afköstum á ný, því að
nauðsynlegt er að auka straum að
nýju í áföngum, líkt og gert er
þegar straumminnkun á sér stað.
Þá mun og hvert ker mjög við-
kvæmt fyrir öllum slíkum breyt-
ingum, þannig að straumtruflun
getur valdið langvarandi truflun-
um í framleiðslu og jafnvel eyði-
lagt ker að fullu. Allt slíkt getur
komið niðri á bónus starfsmann-
anna, sem bundinn er framleiðslu
og framleiðni eins og áður er
sagt.
Til viðbótar því, sem hér hefur
verið upplýst um samningsstöð-
una, má geta þess, að starfsmenn
ÍSAL hafa haft fram þá kröfu, að
gangi ÍSAL í samtök vinnuveit-
enda, líti þeir svo á að fallin sé úr
gildi grein, er skyldar starfs-
mennina til þess að sjá svo um í
verkfalli að framleiðslutæki verði
ekki fyrir tjóni.
Þar sem framleiðslutæki ál-
verksmiðju eru eins og áður er
vikið að mjög viðkvæm fyrir öll-
um breytingum, geta afleiðingar
stöðvunar orðið lengur varandi
en við annan atvinnurekstur.
Hins vegar mun vera unnt að
minnka það tjón, sem af stöðvun
hlýst, með vönduðum undirbún-
ingi hennar. Þetta gerðu samn-
ingsaðilar sér grein fyrir, er fyrst
var samið við ISAL árið 1969, og
var því fyrirtækinu ætlað 4ra
vikna frestur til að stöðva fram-
leiðsluna, ef til verkfalls kæmi.
Hliðstæð ákvæði hafa verið í
kjarasamningum vélgæzlumanna
í frystihúsum frá árinu 1955, þar
sem reynt er að forðast skemmd-
ir á birgðum.
Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins munu meðallaun fyrir
reglulega vinnuviku í álverinu í
Straumsvík nema 27.700 krónum
og eru þá meðtalin vaktaálög.
Með yfirvinnu munu meðallaun í
álverinu vera um 31 þúsund krón-
ur. Þá munu hinir nýju bónus-
samningar, sem þegar er
samkomulag um, geta gefið við
hámarksframleiðslu 6,2% af
launum.
Ákvörðunin um að minnka
strauminn á kerskálum álversins
í Straumsvík hleypti illu blóði í
starfsmenn ÍSAL, eins og fram
kemur í frásögn af heimsókn í
álverið á miðsíðu Mbl. í dag. Þar
er einnig birt orðsending til allra
starfsmanna fyrirtækisins frá
framkvæmdastjórn þess, sem
dreift var á vinnustað í gær.
Frumvarp um
virðisaukaskatt:
Verðhækk-
un matvæla
18—19%?
Fram hefur verirt lagt frumvarp um
21% virðisaukaskatt sem taka á gildi,
verði frumvarpið samþykkt, í ársbyrj-
un 1985. Virðisaukaskatt ber að
greiða af viðskiptum innanlands á öll-
um stigum, svo og af innflutningi
vöru og þjónustu.
Samkvæmt frumvarpinu greiðir
ríkissjóður jöfnunarsjðði sveitarfé-
laga 6,8% þessa skatts. Virðisauka-
skattur leysir núgildandi
söluskattskerfi af hólmi. Upptaka
slíks virðisaukaskatts, án lækkun-
ar tolla eða afnáms uppsöfnunará-
hrifa söluskatts, gæti þýtt allt að
3,8% hækkun á verði einkaneyzlu.
Mest yrði verðhækkun matvæla
eða 18—19%, enda leggst núver-
andi söluskattur aðeins á 7—8%
matvælaútgjalda. Útgjöld vegna
húsnæðis, ljóss og hita hækka
einnig, eða um 2—3%. Flestir aðrir
útgjaldaliðir lækka í verði vegna
lægra skatthlutfalls. Sjá nánar á
miðopnu.
Hvatt til sam-
komulags við
Grænlendinga
TÓLF þingmenn úr öllum flokk-
um lögðu í gær fram tillögu til
þingsályktunar þar sem ríkis-
stjórninni er falið að kanna „til
fullnustu möguleika á samkomu-
lagi við Grænlendiga um sameig-
inleg hagsmunamál, sérstaklega
að því er snertir verndun fiski-
stofna og fiskveiðar“.
Tillaga þessi er lögð fram í
framhaldi af umræðum um
væntanleg kaup Efnahags-
bandalags Evrópu á veiðileyf-
um í grænlenskri lögsögu, en
Grænlendingar ætla að hefja
sölu á veiðileyfum frá 1. janúar
1985 þegar þeir ganga úr
bandalaginu.
f tillögunni er ríkisstjórn-
inni jafnframt falið að leita
eftir nánari samvinnu þeirra
ríkja, sem liggja að fiskimið-
unum norðanlega í Atlants-
hafi, um verndun og nýtingu
fiskistofna og önnur sameigin-
leg hagsmunamál.
Eyjólfur Konráð Jónsson í
Sjálfstæðisflokki er fyrsti
flutningsmaður.
Sjá nánar á þingsíðu, bls. 26.
Borgarleikhús:
17 millj. til
uppsteypu
BORGARRÁÐ samþykkti í gær
viðbótarsamning um uppsteypu á
Borgarleikhúsi, en samkvæmt samn-
ingnum á húsið að vera fulluppsteypt
fyrir apríllok 1985. Hljóðar samning-
urinn upp á 17 milljónir kr.
Þá var samþykkt að taka tilboði
Byggðaverks í 3. áfanga Hóla-
brekkuskóla, en samningsupphæð-
in er 12 milljónir, sem er um 85%
af kostnaðaráætlun.
Davíð Olafsson seðlabankastjóri:
Vextir lækka ekki
21. febrúar næstk.
„ÞAÐ STENDUR ekki til að vextir
lækki 21- febrúar næstkomandi,"
sagði Davíð Olafsson, seðlabanka-
stjóri, í gær í tilefni af frétt Morgun-
blaðsins um að vextir lækkuðu
væntanlega um 3—4% þennan dag.
Davíð Ólafsson sagði: „Undan-
farna fimm mánuði hafa vextir
lækkað mánaðarlega og fylgt
verðbólgunni að verulegu leyti.
Það hefur ekki staðið til að lækka
vextina frekar núna þrátt fyrir
lækkun verðbólgunnar heldur at-
huga nánar stöðu peningamála í
ljósi þess sem gerst hefur undan-
farna mánuði."
Þegar Davíð Ólafsson var
spurður um stöðuna á lánamark-
aðnum sagði hann: „Útlánaþróun-
in hefur verið mjög óhagstæð
undanfarna mánuði þrátt fyrir að
verðbólgan hefur lækkað hröðum
skrefum. Það bendir til þess að
enn sé mikil eftirspurn eftir
lánsfé. Til þess að verðbólgan sé
hamin er nauðsynlegt að hafa
hemil á útlánum, áframhaldandi
þensla á því sviði hlýtur að hafa
þau áhrif að kynda undir verð-
bólgu.
Auk þess hefur gjaldeyrisstað-
an versnað undanfarna mánuði,
sem bendir einnig til þenslu í pen-
ingakerfinu m.a. af þessum
ástæðum og þeirri óvissu sem nú
er í iaunamálum er talið skyn-
samlegast að bíða nokkuð með
frekari ákvarðanir um vaxta-
breytingar," sagði Davíð Ólafs-
son, seðlabankastjóri, að lokum.