Morgunblaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
33
Sambýli íslendinga
við Bandaríkin
verði endurskoðað
skipulagðar og framkvæmdar heimsins, þess vegna eiga þjóðir
— eftir Einar Örn
Björnsson
I
Varnarsamningurinn er gerður
var milli Bandaríkja Norður-
Ameríku og Íslands 1951 fyrir
rúmum 32 árum, er viðfangsefni
þessarar greinar.
í annarri grein samningsins er
þetta meðal annars:
„fsland mun afla heimildar á
landsvæðum og gera aðrar nauð-
synlegar ráðstafanir til þess að i
té verði látin aðstaða sú er veitt er
með samningi þessum, og ber
Bandaríkjunum eigi skylda til að
greiða íslandi, íslenskum þegnum
eða öðrum mönnum gjald fyrir
það.“
Þetta er „mottóið" í þessari
samningsgerð allri. Eins og það
hafi verið í þágu Íslendinga einna
varðstaða Bandaríkjanna hér á
landi og lönd Vestur-Evrópu og
Norðurlönd hafi ekki haft meira
öryggi af því en ella. Það eru ís-
lensk stjórnvöld er gerðu þannan
samning er gagnrýndur hefur ver-
ið af hinum almenna manni í
landinu og tveimur stjórnmála-
leiðtogum, þeim Jónasi Jónssyni
frá Hriflu og dr. Gunnari Thor-
oddsen, fyrrverandi forsætisráð-
herra, sem báðir eru látnir. Dr.
Gunnar Thoroddsen lýsti því yfir
á fundi í Valaskjálf á Egilsstöðum
1977 er hann var iðnaðarráðherra
í stjórn Geirs Hallgrímssonar, að
varanleg vegagerð um landið,
flugvellir og almannavarnir yrðu
viðvarandi í nýrri samningsgerð á
milli íslands og Bandaríkjanna, og
margt fleira sem íhugað væri í
leiðinni. Þetta flutti hann inn á
ríkisstjórnarfund. Mest var and-
staðan meðal ráðherra Sjálfstæð-
isflokks gegn nefndum hugmynd-
um. í prófkjöri sjálfstæðismanna í
Reykjavík 1974 voru samþykkt
svipuð sjónarmið af yfir áttatíu
prósentum þeirra er þátt tóku í
prófkjörinu, en samt tókst þeim er
VJterkurog
k/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
höfðu tögl og hagldir eftir kosn-
ingarnar að þagga niður nefnd
sjónarmið. Þetta er hörmuleg saga
sem skaðað hefur íslensku þjóðina
í samskiptum við Bandaríkin.
II
Ekki er sparað að eyða dýrmæt-
um tíma í svokölluð Norðurlanda-
þing og norræna samvinnu, en
uppskeran af þeim fyrirgangi er
því miður frekar rýr og viðskipti
við þær þjóðir of lítil, vegna þess
hvað norrænu þjóðirnar kaupa lít-
ið af útflutningsvörum íslendinga,
samanber íslenska dilkakjötið,
sem löngum var eftirsótt. Sú
lognmolla og tilgangsleysi er hel-
tekið hefur íslenska stjórnmála-
menn með þátttöku þeirra á Norð-
urlandaþingum hefur því ekki
skilað þeim árangri sem af er
gumað, og hefur sinn samnefnara
í Norræna húsinu.
Af framansögðu er rétt að
staldra við og hugleiða eftirfar-
andi:
1. Endurskoðun fari fram um
nýja samningsgerð við Banda-
ríkin þar sem samgöngur í
landinu yrðu meginverkefnin.
Vegakerfi landsins verði byggt
upp frá Faxaflóasvæðinu til
landsbyggðarinnar úr varan-
legu efni með nútíma öryggis-
útbúnaði, og jarðgöng verði
gerð á Vestfjörðum og Aust-
fjörðum þar sem það þykir
Einar Örn Björnsson
henta, í fullu samráði við íbúa
viðkomandi byggðarlaga, og
einnig á Norðurlandi þar sem
henta þykir. Fyrsta fram-
kvæmd á Austurlandi ætti að
verða jarðgöng í gegnum Fjarð-
arheiði, sem gætu verið 15—18
km löng. Nauðsynlegt er að
jarðfræðilegar athuganir fari
fram á viðkomandi stöðum.
2. Flugvellir úr varanlegu efni
verði byggðir á Vestfjörðum,
Austurlandi og Norðurlandi í
tengslum við nefnt samgöngu-
kerfi, er þjóni varðstöðu um
landið og flugi á milli lands-
hluta og áætlunarflugi til út-
landa ef það þykir henta.
3. Almannavarnir í landinu verði
um allt land í samvinnu við
Bandaríkin. Hér eru almanna-
varnir í lágmarki ef náttúru-
hamfarir eða ófrið bæri að
höndum.
Gott vegakerfi og flugsamgöng-
ur eru liður í slíku. Það vegakerfi
er íslendingar búa við fyrir utan
Faxaflóasvæðið er víða eins og í
vanþróuðum löndum. Hér á landi
hamla snjóar að hausti og vetri,
og aurbleyta að vori. Þannig er
einnig um flugvellina úti á landi.
það sem mætir fólki á ferðum um
landið er grjóthríð og moldrok yf-
ir sumartímann og eyðilegging á
farartækjum.
Þetta er árangur af þeim sam-
skiptum sem stjórnmálaöfl af
skammsýni sinni hafa staðið að
við stórríkið í vestri og Atlants-
hafsþjóðirnar, um það sem átti að
vera viðvarandi en varð ekki, og
fólkið úti á landsbyggðinni lætur
bjóða sér. Eiga næstu þrír áratug-
ir að líða án þess að nokkuð sé að
gert, en haldið áfram að hrúga
upp uppbyggingu og annarri að-
stöðu á Keflavíkurflugvelli. Þó
nauðsyn væri á að byggja nýtt
flugumferðarhús og olíustöð í
Helguvík, eins og ólafur Jóhann-
esson, fyrrverandi utanríkisráð-
herra, vann að með festu og fram-
sýni, þrátt fyrir andstöðu komma.
Utanríkisráðherra, Geir Hall-
grímsson, stakk fyrstu skói'lu-
stunguna að flugstöðinni með bros
á vör. Vonandi hefur hann sömu
sjónarmið um það sem gera þarf
um allt ísland og á er minnst hér
að framan.
III
Þýðing samstarfs íslands og
Bandaríkjanna er augljós. Það
tryggir samheldni þeirra þjóða er
í Norðrinu búa og hefur mikil
áhrif í friðarátt um veröld alla.
Einræðisöflin í Ráðstjórnarrikj-
unum sviku bandamenn sína að
styrjöld lokinni og þurrkuðu út
sjálfstæði þriggja smáríkja við
Eystrasalt, sem aldrei má gleym-
ast. Einræðisherrarnir í Kreml
tóku við af nasistum. Það er ólán
Ráðstjórnarríkjanna og Austur-
Evrópu að hrista af sér þá ógnar-
stjórn er þar ríkir. Það er von
mannkynsins um betri og bjartari
tíma á þessari jörð.
Þegar stjórn Bandaríkjanna
undir stjórn Roosevelts forseta
tók við varðstöðu á íslandi af
Bretum í heimsstyrjöldinni, var
Vilhjálmur Stefánsson landkönn-
uður með í ráðum um allt er varð-
aði þátttökuna í vörnum íslands
og Norður-Atlantshafsins, eftir að
Bandaríkin hófu þátttökuna í
styrjöldinni gegn nasistum. { sjón-
varpsviðtali er haft var við Vil-
hjálm Stefánsson skömmu fyrir
fráfall hans, taldi hann að þær
þjóðir sem í Norðrinu búa ættu að
hafa samvinnu um tilveru sína, en
það eru Bandaríkin, Kanada og ís-
land, en Færeyjar og Grænland
voru inni í myndinni. Einkunnar-
orð Vilhjálms voru: „Þær þjóðir
sem í Norðrinu búa verða að
kunna að standa saman í stríði og
friði." Þetta var það veganesti,
sem hinn heimskunni landkönnuð-
ur og hugsuður lagði á vogarskál-
arnar um leið og hann hvatti til
víðtæks samstarfs nefndra þjóða
um samgönguleiðina yfir Norður-
Atlantshaf, af framsýni sinni og
þekkingu. Þetta hefði átt að vera
íslensku þjóðinni og íslenskum
stjórnmálamönnum hvatning, en
vinnubrögð þeirra í samskiptun-
um benda ekki til þess.
Enn er tími til að þjóðin átti sig
og hefji til meiri vegs virkari sam-
skipti við Bandaríkin um það, sem
á er minnst hér að framan, og
margskonar samskipti er styðji
atgerfi og atorku fólksins í land-
inu, sem skiptir sköpum á kom-
andi tíð. Það alþjóðlega svið sem
skapaðist í stríðinu með snöggum
hætti, lýðveldistakan árið 1944, og
hin miklu samskipti við Bandarík-
in hafa haft áhrif vítt um veröld.
Það er því verðugt verkefni að ís-
lendingar skilji hlutverk sitt, en
verði ekki eftir á vegferðinni
vegna eigin skammsýni.
Einar Örn Björnsson er bóndi í
Mýnesi.
Fölsun eða flónska?
eftir dr. Jón Öttar
Ragnarsson
Ef einhver nennir að kynna
sér það sem ég kallá „starfsað-
ferðir áflogahunda lesendadálk-
anna“ ætti hann að fletta upp á
grein Halldórs Kristjánssonar í
Mbl. 8. febr. sl.
Starfsaðferðin fólst fyrst í því
að reyna að drepa umræðunni á
dreif, síðan að kalla út liðsauka
reglubræðra og nú bætast við
falsanir, með- eða ómeðvitaðar.
Þrautalending Halldórs er nú sú
að gera mér upp þá skoðun að ég
vilji fá hingað ódýran bjór. Á þess-
ari folsku forsendu er síðan
skrifaður einn langhundurinn enn.
Gallinn er sá, að ég hefi aldrei
barist fyrir ódýrum bjór á fslandi,
heldur þvert á móti dýrum bjór og
iéttum vínum og ennþá dýrari
sterkum drykkjum.
Eins og kemur rækilega fram í
greinum mínum, t.d. í Morgun-
blaðinu 14. desember sl„ hefi ég
ávallt talið að dýrt áfengi og
nákvæm verðstýring sé skásti
kosturinn.
f greininni sagði: „Frumfor-
senda slíkrar verðstýringar er sú
að ölið verði það dýrt að það verði
ekki uppspretta ódýrs vínanda og
stuðli því ekki að víðtækri hvers-
dagsdrykkju í þjóðfélaginu."
Og ennfremur: „Með þessu er
átt við að hvert gramm af vínanda
í ölinu verði álíka dýrt og það er
í öðru áfengi í dag (hér mætti
miða við núverandi meðalverð).“
„Jafnframt þarf að beita verð-
stýringunni nákvæmlega á þann
hátt að hvert gramm af vínanda
verði hlutfallslega hærra í sterku
drykkjunum til að beina neyslunni
frá þeim.“
Nú er það hugsanlegt að hér sé
ekki á ferðinni vísvitandi fölsun,
heldur hefðbundin hroðvirkni höf-
undar. Sé svo, ætti þessi mara-
þonskrifari að fara að hugsa sinn
Kang.
Það er nefnilega komið nóg af
ábyrgðarlausu hjali um mikið
alvörumál. Brennivínið hefur
fengið meiri auglýsingu en það
verðskuldar. Þjóðin er þreytt á til-
gangslausu þjarki.
GOÐUR
ODYR
LIPUR
SÆLL
AFBRAGÐ
Hvíldarstaður
í hádegi
höll að kveldi
Velkomin
Opnum kl. 11.30
SÝNISHORN ÚR
MATSEÐLI
Flæskesteg
Rifjasteik
að dönskum
hætti
ARriARMÓLL