Morgunblaðið - 30.03.1984, Síða 32

I: grein um Kuldaráðstefnuna
32 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984
„Að halda lífi í kulda“
Mun fleiri dauðsföll og veik-
indatilfelli köldu mánuðina
Jóhann Axelsson prófessor.
„Að halda lífi í kulda“ var heiti
yfirgripsmikillar og fjölsóttrar ráö-
stefnu sem var haldin hér á landi sl.
haust þar sem fjölmargir innlendir
og erlendir kunnáttumenn í málinu
héldu fyrirlestra. Ráðstefnan var
haldin á vegum Norrænu samstarfs-
nefndarinnar um heilsufarsrann-
sóknir á norðurslóð, Landlæknis-
embættisins, Rauöa kross íslands og
Slysavarnafélags íslands. Meðal er-
lendra fyrirlesara má nefna Henrik
Forsius, formann Norrænu sam-
starfsnefndarinnar, Joop Madsen,
lífeðlisfræðing og kafara frá Dan-
mörku, dr. Nils O. Alm, lækni, dr.
Simo Nyhá, lækni frá Finnlandi,
sem fjallaði um fylgni dauðsfalla,
árstíða og hitastigs í Finnlandi, dr.
Leif Vangaard, lífeðlisfræðing, sem
fjallaði um klæðnað í kulda, dr.
Per-Ola Granberg, prófessor, sem
fjallaði um sköddun vegna ofkæl-
ingar. Meðal íslensku fyrirlesaranna
voru Magnús Jóhannesson, frá Sigl-
ingamálastofnun, Pálmi Hlöðvers-
son, köfunarkennari við Stýri-
mannaskólann, og Porvaldur Olafs-
son, skipaskoðunarmaður Siglinga-
málastofnunar ríkisins, Hannes Þ.
Hafstein, Helgi Benediktsson, Ingv-
ar F. Valdimarsson, Garöar Hall-
dórsson, Jón Asgeirsson, Trausti
Jónsson og Kristján Sveinsson.
Ráðstefnan var haldin í húsi SVFÍ á
Grandagarði og var hún fjölsótt,
enda viðamesta ráðstefna sem hald-
in hefur verið hérlendis um þetta
mál.
Jóhann Axelsson, prófessor, sem
var formaður skipulagsnefndar
Kuldaráðstefnunnar, sagði í upphafi
ráðstefnunnar, að sér væri sönn
ánægja að bjóða ráðstefnugesti vel-
komna til vinnu, vinnu sem myndi
örugglega halda áfram næstu árin og
krefjast mikils af öllum sem létu
verkefnið til sín taka.
„Við erum ákveðnir í að hvetja
til og koma á samvinnu svokall-
aðra vísindamanna og lækna og
þeirra sem starfa með læknum,“
sagði prófessor Jóhann. „Auk þess
munum við hafa frumkvæði að
samstarfi þessara hópa og þeirra,
sem starfa að tæknilegum efnum
eins og slysavörn, neyðarhjálp og
björgun, og gildir það jafnframt
um atvinnumenn sem sjálfboða-
liða.
Þetta kemur einfaldlega til
vegna þess, að allt þetta fólk er að
vinna sama verkið og hefur sömu
markmið. Því er mikilvægt að við
gerum okkur grein fyrir að sum
vandamálin verða aðeins leyst
með samstilltu átaki og með því að
menn miðli af reynslu sinni.
Sumra þessara vandamála er get-
ið í heiti þessarar ráðstefnu. Eng-
inn okkar gerir sér nokkrar vonir
um að öll verði þau leyst að aflok-
inni tveggja daga vinnu, en við
vonumst til að vekja umræður
manna á meðal um ýmsa áhættu-
þætti í náttúrunni, sem við erum
órjúfanlegur hluti af.
Á ráðstefnu sem Samnorræna
nefndin stóð fyrir í Uleborg fyrir
nokkru var áherslan lögð á sjúk-
dóma sem á einhvern hátt tengj-
ast kulda, eða orsakast af kulda
eða versna við kulda. Má þar
nefna kransæðasjúkdóma, heila-
blóðfall, gigtarsjúkdóma og fleira,
en á þeirri ráðstefnu báru læknar
saman bækur sínar. Á þessari ráð-
stefnu hér heima reynum við að
safna saman á einni ráðstefnu vís-
indamönnum, læknum og fólki úr
heilbrigðisstéttunum og hinum
fjölmörgum aðilum sem þurfa að
vinna við kulda, félögum og ein-
staklingum. Á þessari ráðstefnu
var fólk sem vinnur við rannsókn-
ir og fólk sem vinnur t.d. að björg-
unarstörfum, köfun, almanna-
vörnum og slysavörnum. Markmið
okkar er að vekja umræðu um
þennan þátt mála á norðurslóðum,
því það er svo oft sem mannslíf
eru í hættu vegna kulda í okkar
umhverfi. Þessi ráðstefna átti
fyrst og fremst að vera fræðandi
og það sem fyrir mér og okkur
vakir er að fá fólk til að nálgast
þetta vandamál frá ólíku sjónar-
horni, fá það til að tala saman og
vinna saman, koma á gagnkvæm-
um skilningi og yfirvinna þá
menntunarlegu og faglegu múra
sem hafa háð samstarfi í þessum
efnum um of, rífa þessa gömlu
múra og setja vandamálið sjálft í
brennidepil þar sem leitað er eftir
sem flestum sjónarmiðum.
Einhver kann að spyrja hvort
gagn sé að lífeðlisfræði í þessu
sambandi. Öll aukin þekking á
lífeðlisfræði stuðlar að betri þekk-
ingu á líkamanum og leggur þar
með grundvöllinn að skilningi sem
leiðir til fyrirbyggjandi aðgerða
og leiðir þar með til fjárfestingar í
heilbrigði, eins og ólafur Ólafsson
landlæknir myndi orða það. Við
þurfum þannig að skoða orsaka-
tengsl sjúkdóma sem tengjast
kulda á einhvern hátt. Við höfum
ekkert einhlítt svar, en fyrsta
skrefið er að kanna málið, safna
saman staðreyndum og þá er að
velta hlutunum fyrir sér og leita
að lausn vandans."
í erindi sem finnski læknirinn
dr. Simo Nýhá flutti á Kuldaráð-
stefnunni um fylgni dauðsfalla,
árstíða og hitastigs, komu fram
merkilegar upplýsingar sem eru
mjög forvitnilegar fyrir íslend-
inga sem búa við svipaðar aðstæð-
ur og víða eru í Finnlandi. Eftir-
farandi staðreyndir eru úr erindi
dr. Simo Nýhá:
Kuldar og dauðs-
föll í Finnlandi
Talið er, að á hverju ári megi
rekja 20—50 dauðsföll í Finnlandi
beint til kulda. Hins vegar er talið,
að dauðsföll tengd kulda séu á bil-
inu 1—2000. Það var á 18. öld sem
menn tóku fyrst eftir tengslum
árstíða og dauðsfalla í Svíþjóð-
Finnlandi, en síðan þá hefur þessu
máli lítið verið sinnt. I Finnlandi
hefur komið fram mikill munur á
fjölda dauðsfalla eftir árstíðum og
því er talið að þennan mun sé víð-
ar að finna. Raunar sýna nýlegar
rannsóknir að tíðni dauðsfalla af
völdum alvarlegra sjúkdóma er
bundin árstíðum og að dauðsföll-
um fjölgar mjög yfir köldustu
vetrarmánuðina. Gerður var sam-
anburður á desember og ágúst.
Aukning dauðsfalla á veturna af
völdum kransæðasjúkdóma er
21% hjá körlum og 19% hjá kon-
um. Hún er 29% hjá körlum og
32% hjá konum af völdum heila-
blóðfalls og blóðtappa í heila og
76% og 115% af völdum öndunar-
sjúkdóma. Lungnakvillar og kvill-
ar í öndunarfærum voru þannig
um 95% algengari að meðaltali í
desember en ágúst. Yfirleitt eru
breytingar á dánartíðni eftir árs-
tíðum meiri hjá lægri stéttum
þjóðfélagsins, þar sem hlutfalls-
lega fleiri innan þess hóps stunda
útivinnu. Þrátt fyrir gott húsnæði
og heilbrigðisþjónustu eru umtals-
verðar sveiflur í dánartíðni eftir
árstíðum og ætti að auka rann-
sóknir til þess að finna orsakir
þeirra og hvernig koma má í veg
fyrir þær.
Samantekt: Árni Johnsen
JC Breidholti
Menningar-
vika í Gerðu-
bergi
MENNINGARVIKA hefst á morg
un, laugardag, í Menningarmið-
stöðinni Gerðubergi í Breiðhoiti,
J.C. Breiðholt stendur fyrir vikunni.
Á menningarvikunni koma fram
allt að 500 listamenn og skemmti-
kraftar, auk þess sem málverkasýn-
ing tíu listamanna verður haldin.
Menningarvika hefst á morgun
kl. 13.00 með ávarpi Sigurðar S.
Bjarnasonar, formanns menning-
arnefndar, en að því ioknu verða
kórsöngur, danssýning, tónleikar
og leiksýning á boðstólum. Svipuð
dagskrá verður á sunnudag. Þá
munu Strætisvagnar Reykjavík-
ur verða með tilraunaliðavagna
sína í ferðum á milli Lækjartorgs
og Gerðubergs og hefjast ferðir
frá Lækjartorgi kl. 14.00 og frá
Gerðubergi kl. 15.00. Ferðir verða
síðan allan sunnudaginn til kl.
18.00 á hálftíma fresti og verða
þær ókeypis, sem og aðgangur á
skemmtunina.
^Auglýsinga-
síminn er 2 24 80
BYKO opnar verzlun í Hafnarfirði
í DAG opnar BYKO sf. nýja bygg-
ingavöruverslun að Dalshrauni 15
í Hafnarfiröi.
Starfsemin verður á um 2.000
fm gólffleti auk útisvæðis fyrir
timbur og grófari byggingavör-
ur. Aðkeyrsla og inngangur er
bæði frá Reykjanesbraut og
Dalshrauni.
Verslunin mun starfa í tveim
deildum. Á efri hæðinni er deild
með almennar byggingavörur,
svo sem verkfæri, málningu,
hreinlætistæki, vegg- og gólfflís-
ar, dúka, rör og tengi alls konar.
Á neðri hæðinni og á tilheyrandi
útisvæði eru aftur á móti grófari
byggingavörur, svo sem timbur,
steypustyrktarjárn, plötuviður
alls konar, grindarefni, einangr-
un og fleira.
Mikil vinna hefur verið lögð í
að búa þessa verslun sem best úr
garði, þannig að hún nái að
þjóna viðskiptavinum sínum
með breiðu úrvali og að sem að-
gengilegast sé að komast að öll-
um vörum. Þá er það markmið
verslunarinnar að bjóða sam-
keppnishæft vöruverð og
greiðsluskilmála.
Með opnun þessarar verslunar
er vonast til að geta bætt þjón-
ustu við Hafnfirðinga og íbúa
nærliggjandi sveitarfélaga.
Framkvæmdastjóri BYKO í
Hafnarfirði er Bjarni Gunnars-
son, viðskiptafræðingur. Versl-
unarstjórar eru Borgþór Sigur-
jónsson í timbursölu og Ingólfur
Sigurðsson í verslun.