Morgunblaðið - 30.03.1984, Síða 40

40 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984
Rauði kross íslands
og sjúkraflutningar
Um langt árabil hefur það verið
eitt af verkefnum Rauða kross ís-
lands að annast sjúkraflutninga í
landinu í samvinnu við heilbrigð-
isyfirvöld. Það eru senn liðin sex-
tíu ár frá því að fyrsti sjúkrabíll-
inn sem Rauði krossinn keypti var
tekinn í notkun í Reykjavík. Nú
eiga deildir RKÍ, sem eru fimmtíu,
flesta sjúkrabíla landsins en
rekstur þeirra er með ýmsu móti.
Svo veigamikill þáttur sem
sjúkraflutningarnir eru í starf-
semi félags eins og Rauða krossins
þarf að sjálfsögðu sífellt endur-
skoðunar við.
Stjórn Rauða kross íslands
samþykkti á fundi sínum 11. des-
ember 1981 að skipa nýja sjúkra-
flutninganefnd og var henni m.a.
ætlað að gera nýjar tillögur um
skipulag sjúkraflutninga og
menntun sjúkraflutningamanna.
í nefndaráliti segir í 1. grein:
Heilbrigðis- og félagsmálaráð-
herra feli einum aðila (RKÍ) að
hafa yfirumsjón með skipulagi og
rekstri sjukraflutninga í landinu.
önnur grein tillögunnar hljóðar
svo: Á aðalskrifstofu RKÍ verði
starfsmaður sem eingöngu sinni
sjúkraflutningum og verði hann
ráðgefandi fyrir deildir varðandi
þá
I fimmtu og sjöttu grein er fjall-
að um menntun sjúkraflutn-
ingamanna og þar segir: RKÍ beiti
sér fyrir því að starfsheiti sjúkra-
flutningamanna verði lögverndað.
RKÍ annist menntun sjúkra-
flutningamanna í samvinnu við
Borgarspítalann samkvæmt nán-
ara samkomulagi.
Nefndin var einnig beðin um að
gera athugasemdir við þingsálykt-
unartillögu um framkvæmd og
skipulag sjúkraflutninga sem lögð
var fram á Alþingi og vísað til
allsherjarnefndar þingsins sem
leitaði eftir áliti sjúkraflutninga-
nefndar RKÍ. í þessari tillögu til
þingsályktunar er gert ráð fyrir
þeim breytingum á lögum um heil-
brigðisþjónustu, að i lögin verði
sett skýr ákvæði um framkvæmd
og skipulag sjúkraflutninga og
ákvæði almannatryggingalaga um
greiðslu kostnaðar við sjúkra-
flutninga verði endurskoðuð.
í greinargerð með tillögunni
segir í upphafi:
Núgildandi lög gera engan aðila
í landinu ábyrgan fyrir sjúkra-
flutningum eða skipulagi þeirra.
Sjúkrabifreiðir eru ýmist í eigu
sveitarfélaga, sýslufélaga eða fé-
lagasamtaka. Rauði krossinn á nú
stóran hluta sjúkrabifreiða í iand-
inu og hefur sýnt lofsvert framtak
í þessum málum, en til eru lækn-
ishéruð sem eiga enga sjúkrabif-
reið. Rekstri þessara bifreiða er
hagað með ýmsu móti. Jafnvel eru
dæmi þess, að slíkar bifreiðir eru í
geymslu ónotaðar þar sem enginn
ábyrgur aðili vill sjá um rekstur
þeirra. Einkum eru laun öku-
manna erfitt vandamál, en víða
greiða sveitarfélög þessi laun.
Ekkert heildarskipulag er til
um framkvæmd sjúkraflutninga
nema helst í Reykjavík þar sem
slökkviðliðið sér um slíka flutn-
inga. Á þessu þarf að verða breyt-
ing. Að mati flutningsmanna er
eðlilegt að um þetta séu skýr
ákvæði í lögum um heilbrigðis-
þjónustu þar sem ákveðið sé hver
eigi að vera ábyrgur fyrir sjúkra-
flutningum.
í frumvarpinu til laga um
breytingar á lögum nr. 57/1978 um
heilbrigðisþjónustu, sem síðar var
svo lagt fram á Alþingi, er gert
ráð fyrir því að sjúkraflutningar
séu hluti af heilbrigðisþjónustu
sem landsmenn njóta.
Lagt er til að settar verði reglur
um framkvæmd og skipulagningu
sjúkraflutninga með hliðsjón af
hverju umdæmi og sérstöðu þess
og að m.a. skuli setja reglur um
lágmarksmenntun sjúkraflutn-
ingsmanna, réttindi þeirra og
skyldur svo og búnað flutnings-
tækja. Ákvæði sem þessi skortir
algjörlega í gildandi Iög. Enn-
fremur eru tekin af öll tvímæli um
það að um greiðslur sjúkraflutn-
inga eigi að fara skv. almanna-
tryggingalögum en í gildandi al-
mannatryggingalögum er vísað til
heilbrigðisþjónustulaga um
greiðslu sjúkraflutninga milli
sjúkrahúsa en engin ákvæði er að
finna í þeim um þessa hluti enda
ekki eðlilegt miðað við það að um
aðra sjúkraflutninga er fjallað í
almannatryggingalögum.
Ljóst má vera af því sem greint
er frá í upphafi þessarar greinar
að það er vilji Rauða kross Islands
að á hverjum tíma sé eins vel að
sjúkraflutningum staðið og frek-
ast er hægt og hefur verið bent á
nokkrar leiðir sem fara má til
þess. Eins og fram kemur i tillög-
um sjúkraflutninganefndar RKÍ
og getið er hér að framan er Rauði
kross íslands reiðubúinn til þess
að taka að sér enn stærra hlutverk
í sambandi við sjúkraflutningana
en félagið hefur gegnt til þessa. Á
aðalfundi RKÍ sem haldinn var í
október 1982 voru sjúkraflutn-
ingar mjög á dagskrá og voru til-
lögur sjúkraflutninganefndarinn-
ar ræddar mjög ítarlega. Þær hafa
síðan verið kynntar félags- og
heilbrigðisráðherra og þar með er
saga þeirra öll.
Mér er ekki til efs að unnt er að
reka sjúkraflutninga með hag-
kvæmari hætti en nú er, a.m.k. á
sumum stöðum á landinu, án þess
að komi niður á þeirri þjónustu
sem ávallt verður að tryggja að sé
eins nálægt því að vera fullkomin
og hægt er hverju sinni. Til þess
að svo megi verða er alveg nauð-
synlegt að skipulag þeirra sé á
einni hendi og einn aðili sé ábyrg-
ur fyrir rekstrinum. í sambandi
við sjúkraflutninga á landi er
einkum tvennt sem ég vil undir-
strika. í fyrsta lagi að tækja-
búnaður sé fyrsta fiokks og er þá
átt við bíla og búnað þeirra, og í
öðru lagi að fyrir menntun sjúkra-
flutningamanna og þjálfun þeirra
sé vel séð.
í næsta mánuði verður haldið
námskeið fyrir sjúkraflutninga-
menn. Það verður ellefu daga
námskeið sem Rauði kross íslands
heldur í samvinnu við Borgarspít-
alann og er þetta sjötta námskeið-
ið sem þessir aðilar standa sam-
eiginlega að. Á síðustu átta árum
hefur Rauði krossinn keypt til
landsins samtals 47 nýjar sjúkra-
bifreiðir og nemur heildarverð-
mæti þeirra miðað við verðlag
eins og það er nú um 25 milljónum
króna.
Jón Ásgeirsson er íramkræmda-
síjóri Kauda kross íslands.
Starfsmannafélag
Arnarflugs:
Vill kaupa
hlutabréf
Flugleiða í
Arnarflugi
STARFSMANNAFÉLAG Arnarflugs
hefur lýst yfir áhuga á að kaupa
hlutabréf Flugleiða í fyrirtækinu, en
eins og kom fram í frétt Morgun-
blaðsins í gær, er gert ráð fyrir því í
ársreikningum Flugleiða fyrir árið
1983, að eignir Flugleiða í Arnarflugi
verði afskrifaðar. Á stjórnarfundi
hjá Arnarflugi í hádeginu í gær, var
fulltrúum Flugleiða afhent bréfleg
beiðni þar sem falast var eftir kaup-
unum.
„Það ætti að vera auðsótt mál
að fá hlutabréfin keypt, úr því að
Flugleiðamenn telja eignir sínar í
Arnarflugi verðlausar," sagði
Stefán Bjarnason, formaður
starfsmannafélags Arnarflugs, í
samtali við Morgunblaðið. „Það
hefur alla tíð verið nokkur þyrnir
í auga okkar starfsmanna Árnar-
flugs, að helsti keppinautur okkar
skuli eiga stóran hlut í fyrirtæk-
inu og hafa tvo menn í stjórn. Við
fögnum því þessu tækifæri að
kaupa bréfin," sagði Stefán.
Björn Theodórsson, fram-
kvæmdastjóri fjármálasviðs
Flugleiða og jafnframt stjórnar-
maður Arnarflugs, sagði við
blaðamann Morgunblaðsins, að
Flugleiðir hefðu ekki sýnt neinn
áhuga á því að selja hlut sinn i
Arnarflugi. Hins vegar yrði það
mál skoðað nú í ljósi óskar
starfsmannafélagsins.
Flugleiðir eiga 40,1% hlut i
Arnarflugi og eru langstærsti eig-
andinn. Starfsfólk Arnarflugs á
23,7%, Olíustöðin í Hvalfirði
11,7%, Regin hf. 4,2% en aðrir
hluthafar, 720 talsins, eiga 20,3%.
Nafnverð hlutabréfaeignar Flug-
leiða í Arnarflugi er um 3,1 millj-
ón króna.
Dýr hafa tilfinningar og sársaukaskyn eins og mannfólkið.
Dýravernd og læknisfræði:
WHO setur reglur um tilraunir á dýrum
Geta framfarir orðið á sviði læknisfræði án þess að gerðar séu tilraunir
á dýrum? Þetta álitamál hefur að undanfiirnu verið til umræðu á vett-
vangi Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO), en sérfræðingar á
hennar vegum eru að semja drög að alþjóðareglum um rannsóknir þar
sem dýr eru notuð.
Vísindamenn staðhæfa að
næstum allar framfarir sem orð-
ið hafa í læknisfræði á þessari
öld séu byggðar á notkun dýra
við tilraunir. Aftur á móti viður-
kenna þeir að fyrr á árum hafi
menn ekki sýnt mikla ráðvendni
við þessa iðju hvað varðar fjölda
dýra og aðferðir sem beitt var.
Hinar nýju reglur WHO munu
að mestu leyti verða afdráttar-
lausar: tilraunir á dýrum skulu
vera eins fáar og aðstæður leyfa
og þær verður að framkvæma á
mannúðlegan og siðaðan hátt.
Dýrin sem notuð eru við til-
raunir skulu vera eins „neðar-
lega“ í dýraríkinu og mögulegt
er, með öðrum orðum, menn eiga
ekki að nota apa þegar hægt er
að gera tilraun á mús í staðinn.
í reglunum verður að finna
áminningar til vísindamanna
um að dýr hafi tilfinningar og
sársaukaskyn og þvf verði að
reyna eins og unnt er að komast
hjá því að valda þeim þjáningum
eða óþægindum.
Erfitt er að setja afdráttar-
lausar reglur um öll atriði. Ekki
hefur t.d. verið tekin afstaða til
flækingsdýra. Líka er ágreining-
ur fyrir hendi um hvar setja á
mörk um notkun dýra í þágu
rannsókna, í þágu matvælapróf-
unar og í þágu framleiðslu á
bóluefnum og blóðvatni.
Einnig verður að taka mið af
ólíkum sjónarmiðum um dýr og
dýravernd í mismunandi menn-
ingarheimum. Mótmælin gegn
notkun dýra við tilraunir eru
bandarískt og evrópskt fyrir-
brigði. Fólk í öðrum löndum
kann að líta dýr almennt öðrum
augum en Vesturlandabúar, og
eins að hafa önnur viðhorf til
ákveðinna dýrategunda en þeir.
Margir vísindamenn í löndum
þriðja heimsins eru t.a.m.
hneykslaðir á tvískinnungi sem
þeim finnst að einkenni dýra-
verndarviðhorf margra á Vest-
urlöndum. Þeir hafa þá í huga
dýravin sem rýkur upp af æsingi
vegna þess að beltisdýr eru not-
uð við tilraunir til að búa til
bóluefni gegn holdsveiki, en
finnst sjálfsagt að borða humar
sem hefur verið soðinn lifandi.
Enda þótt ný tækni sé nú kom-
in til sögu sem gerir vísinda-
mönnum kleift að hætta að
miklu leyti að nota dýr við til-
raunir kann það að vera óraun-
hæft að gera kröfu til þess að
þróunarlöndin taki hana þegar í
stað í þjónustu sína. Einn
skammtur af bandarísku bólu-
efni við hundaæði, sem framleitt
hefur verið án þess að nota dýr,
kostar t.d. hundrað dollara á
meðan sá skammtur sem fæst úr
dýraríkinu kostar tvo dollara.
Vísindamenn segja að það sé
hvort tveggja eftirsóknarvert og
mögulegt að draga úr notkun
dýra við tilraunir, einkum þó
þegar um er að ræða prófanir á
efnum, síður á þetta við um
grunnrannsóknir.
Á meðan sérfræðingar WHO
eru að störfum halda dýravernd-
arsinnar á Vesturlöndum áfram
baráttu sinni fyrir mannúðlegri
framkomu við dýrin og sums
staðar, s.s. í Englandi og í
Bandaríkjunum, hafa þeir ekki
hikað við að hleypa tilraunadýr-
um úr búrum og jafnvel eyði-
leggja heilu rannsóknarstöðv-
arnar. Margir vísindamenn hafa
verulegar áhyggjur af ítökum
öfgamanna meðal dýraverndar-
sinna og vilja hraða því að settar
verði alþjóðlegar reglur um til-
raunir á dýrum.