Morgunblaðið - 30.03.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984
Minning:
Vilborg Björgvins-
dóttir á Hellu
Fædd 11. janúar 1929.
Dáin 25. mars 1984.
Fallegur var dagurinn þegar
Villa frænka okkar yfirgaf jarðlíf-
ið. Fallegur eins og minningarnar
sem við eigum um hana.
Við sáum sólina skína og minnt-
umst birtunnar og ylsins sem staf-
aði frá henni.
Við sáum hvítar snjóbreiður yf-
ir dökkum vetrarsverðinum og
minntumst hvernig háleitar hugs-
anir hennar, svo hreinar, gáfu
gráum hversdagsleikanum nýjan
lit.
Við vissum að snjórinn vermdi
sprota sem springa út undir
hækkandi sól og minntumst mildi
hennar, hvernig hún hlúði jafnan
að viðkvæmum sálargróðri.
Við sáum heiðan himin og orð
Tómasar Guðmundssonar urðu ný
í minningunni um Villu:
Þar stigu draumar þíns liðna lífs
í loftinu mjúkan dans.
Og drottinn brosti, hver bæn þín var orðin
að blómum við fótskör hans.
Hér í jarðlífinu var Villa alltaf
æðrulaus þrátt fyrir veikindi. Hún
unni sannleikanum og frelsinu.
Gleðinni. Hún hughreysti okkur
lítil börn þegar okkur þótti á
bjáta. Gladdist með okkur þegar
gæfan brosti við á ný. Einlæg var
hún og jákvæð en umfram allt
uppörvandi. Hún hlustaði og
skyldi. Aldrei hneykslaðist hún á
tiltektum okkar sem unglinga þótt
stundum hafi þær gengið of langt.
Án þess að hún segði eitt einasta
orð fundum við þó ósjálfrátt hvað
betur hefði mátt fara. Hún hló
bara hjartanlega með okkur en
skildi eftir mannbætandi áhrif
með nærveru sinni. í návist Villu
urðu áhyggjur dagsins smámunir
einir.
Nú, þegar hlýja hjartað hennar
hefur slegið í hinsta sinn, hefur
hún öðlast frelsi. Frelsi frá jarðn-
eskum líkama sem hún bar svo
hetjulega til síðustu stundar.
Hreinn og ómþýður hefur tónninn
verið sem hjarta hennar sló að
lokum.
Morgunsólin mun varðveita
minninguna um frænku okkar
sem unni öllu fögru hér á jörð.
Bjargey, Anna, Baldur
Árið sem Eyrarsund fraus
árið sem Hekla gaus
veraldar vetur dimman
veturinn heljar grimman.
Þá var hlýtt hér í Hveragerði
hlýrra en túlkað verði
hlýtt bæði úti og inni
en einkum í návist þinni.
(G.B.)
Síðustu orðin i þessu ljóði lýsa
því vel hvernig Villa var. Það var
alltaf hlýtt og bjart í kringum
hana hvar sem hún var. Þetta ljóð
skrifaði Gunnar Benediktsson rit-
höfundur í minningabók okkar
námsmeyja, sem dvöldum - í
Kvennaskólanum Hverabökkum í
Hveragerði veturinn 1946—47, þar
sem hann kenndi okkur íslensku.
Þennan vetur kynntumst við Villa
fyrst. Þar dvöldum við og bjugg-
um okkur undir að leggja út í lífið.
Við vorum þar undir stjórn skóla-
stýrunnar, Árnýjar Filipusar-
dóttur, sem var föðursystir Villu.
Nú eru nokkrir hlekkir farnir úr
þessari keðju, sem þar myndaðist.
Oft var glatt yfir hópnum þennan
vetur og endurminningarnar rifj-
uðust upp þegar við Villa hitt-
umst, því nokkrum árum síðar
vildi þannig til að leiðir okkar
lágu aftur saman þegar hún varð
svilkona mín. Þá kvæntist hún eft-
irlifandi manni sínum, Jónasi
Guðmundssyni frá Núpi í
Fljótshlíð. Þau eignuðust tvö börn,
Fannar og Katrínu, sem bæði eru
uppkomin. Lífsróðurinn er alltaf
mismunandi, sumir sigla, hjá öðr-
um er róðurinn þyngri. Það voru
oft erfiðar öldur, sem Villa þurfti
að sigla í gegnum, því hún átti í
mörg ár við erfið veikindi að
stríða, en hún hafði alltaf að
standa þær af sér og við sem hitt-
um hana ekki daglega sáum ekki
annað en birtu og yl streyma frá
henni. En svo kom reiðarslagið,
stóra aldan reið yfir og undan
henni varð ekki komist. Villa lést í
Landspítalanum sl. sunnudag.
Ó, sólarfaðir signdu nú hvert auga,
en sér í lagi þau sem tárin lauga,
og sýndu miskunn öllu því sem andar,
en einkum því sem böl og voði grandar.
(Matth. Jochumsson)
Við hjónin, börn okkar og þeirra
fjölskyldur, sendum Jónasi, börn-
um, tengdadóttur og litla auga-
steininum hennar, ásamt öldruð-
um föður, okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Guðs englar vaki yfir
þeim og gefi þeim styrk.
Gústa
Það var einn kaldan vetrar-
morgun fyrst í janúar að mér
verður gengið að eldhúsglugga
mínum hér á Hellu og í sömu and-
rá er bifreið ekið framhjá hér
niður götuna. í bílnum situr hún
Villa og veifar til nágranna síns
hinsta sinni áður en bíll og fólk
hverfur út í vetrargráa „veröld-
ina“. — Hún var þá að fara á
sjúkrahús, hvaðan hún átti ekki
afturkvæmt.
Þegar hún fyrir ári síðan stjórn-
aði uppsetningu á sýningu muna
Árnýjar Filippusdóttur, föður-
systur sinnar, í tengslum við
„Héraðsvöku Rangæinga", þá
grunaði víst engan að ári síðar
yrði hún öll, þrátt fyrir heilsuleysi
liðinna ára. Og þegar hún 1 vetur
var stödd við aðventumessu í
Oddakirkju grunaði engan að
þangað kæmi hún ekki oftar.
Þetta minnir á að oft er skemmra
að vegamótunum út yfir jarðneskt
líf en marga grunar. En þetta eru
vegamótin sem við öll förum í
gegnum, misjafnlega undir það
búin og óneitanlega á ólíkum
aldri.
Aðeins 55 ára, við hugsum sitt-
hvað á kveðjustund, með söknuði
og virðingu í minningu strang-
heiðarlegrar, heilsteyptrar og
traustrar konu.
Látum nú hugann líða um 60 ár
aftur í tímann, að Hellum í Land-
sveit. Þá er þar bóndasonurinn
Björgvin, sonur Filippusar á Hell-
um, Guðlaugssonar á Hellum,
Þórðarsonar á Hellum f. 1774,
Stefánssonar í Hvammi, Filipp-
ussonar pr. í Kálfholti, f. 1693,
Gunnarssonar. Móðir Björgvins
var Ingibjörg ljósmóðir, hennar
móðir Helga í Lunansholti, dóttir
Ingibjargar Ijósmóður í Flagveltu
f. 1790, en hennar móðir var Guð-
ný Jónsdóttir, ljósmóðir í Ás-
ólfsskála f. 1764.
Um þetta leyti ræðst í vist að
Hellum austfirsk stúlka, Jarþrúð-
ur dóttir Péturs smiðs, póstmanns
og bónda á Þuríðarstöðum í Eyða-
þinghá, Sigurðssonar bónda í
Tunghaga, Péturssonar í Tung-
haga, Jónssonar i Tunghaga f.
1760, Eyjólfssonar hreppstjóra
Sauðhaga á Völlum. Móðir Jar-
þrúðar var Anna dóttir Einars
bónda á Borg í Skriðdal, ólafsson-
ar er kominn var af Þorsteini
Magnússyni er bjó á Brú á Jökul-
dal um aldamótin 1500.
Þau Björgvin og Jarþrúður
„fella hugi sarnan" og 1923 flytja
þau að Voðmúlastaðasuðurhjá-
leigu í Landeyjum, sem þau
nefndu Bólstað. Mannmargt varð
heimilið, því auk hjónanna og
tímabundins vistfólks urðu börnin
tíu talsins og skulu þau nú talin
hér upp:
Aðalheiður Kjartansdóttir, en
hana átti Jarþrúður áður en hún
kom að Hellum. Maður hennar var
Marmundur Kristjánsson á
Svanavatni. Ingólfur rafvirkja-
meistari í Reykjavík kvæntur
Önnu Tyrfingsdóttur. Baldur, dó á
þriðja ári. Ingibjörg gift Ingólfi
Jónssyni frá Hólmi, starfsmanni
Mjólkursamsölunnar í Reykjavík.
Anna Steingerður, dó 16 ára. Vil-
borg Árný húsfreyja á Hellu sem
grein þessi fjallar nánar um. Bald-
vin Aðils múrari í Mosfellssveit,
kvæntur Þyrí Huld Sigurðardótt-
ur kennara. Filippus viðskipta-
fræðingur starfsmaður Lífeyris-
sjóðs Rangæinga, kvæntur Sjöfn
Árnadóttur. Margrét Auður gift
Bjarna Helgasyni frá Forsæti,
vélvirkjameistara á Hvolsvelli.
Helga dó um tvítugt.
Fjölskylda Björgvins býr um
aldarfjórðungsskeið á Bólstað og
nær allan þann tíma er hann
organisti við Krosskirkju. Eftir-
minnilegar hljóta þær stundir að
vera þegar hann lék þjóðlögin á
orgel sitt inni í stofu á Bólstað og
öll fjölskyldan tók lagið. Bólstaður
mun hafa verið notadrjúg jörð en
heilsuleysi Jarþrúðar kann að
hafa valdið því að flutt er til
Reykjavíkur. Síðar fer Vilborg í
Kennaraskóla fslands og útskrif-
ast sem handavinnukennari vorið
1953. Hún kennir a.m.k. einn vetur
á Selfossi og annan við Kvenna-
skólann í Reykjavík. Auk þess
vann hún við saumaskap og á veit-
ingastöðum á þessum árum. Fjög-
ur sumur vann hún við hótelstörf
að Múlakoti í Fljótshlíð. Meðan
hún var í Reykjavík reyndist hún
móður sinni einstök „hjálpar-
hella“, enda var mjög kært með
þeim mæðgum.
1961 verða straumhvörf í lífi
Vilborgar því þá giftist hún Jónasi
bifreiðarstjóra frá Núpi í Fljóts-
hlíð. Jónas er sonur hjónanna
Katrínar Jónasdóttur bónda í Hól-
mahjáleigu og Guðmundar bónda
á Núpi, Guðmundssonar. Börn
eignuðust þau tvö, en þau eru:
Fannar viðskiptafræðingur, sem
rekur bókhaldsstofu hér á Hellu,
hann býr með Hrafnhildi Krist-
jánsdóttur frá Hólmum í Landeyj-
um og Katrín fulltrúi á skrifstofu
lagadeildar Háskóla íslands.
Þótt fólki þyki nú erfitt að „láta
enda ná saman" afkomulega séð,
þá var það síst auðveldara að
stofna heimili uppúr 1960 en nú
er. Það sem fólk á í dag spratt
hvorki sjálfkrafa uppúr jörðinni
né var af himnum sent. Fólk varð
að vinna fyrir því hörðum hönd-
um. Hún Vilborg var þar enginn
eftirbátur annarra enda konan
harðdugleg að hverju sem hún
gekk. í fyrstu leigðu þau tveggja
herbergja kjallaraíbúð og fljót-
lega hóf hún hér handavinnu-
kennslu við skólann. Mér er lítt
skiljanlegt hvernig hún komst yfir
allt sem gera þurfti, því þá voru
bæði börnin kornung en heimili
hennar var alla tíð rómað fyrir
snyrtimennsku og hefðu heima-
störfin verið næg ein sér fyrir
hverja meðalmanneskju. En ég
var ekki búinn að segja allt varð-
andi kennsluna: Ég veit ekki hvort
þeir vetur voru fáir eða fleiri sem
hún kenndi samtímis við fjóra
skóla. Auk skólans hér á Hellu,
kenndi hún við Strandaskóla, í
Þykkvabænum og á Hvolsvelli. Á
milli þessara skóla ók hún, eins og
vegirnir voru þá og sjálfsagt ekki
alltaf í góðri færð eða veðri. Ég
heyrði alls staðar vel látið af
henni sem kennara.
Dugnaður hennar og viljinn til
að leysa öll viðfangsefni gátu birst
í óvæntum atvikum. Éinhverju
sinni vantaði bifreiðarstjóra á
eina rútuna til að skila farþegum
síðustu 20—40 kílómetrana. Þegar
henni tókst ekki að fá mann í
verkið settist hún sjálf undir stýri
og ók farþegunum á leiðarenda.
Eins var það að þegar þau hjón
hófu að byggja hús sitt hér að
Freyvangi 10 þá gekk hún í bygg-
ingarverkin með manni sínum og
hlífði sér hvergi. Þar skapaði hún
sér og fjölskyldu sinni einstaklega
hlýlegt heimili: þar eru málverk
og myndir á veggjum, blóm, bæk-
ur í hillum og ýmsir handunnir
munir sem ég kann lítt að nefna.
Þó var allt svo látlaust og laust við
„sýndarmennsku". Það var
kannski einmitt þess vegna sem
svo þægilegt var að ganga þar um
gólf.
Á sama hátt og haust og síðar
vetur kemur að sumri loknu, þá
dregur skugga fyrir þegar fólk á
við heilsuleysi að stríða. „Skugga"
sem bæði verkar á þann sem veik-
ur er og eins þá nánustu. Mitt í
starfsönnum sínum tók Vilborg að
kenna liðagigtar. Sá sjúkdómur
fór hægt af stað, en leiddi þó til
þess að hún varð að hætta kennsl-
unni og dvaldi oft á sjúkrahúsum
stundum 4—6 mánuði í senn.
Margir voru þeir uppskurðir sem
hún varð að ganga í gegnum og
ótrúlega vel náði hún sér eftir
spitalaverurnar. En mikið má það
andlega þrek vera „að missa ekki
móðinn" og halda sínu jafnvægi.
Oft hefur verið hugsað heim og
stundum hljóta tár að hafa runnið
niður litlar kinnar: Skyldi mamma
ekki fara að koma heim?
Einhvern veginn voru öll heim-
ilisstörfin unnin, þótt aldrei væri
fengin vinnukona eða ráðskona.
Þegar hún Kata var fermd, þá
voru margir langt að komnir 1 há-
degismat, í ræðustól Oddakirkju
bað presturinn fyrir móðurinni á
sjúkrahúsinu. Og eftir ferming-
arveisluna var ekið til Reykjavfk-
ur á sjúkrahúsið, svo fjölskyldan
gæti öll verið saman.
f raun og veru gengur það
kraftaverki næst hve heilsa henn-
ar Villu var góð allra síðustu árin.
Góð, eftir því sem við var að búast
af manneskju sem næstum hafði
óvirkar hendur vegna afleiðinga
liðagigtarinnar. Fyrir síðustu jól
tók heilsu hennar enn á ný að
hraka, en um það vildi hún ekki
tala.
t
Eiginmaöur minn.
SIGURJÓN JÓNSSON,
múrarameistari,
Hvaleyrarbraut 5, Hafnarfiröi,
andaöist aöfaranótt 29. mars i St. Jósefsspítala Hafnarfiröi.
Fyrir hönd barna og annarra vandamanna,
Vilborg Pálsdóttir.
t
Faöir okkar,
LÚOVÍK JÓHANNESSON,
lóst á Hrafnistu í Hafnarfiröi 28. mars.
Guórún Lúóvíksdóttir,
Steinar J. Lúðvíksson.
t
Systir mín og mágkona,
FJÓLA JÚNÍUSDÓTTIR,
er látin. Jaröarförin hefur fariö fram í kyrrþey.
Óskar Júníusson
og Gyórlóur Jónsdóttir,
t
Utför systur okkar,
HÖNNU MARINÓSDÓTTUR,
K veldúlfsgötu 22, Borgarnesi,
fer fram frá Borgarneskirkju laugardaginn 31. mars kl. 14.00.
Dóra, Erna, Marý og Unnur Marinósdœtur.
t
Utför eiginkonu minnar, móöur tengdamóöur og ömmu,
AÐALHEIÐAR JÓHANNESDÓTTUR,
Stigahlíð 12,
veröur gerö í dag föstudaginn 30. mars kl. 15.00 frá Hallgríms-
kirkju.
Þeim sem vildu minnast hennar er bent á SfBS eöa Krabbameins-
félagiö.
Arnór Sigurósson,
Guómunda G. Arnórsdóttir, Björn Ástmundsson,
Jón S. Arnórsson, Berghildur Gísladóttir,
Sigmar E. Arnórsson, Heiðrún Aöalsteinsdóttir.
Siguróur Arnórsson, Sigrún Baldvinsdóttir,
Mélfrióur F. Arnórsdóttir og barnabörn.
t
Þökkum innilega öllum þeim er sýndu okkur samúö og vináttu viö
andlát og útför mannsins míns og fööur okkar,
SIGURDAR G. JÓNSSONAR,
Rauóagerói 20.
Jónfríöur Halldórsdóttir,
Jón Kr. Sigurösson,
Óskar Á. Sigurösson.