Morgunblaðið - 06.05.1984, Blaðsíða 30

78
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MAÍ 1984
1)0 IflMI KVIKMyMCANNA
Gulskeggur
Þegar fólk hefur fengid nóg af
froóuhnoði félaganna Stallone og
Travolta (sennilega um þessa
helgi), þá mun Háskólabíó taka til
sýninga grínmyndina Yellowbird,
eða Gulskegg. I>að er mynd sem
Graham ('hapman, einn höfuð-
pauranna í Monty Python-hópnum,
á heiðurinn að. í myndinni leika
hvorki fleiri né færri en níu þekkt-
ir leikarar, þar af nokkrir af villt-
ustu grínleikurum síðari ára: Gra-
ham Chapman, John Cleese, Ma-
deline Kahn, Peter Boyle, Marty
Feldman, og Cheech og Chong.
Gulskeggur er mynd í anda
gömlu sjóræningjamyndanna, en
aðeins með öðrum formerkjum:
henni er ætlað að gera grín að
skylminga- og sjóræningja-
myndum í eitt skipti fyrir öll.
Sjóræningjamyndir voru vin-
sælar á fyrri hluta aldarinnar,
þegar Douglas Fairbanks var í
essinu sínu, einnig á sjötta ára-
tugnum, en skömmu síðar færðu
hetjurnar athafnasvæði sitt út í
geiminn. I augnablikinu man
undirritaður aðeins eftir tveim-
ur skylminga- og sjóræningja-
myndum, sem gerðar hafa verið
nýlega: The Pirate Movie með
Kristy McHichol, en ekki nokkur
sála vildi sjá hana þegar hún var
frumsýnd. Þá lék Linda Rondst-
at í „The Pirates of Penzance",
sem Laugarásbíó mun sýna, og
þá er það upptalið, nema ef
Roman Polanski takist að láta
draum sinn um sjóræningja-
mynd rætast.
Gulskeggur er gerð af enskum
og bandarískum grínistum, en
þegar myndin var sýnd erlendis
fyrir rúmu ári, þá voru ekki allir
sammála um árangurinn. Það
var yfirlýst takmark að kitla
hláturtaugar bíógesta, en mynd-
in þykir ekki nálægt því eins
sterk og t.d. Young Frankenstein
eða Airplane. Handritshöfund-
urinn McKenna segir: Við erum
að votta sjóræningjamyndum
virðingu okkar, en á frekar
skoplegan hátt.
Marty heitinn Feldman og Peter
Boyle.
Graham Chapman í hlutverki Gulskeggs.
Háskólabíó:
Bíóhöllin:
SILKWDOD
Kurt Russell, Meryl Streep og Cher, sem leikur vinkonu Silkwood.
Það er skammt stórra högga á
milli í Bíóhöllinni. Hver stórmynd-
in á fætur annarri er þar frum-
sýnd, sumar hverjar splunkunýjar.
Næsta stórmynd sem þar verður
sýnd nefnist Silkwood, mynd sem
var frumsýnd í desember sl., og
verður meðal þeirra mynda sem
bítast hvað harðast um Öskars-
verðlaunin sem verða afhent nú í
byrjun apríl. Meryl Streep er í tit-
ilhlutverkinu, en leikstjóri mynd-
arinnar heitir Mike Nichols.
Sagan um Karen Silkwood er
harmsaga, löng og flókin. Rúm-
lega tvítug flæktist hún í kjarn-
orkumál og fórst í bílslysi á dul-
arfullan hátt og er enn ekki séð
fyrir endann á því máli. Mála-
ferli hafa staðið yfir í nokkur ár.
Kvikmyndin Silkwood hefur orð-
ið til að kynda heldur betur und-
ir þetta hitamál Bandaríkja-
manna, og er jafn umdeild og
„Missing" eftir Costa-Gavras.
Ilarmsagan um Silkwood
Karen Silkwood lést fyrir tæp-
um tíu árum, en blómin sem for-
eldrar hennar, Bill og Merle,
lögðu á leiði hennar blómstra
enn í bakgarði þeirra. Ljósmynd-
ir af dótturinni þekja veggi íbúð-
ar þeirra. Bill, sem nú stendur á
sextugu, fyrrverandi málari, sit-
ur öllum stundum og skráir sögu
dóttur sinnar. Hann safnar öll-
um greinum sem ritaðar hafa
verið um hana og málið sem hún
flæktist í og dró hana til dauða,
að því er hann segir.
Karen var elsta dóttir þeirra.
Hún fór að heiman átján ára
1%5 og hóf nám við Lamar-
háskólann í Beaumont. Vísindi
og tækni heilluðu hana þegar á
unglingsaldri.
Karen giftist ástinni sinni; en
sjö árum og þremur börnum síð-
ar skildu þau, og Karen flutti til
Oklahoma og sneri sér að áhuga-
máli númer eitt, kjarnorkunni.
Hún fékk stöðu við Kerr-
McGee-kj arnorku verið.
En ekki leið á löngu þar til
hún byrjaði á þeim óskunda að
gagnrýna kompaníið. Hún hafði
samband við OCAW (Oil, Chem-
ical and Atomic Workers Intern-
ational Union). í ágúst örlagaár-
ið 1974 var hún kosin í starfs-
mannafélag Kerr-McGee kjarn-
orkuversins, og lét hún ekki sitt
eftir liggja í málefnum starfs-
manna.
Hún og tveir aðrir í starfs-
mannafélaginu höfðu samband
við OCAW, sérstaklega við þá
Tony Mazzocchi og Steven
Wodka. Þeim mun hafa blöskrað
lýsingar Karen og félaga á
kjarnorkuverinu.
Rannsóknir og vitnisburður
leiddu síðar í ljós að Kerr-
McGee færu ekki eftir lögleidd-
um varúðarráðstöfunum. Alls
konar lýður fékk þar vinnu án
nokkurrar þjálfunar. A.m.k. 70
starfsmenn smituðust af plút-
óníum. Hvorki Karen né félagar
hennar vissu að plútóníum veld-
ur krabbameini. Karen tjáði
Mazzacchi og Wodka að talsvert
magn af plútóníum og skýrslur
hyrfu á dularfullan hátt. Wodka
fékk hana til að njósna fyrir
OCAW.
Örfáum dögum síðar kom í
Ijós að Karen hafði fengið plút-
óníum í líkamann. Hún var
sannfærð um að þessi smitun
væri aðeins til að hræða hana. Á
þriðja degi eftir smitunina var
líkami hennar þakinn plútóní-
um-blettum, og þá fyrst varð
Karen hrædd.
12. nóvember hringdi hún í
foreldra sína og sagði þeim frá
málavöxtum. Hún var mjög æst,
segir faðir hennar, sagði að eitr-
að hefði verið fyrir sér. Móðir
hennar sagði henni að koma
strax heim, en Karen átti þá eft-
ir að vinna í tvær vikur hjá
Kerr-McGee.
Hún sneri aldrei heim. Hún
hitti heldur ekki blaðamann
New York Times, David Bum-
ham, sem hún hafði mælt sér
mót við fyrir tilstilli OCAW.
Hún hafði viðað að sér fjölmörg-
um mikilvægum skýrslum frá
Kerr-McGee.
Kvöldið sem hún ætlaði að
hitta blaðamanninn þeyttist bíll
hennar út af veginum og kastað-
ist á steinsteyptan vegg. Karen
Silkwood lést samstundis. Við
líkkrufningu kom í ljós að alkó-
hól og önnur róandi efni voru í
blóði hennar, svo lögreglumenn,
sem fyrstir komu á vettvang,
töldu að Karen hefði einfaldlega
sofnað undir stýri. Slys þetta var
stimplað sem venjulegt slys.
En maðkur virtist vera í mys-
unni. Skýrslurnar, sem Karen
ætlaði að sýna blaðamanni Tim-
es, voru horfnar. OCAW fór að
gruna sitt af hverju. Þeir réðu
sérfræðing í bílslysum og komst
hann að því að bíl Silkwood
hafði verið þröngvað af veginum.
Kerr-McGee héldu og halda
enn fram sakleysi sínu, en Bill
Silkwood er mjög harðorður í
þeirra garð. Málið vakti heljar-
innar athygli á sínum tíma. FBI
fór að rannsaka málið. En rann-
sókn var hætt, þó að margt und-
arlegt hafi komið í ljós.
Árið 1979 höfðaði Bill mál á
hendur Kerr-McGee og krafðist
10,5 milljón dollara í miskabæt-
ur. Bill vann málið fyrir rétti, en
áfrýjunardómstóll Bandaríkj-
anna drap málinu á dreif.
Hæstiréttur Bandaríkjanna hef-
ur nú málið í athugun.
Persónur og leikendur
Buzz Hirsch og Larry Cano
heita félagarnir sem eiga mest-
an heiðurinn að myndinni. Þeir
fylgdust með Silkwood-málinu
frá upphafi og söfnuðu gögnum.
Þeir höfðu upp á foreldrum
Silkwood, vini hennar, Drew
Stephens (sem Kurt Russel leik-
ur), og Sherri Ellis (Cher), sem
vann með Silkwood í kjarnorku-
verinu. Hirsch og Cano fengu
samþykki þessa fólks, með sem-
ingi þó, til að gera mynd um
þessa viðburði í lífi þeirra. Þeir
borguðu hvoru um sig nokkur
þúsund dollara, reyndar miklu
hærri upphæð en gengur og ger-
ist í Hollywood. Foreldrar
Silkwood fengu 18.000 dollara og
2% af hagnaði myndarinnar.
„Fyrir þessa peninga gaf ég
þeim leyfi til að rægja mig,“
sagði Sheri Ellis löngu síðar.
Drew Stephens vann að mynd-
inni sem sérstakur ráðunautur.
Hann sagði: „Ég vissi að mynd
yrði gerð fyrr eða síðar. Fyrir
mig var aðeins um tvennt að
velja; annaðhvort að taka ekki
þátt í gerð hennar eða taka þátt
og hjálpa til við smáatriðin, gera
myndina eins rétta og nákvæma
og mögulegt er.“
Leikstjórinn, Mike Nichols, og
framleiðendurnir, Hirsch og
Cano, sýndu Silkwood-hjónunum
myndina áður en henni var
dreift í Bandaríkjunum skömmu
fyrir síðustu áramót. Yngri dæt-
Meryl Streep í hlutverki Karen Silkwood, sem barðist
fyrir bættum varúðarriðstöfunum í kjarnorkuveri
KerrMcGee í Bandaríkjunum. Silkwood fórst í dular-
fullan hitt i leið til fundar við blaðamann.
Silkwood og vinur hennar Drew (Kurt Russell). Hinn
raunverulegi Drew starfaði sem sérstakur riðunautur
við gerð myndarinnar.