Morgunblaðið - 13.05.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MAÍ 1984
25
REYKJ AVÍKLIRBRÉF
Laugardagur 12. maí
Brim við Þorlákshöfn. Ujósm. RAX
sem var forstjóri tilraunaleikhússíns Taganka, 66
ára að aidri, hefur tekizt að berjast í tvo áratugi
við varðhunda kerfisins, en var opinberlega settur í
bann og rekinn úr Kommúnistaflokki Sovétríkj-
anna eftir sýningar í Lundúnum ekki alls fyrir
löngu, segir í nýlegu samtali við hann eftir Andrew
Nagorski í Newsweek. Lyubimov segir, að það væri
hægt að stofna þrjár stórhljómsveitir rússneskra
útlaga í frjálsum löndum, beztu rithöfundarnir og
dansararnir séu í útlegð, og þegar frumsýning hafi
verið á Glæp og refsingu undir stjórn hans í Lund-
únum fyrir hálfu ári, hafi starfsmaður sovézka
sendiráðsins þar í landi skýrt honum frá því, að
hann hafi framið glæpinn og nú sé komið að refs-
ingunni! En athyglisverðust eru þau orð hans, að
hann vonaðist til þess, að sovézka öryggislögreglan,
KGB, fengi ekki fyrirskipun um að drepa hann: „Ef
þeir fengju slíka fyrirskipun, mundu þeir fram-
fylgja henni," segir hann.
Athuganir hafa sýnt, að þau þjóðfélög, sem leyfa
frelsi, búa við miklu betri efnahagsleg skilyrði en
ófrjáls þjóðfélög. Getur þetta verið skýringin á því,
hvers vegna Sovétríkin framleiða einungis 40% af
þjóðarframleiðslu Bandaríkjanna á mann.
í Mið-Ameríku og víðar þar vestra má sjá ein-
kenni 1984. Nikaragúa-stjórn hefur dæmt verzlun-
armann í fangelsi fyrir yfirlýsingar, sem eru mót-
mæli gegn efnahagsstjórn landsins. Dauðasveitir
öfgamanna til hægri í E1 Salvador myrða og mis-
þyrma fólki, eins og kunnugt er. Hermenn í Guate-
mala misþyrma andstæðingum stjórnarinnar og
taka af lífi byltingarsinna, sem eru grunaðir um
slíka andstöðu.
Chile hefur verið breytt í fasískt ríki, þar sem
alræðisstjórn hershöfðingja hefur haft í öllum
höndum við alþýðu manna.
Jafnvel í lýðræðisríkjum eins og Indlandi,
stærsta lýðræðisríki heims, eru gagnrýnendur rík-
isstjórnarinnar teknir höndum án tilefnis.
Sannleikurinn er ekki í hávegum hafður í heim-
inum í dag. Walesa í Póllandi og frelsishetjurnar í
Afganistan eru dæmi um það, en Walesa og Alfons-
in í Argentínu gefa þó vonir um, að heimurinn eigi
eftir að upplifa frelsið viðar en nú er. Við ættum að
nota árið i ár til að minna fólk á, að vanþekking er
ekki styrkur og þrældómur er ekki frelsi. Hungur
og fátækt eru víða í heiminum. Stríð og hryðjuverk
blasa hvarvetna við og frelsið á undir högg að
sækja.
Flótti
Ef við lítum á flóttafólk í heiminum nú um
stundir, þá eru 500 þúsund flóttamenn frá Eþíópíu,
Úganda, Chad og Zaire í Súdan og 700 þúsund
flóttamenn frá Angóla. Alls eru á þriðju milljón
flóttamanna í Afríkulöndum einum saman.
í Ástralíu eru 304 þúsund flóttamenn og í Kína
eru 265 þúsund flóttamenn frá Víetnam. í Thai-
landi eru tæplega 200 þúsund flóttamenn frá Víet-
nam, Laos og Kambódíu og um 100 þúsund flótta-
menn frá Tíbet í Nepal. Nærri milljón flóttamenn
eru í Asíulöndum einum saman.
í Evrópu eru 613 þúsund flóttamenn, flestir frá
Austur-Evrópulöndum.
í Suður- og Mið-Amerikuríkjum eru um 267 þús-
und flóttamenn, flestir frá E1 Salvador, eða um
50—100 þúsund í Guatemala og 70—140 þúsund í
Mexíkó.
í Norður-Ameríku, Kanada og Bandaríkjunum,
eru tæplega 1,2 milljónir flóttamanna. Og ef við
hvörflum huganum til Pakistan eru þar 2,6 milljón-
ir afganskra flóttamanna. Samt er Pakistan ekkert
gósenland, heldur ríkja þar ofbeldisfullir múham-
eðstrúarmenn.
Alls eru á elleftu milljón flóttamanna víðs vegar
um heiminn, að þvi er skýrslur Sameinuðu þjóð-
anna herma.
Frjáls lönd í heiminum eru um 50 og sem betur
fer er ísland í tölu þeirra. í skýrslu Freedom House
(sbr. janúar-febrúarhefti stofnunarinnar, Freedom
at Issue), eru mörg lönd talin að hluta til frjáls, en
önnur ófrjáls. í þeim hópi eru öll kommúnistaríki
heims, þar á meðal Kúba, sem íslenzkir al-
þýðubandalagsmenn eru að reyna að hæla á hvert
reipi og við hvert tækifæri, sem gefst, jafnvel svo,
að helzt mætti ætla að þar hafi þeir loksins fundið
paradís á jörð, fyrirheitna landið í Paradísarheimt,
sem var þó minna virði, þegar á reyndi, en stein-
arnir og torfið í veggjarústunum undir Eyjafjöll-
um.
Austur-Þýzkaland, Albanía og Víetnam, sem öll
styrjöldin var háð til að frelsa úr krumlum einræð-
ismanna, ef rétt eru munuð ópin og vígorðin frá
þeim tíma, svo að ekki sé talað um Sovétríkin og
Kínverska alþýðulýðveldið, eru öll í hópi ófrjálsra
ríkja samkvæmt rannsóknum og niðurstöðum
Freedom House. Ef við litum á ríki, þar sem skæru-
hernaður og styrjaldir geisa, þá er Afganistan talið
ófrjálst ríki, svo og Angóla, íran og Irak, Mósam-
bik, Pakistan og Sýrland, svo að dæmi séu nefnd,
en lönd eins og Nikaragúa og E1 Salvador eru talin
frjáls að hluta til, svo að engin ástæða virðist til, að
mannslífum sé fórnað til að verja ógnarkerfið í
þessum löndum. Samkvæmt skýrslunni eru öll Ara-
baríki annaðhvort ófrjáls eða frjáls að hluta til, en
ísrael er aftur á mótið talið með frjálsum ríkjum
heims. Niðurstöður þessarar merku skýrslu eru
þessar:
Áætlaður fólksfjöldi 1984 er 4.663 milljónir
manna í 166 ríkjum og 54 sambandsríkjum þeirra.
ófrjálsir þegnar þessara ríkja eru 1.917,5 millj.,
eða 41%.
Frjálsir að hluta eru 1.074,8 millj., eða 23%.
Frjálsir menn í frjálsum löndum eru 1.670,7
millj., eða einungis 31% í rúmlega 50 löndum.
Af þessu má sjá, að 1984 eftir Orwell er í raun og
veru heimildaskáldsaga úr lífi okkar og samtíð, en
hvorki framtíðarsýn né einhliða dæmisaga.
„Vid ættum að
nota árið í ár til
að minna fólk á,
að vanþekking
er ekki styrkur
og þrældómur
er ekki frelsi.
Hungur og fá-
tækt eru víða í
heiminum. Stríð
og hryðjuverk
blasa hvarvetna
við og frelsið á
undir högg að
sækja.“