Morgunblaðið - 13.05.1984, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MAÍ 1984
43
Móðir og barn.
Morgunblaðið/KÖE
50. mæðra-
dagurinn
MÆÐRADAGURINN er í dag og er
þetta í 50. skipti sem einn dagur árs-
ins er sérstaklega helgaður minningu
þess hlutverks sem móðirin vinnur.
Fyrsti mæðradagurinn var 24. maí
1934 og voru þá meðal annars seld
blóm á götum úti til styrktar fátæk-
um og umkomulausum mæðrum. Þá
hófst sú venja sem enn er við lýði,
sumstaöar að minnsta kosti, að börn
færi mæðrum sínum blóm í tilefni
dagsins.
I gömlu kirkjuriti, sem kom út 1.
júní 1934 (2. árgangi, 11. tölublaði),
er að finna grein sem segir frá til-
urð mæðradagsins og hinum fyrsta
sem haldinn var 24. maí árið 1934.
Þar sem hlutverks móðurinnar er
minnst í fimmtugasta sinn í dag,
þykir vel við hæfi að birta um-
rædda grein úr kirkjuritinu. Grein-
in hét: „Á lausum blöðum".
„Hinn fyrsti mæðradagur hér á
landi var síðasti sunnudagur, 24.
maí síðastliðinn. Flutti séra Frið-
rik Hallgrímsson erindi í útvarpið
þriðjudaginn 22. til þess að skýra
þýðingu þessa dags og hvetja menn
til þess að helga hann mæðrum.
Séra Sigurður Z. Gfslason á
Þingeyri hafði fyrstur manna vakið
opinberlega máls á þessari hug-
mynd hér á landi. Flutti Morgun-
blaðið grein eftir hann um sögu og
eðli hugmyndarinnar. í útvarpið
töluðu á sunnudagskvöldið um
mæðradaginn frú Bentína Hall-
grímsson, frú Guðrún Lárusdóttir
og ungrú Laufey Valdimarsdóttir.
Blóm voru seld á götum til styrktar
fátækum og umkomulausum
mæðrum. Blómaverzlanir hér í höf-
uðstaðnum seldu blóm, er börn
færðu mæðrum sínum heim. f Frí-
kirkjunni minntist séra Árni Sig-
urðsson mæðradagsins.
Margar mæður munu hafa haft
gleði og yndi af þessum degi. Má
vænta, að þessi siður festist og
leggist ekki niður, að mæðrunum sé
þannig sérstaklega helgaður einn
dagur ársins. Menn munu finna,
hve það auðgar og fegrar þjóðlífið,
að þjóðin í heild minnist þess hlut-
verks, sem móðirin vinnur, og
þakki það. Og hollt er hverjum
manni, að sýnd sé einhuga rækt af
almenningi þeim tilfinningum, sem
mannshjartað á hreinastar og
beztar."
Maiy Davie8 var orðin leið á að sitja bara í ruggustólnum sínum við logandi
arininn og horfa á sjónvarpið — svo hún ákvað að gera eitthvað í málinu.
Myndina tók RAX af henni á íslandi í gær.
þetta ferðalag hefði borgað sig.
Hún kvaðst vera búin að fara eina
skipulagða skoðunarferð um
Reykjavík og vera að hugsa um að
reyna að komast að „fossinum
mikla", því í bæklingnum hennar
stæði að maður gæti bara farið
þangað í áætlunarbíl kl. 9—10 á
morgnana. Þó væri hún búin að
átta sig á þvi, að ekki væri alls
kostar rétt að tíminn til að ferðast
til íslands væri frá maí fram í
ágúst, eins og auglýst væri. Maí
væri ekki rétti mánuðurinn. En
hún sæi ekki eftir að hafa komið.
Ekki hefði hana órað fyrir því að
hitta svona margt ágætisfólk. Síð-
ast í dag hefði í skoðunarferðinni
setið við hliðina á henni pólskur
ungur maður og spjallað við hana.
Og þar sem hún bjó voru bresk
indæl hjón.
Ekki grunaði mig að ég fengi
svona yndislegar móttökur alls
staðar og svona mikið veður yrði
gert út af mér, sagði hún. Ekki
veit ég hvað ég hefi gert til að eiga
þetta skilið. Eg mun sannarlega
hafa margt að hugsa um og minn-
ingar til að ylja mér við þegar ég
kem aftur heim, sagði þessi hlýja,
broshýra kona í lok samtalsins. Og
bætti við: Nú er ég að gera ná-
kvæmlega það sem mig langar til!
— E.Pá.
Snigillinn er
auðmjúkur
Vegna heim-
sóknar Rolfs
Jacobsen
Rolf Jacobsen er meðal braut-
ryðjenda norskrar nútímaljóðlist-
ar. Fyrsta bók hans Jord og jern
kom út 1933 og markaði tímamót.
Vissulega hreifst Rolf Jacobsen af
öðrum skáldum og tók mið af
þeim, nefna má Bandaríkjamann-
inn Carl Sandburg, Danann Jo-
hannes V. Jensen og Svíann Harry
Martinson.
Carl Sandburg orti á eftirfar-
andi hátt í þýðingu Magnúsar Ás-
geirssonar: „Legg mig á steðja, ó,
sterki Guð./ Slá mig harðlega og
hamra úr mér stálflein./ Rek mig í
bita, sem binda skýjakljúf sarnan."
Rolf Jacobsen orti fagnandi um
vélar í sólskini, malbik og ilm
hafnarinnar sem meðal annars
kom úr útblástursrörum. Hann
hefur alla tíð verið heillaður af
tækni, en dýrkandi hennar með
fyrirvara. Til dæmis er hann ugg-
andi í ljóðinu Landslag og vélgröf-
ur sem Hannes Sigfússon hefur
þýtt
l»ær éU af skógunum mínum.
Sex véljfröfur komu og itu af skógunum mínum.
Drottinn minn dýr, hvflík skrípi. HöfuA
án augna og augun á rassinum.
Þær sveifla kjöftunum á löngum sköftum
meA fífla í munnvikunum.
Þær éU og spýU, spýU og éU,
því kverkarnar vanUr, þær hafa bara víAan
kjaft og rymjandi maga.
Er þetU einskonar Helvíti?
Þetta brot úr ljóðinu ætti að
vera til vitnis um áhgyggjur Rolfs
Jacobsen á tækniöld. Einnig mætti
benda á ljóð hans um snigilinn sem
Hannes Sigfússon hefur líka þýtt.
Snigillinn er hinn aðdáunarverði
litli og friðsami ferðamaður í gras-
inu með lúður á baki og löng horn
sem minna á loftnetsstengur. Ein-
kenni snigilsins er auðmýkt.
Sjálfur er Rolf Jacobsen auð-
mjúkur þegar hann kveður um lífið
og undur þess. Hann er alltaf á
bandi hinna veiklyndu og þess lífs
sem er í eðli sínu smágert. Járn-
heimurinn sem hann orti um íupp-
hafi var leið hans til að opna ljóðið
fyrir því sem er samtími okkar.
Jacobsen vildi benda okkur á feg-
urð þess sem ekki þótti ljóðrænt.
Vélarnar, yfirþyrmandi tákn sam-
tímans, áttu líka sína fegurð. í Sví-
þjóð höfðu skáld eins og Artur
Lundkvist stefnt að hinu sama. Nú
var röðin komin að Noregi. Og Rolf
Jacobsen var góður liðsmaður þess
að vekja til umhugsunar um
breytta tíma. En hann var ekki síst
skáld sem á myndríkan hátt gat
túlkað ný viðhorf.
Okkur er tamt að spyrja spurn-
inga á borð við þær hvort sá menn-
ingarheimur sem við íslendingar
erum sprottnir úr og Norðmenn
sömuleiðis hafi ekki í skáldskap
orkað á fleiri en okkur. Hvað varð-
ar Rolf Jacobsen fæst svar við hin-
um frómu spurningum. Hann hef-
ur í viðtali látið svo ummælt að
hann hafi ekki farið að yrkja fyrr
en hann las Eddukvæði. Eddu-
kvæðin voru honum dæmi um
hreinan skáldskap: Ég var töfrum
sleginn af hinu meitlaða formi,
orðin voru sem höggin í stein. Mál-
ið var ekkert blómskrúð. Það höfð-
aði beint til mín, uppljómað og
myndríkt. Að Völuspá fjallaði um
heimsendi, hrun gamla heimsins
og fæðingu nýs, hafði visst gildi.
fyrir mig.
Svona hefur Rolf Jacobsen kom-
ist að orði um sameiginlegan arf
íslendinga og Norðmanna.
Þrátt fyrir allt eru ljóð Rolfs
Jacobsen til vitnis um mælsku. Sú
mælska er þó aldrei orðagjálfur.
En fá skáld hafa lagt meiri áherslu
á að aga mál sitt, segja það sem
máli skiptir í fáum orðum. Norð-
menn eru frekar málgefin þjóð og
hafa tilhneigingu til að vera ölvað-
ir af orðum. Þetta veldur því að fá
nútímaskáld þeirra eru verulega
minnisstæð. En ég vil nefna nokk-
ur skáld sem auk Rolfs Jacobsen
eru meðal hinna bestu á Norður-
löndum: Tor Jonsson, Tarjei Ves-
aas, Olav H. Hauge og Jan Erik
Vold.
Rolf Jacobsen er samtímaskáld
sem Islendingar hafa gott af að
kynnast. Hann er ákaflega velkom-
inn gestur á Islandi. Það að hann
er kominn hingað þarf að vera
hvatning til þess að við gefum
norskum skáldskap gaum, tökum
upp þráðinn sem slitnaði með Nor-
dahl Grieg og Arnulf Överland.
Jóhann Hjálmarsson
Akureyri:
Atvinnuleysi minnkar enn
— 93 einstaklingar undir 25 ára á atvinnuleysisskrá
Akureyri, 9. maí.
SAMKV. upplýsingum vinnumiðlun-
arskrifstofunnar á Akureyri voru 30.
aprfl sl. 216 einstaklingar skráðir at-
vinnulausir á Akureyri, 116 karlar og
100 konur. Er það 29 færri en voru á
skrá um mánaðamótin á undan.
í apríl voru skráðir 3.468 heilir
atvinnuleysisdagar, sem svarar til
þess að 165 hafi verið skráðir at-
vinnulausir allan mánuðinn.
Gefin voru út í apríl 481 atvinnu-
leysisbótavottorð með samtals
3.572 heilum bótadögum.
Samkvæmt könnun, sem Félags-
málastofnun Akureyrar lét gera
um miðjan apríl, skiptist atvinnu-
leysi þá á eftirfarandi hátt á milli
aldurshópa:
Fjöldi atvinnuleysisbótadaga að
baki hverjum bótaþega var um 41
að meðaltali.
í eftirfarandi töflu er sýnt
hversu stór hundraðshluti hvers
aldursflokks er á atvinnuleysisbót-
um 15. apríl 1984.
Aldur Karlar Konur Alls
16-20 4,3 2,6 3,5
21-25 3,7 3,7 3,7
26-50 2,1 2,1 2,1
51-66 2,6 U 1,8
67-75 4,4 2,1 3,2
16-75 2,9 2,2 2,6
I niðurstöðum könnunar þessar-
ar, sem Haukur Torfason, Jón
Björnsson og Úlfar Hauksson,
unnu fyrir Félagsmálastofnun,
segir m.a. að ástæða sé til að vekja
athygli á hinu tiltölulega háa
hlutfalli atvinnuleysisbótaþega í
aldurshópunum undir 25 ára, þar
sem allstór hluti þessara árganga
sé enn við nám og ókominn út á
vinnumarkaðinn, og geri það
raunverulegt atvinnuleysi þessa
aldurshóps enn meira. Því er lagt
til í niðurstöðum könnunarinnar,
að á haustmánuðum verði að nýju
gerð úttekt á hversu margir úr
Fjöldi atvinnu- 20 ára 21—25 26—50 51-66 67 ára þessum aldurshópum verði þá enn á atvinnuleysisskrá og jafnframt
leysisdaga og yngn ára ára ára og eldri Alls bent á að hugað verði að aðgerðum
30 og færri 16 8 15 3 3 45 til þess að búa einstaklinga á þess-
31-60 10 12 25 7 3 57 um aldri betur undir þátttöku á
61-90 14 10 18 9 6 57 vinnumarkaði og bent á námskeið
91-120 4 11 15 3 1 34 sem Kópavogsbær hélt í samráði
121-150 1 1 9 3 1 15 við Menningar- og fræðslustofnun
151-180 1 4 6 3 4 18 alþýðu um þessi mál á síðasta
181 og fleiri 1 2 3 3 2 11 vetri.
Samtals: 47 48 91 31 20 237 GBerg