Morgunblaðið - 15.11.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1984
31
KRÆKLINGARÆKT á sænsku vesturströndinni. Reiknað er meó að uppskeran f ár verdi þar 2400 tonn kræklinga.
tonn á ári. Enginn kræklinga-
framleiðsla er i landinu en mest er
flutt inn frá Hollandi.
Frakkar neyta um 81.000 tonna
af kræklingi á ári, þar af eru
50.000 tonn keypt inn, mestan part
frá Spáni. Þá er og neysla krækl-
inga mikil í V-Þýskalandi, en þar
fullnægir innlend framleiðsla ekki
eftirspurn.
Helstu framleiðslulönd krækl-
inga f heiminum eru Danmörk,
Holland, Spánn og Suður-Kórea.
Danski kræklingurinn er aðal-
ega veiddur í Limafirði, en meng-
un þar hefur valdið erfiðleikum i
framleiðslunni.
Nýlega uppgötvaðist að miklu
magni af eiturtunnum hefur á
undanförnum árum verið sökkt í
Limafjörð, sem getur haft mjög
alvarlegar afleiðingar fyrir fram-
tíð danskrar kræklingafram-
leiðslu.
Hollenska kræklingaræktunin
er sú fullkomnasta i heimi, en þar
eru nær engir möguleikar á aukn-
ingu framleiðslunnar, vegna
mengunar við strendur. Krækl-
ingaframleiðsla Spánverja fer
fram á flotprömmum við norð-
vesturströnd Spánar, en einnig
þar hefur framleiðslan orðið fyrir
áföllum vegna sjávarmengunar
siðustu árin.
íslenskir kræklingar
Neysla kræklinga er ákaflega
lítil á íslandi og til skamms tima
hafa kræklingar vart verið taldir
mannamatur. Kræklingur mun þó
eitthvað hafa verið étinn fyrr á
tímum á Vesturlandi sem nýmeti
á vorin og i harðindum og hung-
ursneyðum munu kræklingar hafa
orðið lifgjöf margra. Kringum
hveri við Reykholt i Borgarfirði
voru áður fyrr mikið af krækl-
ingaskeljum, sem benda til þess að
fólk hafi tint sér kræklinga og
soðið í hverunum.
Aðallega var kræklingur nýttur
á íslandi til beitu og fóru sjómenn
oft langar leiðir að sækja sér
krækling. Kræklingaleirurnar
neðan við Miðsand i Hvalfirði
voru t.d. viðkunnar og þangað réru
sjómenn frá verstöðvum á Reykj-
anesi að sækja sér krækling.
í fljótu bragði virðast möguleik-
ar til kræklingaræktar vera góðir
viðast hvar við strendur Island, á
fjörðum og vogum og um eyjar og
sund. Þar kemur til hinn ómeng-
aði, næringarríki sjór við Island
og viða eru miklir straumar, sem
er kostur í kræklingarækt.
Kostnaður við ræktunina er
hverfandi lítill, þegar settar hafa
verið út baujur og tilheyrandi
stjórar og þar á linur og kaðlar.
Þeir staðir víða um land, þar
sem náttúruleg kræklingamið er
að finna eru augljóslega heppi-
legir til kræklingaræktar. En ef
nefna ætti einhverja staði við
strendur landsins öðrum fremur,
þá virðast allar eyjar og sker
Breiðafjarðar sérlega heppilegar
til kræklingaræktar, þar má og
leggja framleiðsluna inn i vinnslu-
stöðvar, sem þegar hafa reynslu i
skelfiskverkun t.d. i Stykkishólmi
og víðar.
Nú er það hugsanlegt, að vaxt-
arhraði kræklinga sé eitthvað
hægari kringum Island en erlend-
is þar sem sjór er heitari, en þó er
sjávarhiti eflaust nægilega mikill
til þess að kræklingarækt geti orð-
ið arðbær búgrein og aukabúgrein
viða um land. Gæði kræklinga úr
köldum sjó eru og talin mun meiri
en kræklings frá hlýrri hafssvæð-
um.
Hér má og hafa i huga að sam-
keppnisstaða íslenskrar krækl-
ingaræktar batnar í jöfnu hlut-
falli við síaukna mengun við
strendur Vestur-Evrópu. Það eru
ekki bara hefðbundnir krækl-
ingaframleiðendur, sem geta illi-
lega orðið fyrir barðinu á sjávar-
mengun, heldur einnig þjóðir eins
og Svíar, sem nú eru að byggja
upp sína kræklingarækt og sem
dæmi um þetta má nefna, að ný-
lega uppgötvaðist að heill flói i
V-Sviþjóð, Laholmsbukten, þar
sem áður var góð fiskigengd, er
nær aldauða að lifi frá 3 m niður á
8 m dýpi og eru ástæður taldar
mikil notkun tilbúins áburðar i
nærliggjandi landbúnaðarhéruð-
um.
Kræklingar eru ákaflega holl og
góð fæða og viða um heim eftir-
sótt lúxusvara. Við íslendingar
ættum að nýta okkur betur þetta
matarforðabúr, sem kræklingarn-
ir eru, bæði til framleiðslu verð-
mætra útflutningsafurða og til
eigin neyslu.
Til gamans eru hér látnar fylgja
þrjár mataruppskriftir um hvern-
ig matreiða má kræklinga bæði
sem hvunndagsmat og veislumat.
„Ferskir kræklingar“
Innihald: (4 pers.) 50—60 krækl-
ingar, 1 stór gulur laukur, 2
matskeiðar extrasaltað smjör.
Burstið kræklingana vel og
skolið nokkrum sinnum. Kastið
skeljum sem eru opnar, ef þær
loka sér ekki við högg.
Takið ca. 5 lítra pott, hellið í
vatni ca. 5—10 mm yfir botninn,
leggið i skifaðan laukinn og
smjörið. Hitið upp til suðu, hellið
kræklingunum i og setjið lok á
pottinn. Hrærið í kræklingunum
og eftir 5 mín. hafa þeir allir
opnað sig og eru tilbúnir til átu.
Berið kræklingana fram heita,
beint úr pottinum, með rista-
brauði og smjöri.
„Gerlesborgssalad“
Innihald: 1,5 kg soðnir og af-
skeljaðir kræklingar, 3 súr epli, 2
gulir laukar, 'A pakki beikon og í
„dressing" 0,5 hlutar vatn, 1,5
hlutar edik, 2 hlutar olía, salt, pip-
ar og 2 matskeiðar sinnep.
Brytjið epli og lauk og blandið
við kræklingana og hrærið saman
við „dressing". Skerið í ræmur og
steikið beikonið og stráið yfir sal-
atið.
„Moules Mariniére“
Nafnið á þessum franska krækl-
ingarétti þýðir einfaldlega að
kræklingarnir eru tilreiddir að
hætti sjómannskonunnar.
Innihald: (4 pers.) 48 ferskir
kræklingar, 1 gulur laukur, 1
schalottenlaukur, 'á tsk timjan,
svolitið af hvitpipar, 20 sl þurrt
hvítvín, 60 g smjör og svolitið af
hveiti.
Burstið kræklingana vel og
skolið nokkrum sinnum. Kastið
skeljum sem eru opnar, ef þær
loka sér ekki við högg. Hellið sam-
an víninu, hökkuðum lauknum,
timjan og hvítpiparnum og látið
suðuna koma upp.
Þegar vínið sýð^r setjið þá
kræklingana i potti n og lok á.
Hrærið í og eftir 5 mínútur hafa
allir kræklingarnir opnað sig og
eru tilbúnir.
Síið upp kræklingana úr soðinu
og setjið á djúpa diska. Hitið upp
soðið og setjið í smjörið, sem svo-
litlu af hveiti hefur verið blandað
í. Siið soðið og hellið á krækl-
ingana og stráið yfir fínhakkaðri
persilja.
Þorvaldur Friðriksaon er fornleifa-
fræðingur og starfar í Gautaborg.
Orator með
dansleiki
á Hótel Borg
í vetur
ORATOR, félag iaganema, hefur
í samvinnu vió Hótel Borg tekið
að sér að halda almenna dans-
leiki á Hótel Borg í vetur og
verður fyrsti dansleikurínn fóstu-
daginn 16. nóvember.
Tilgangurinn með þessu er
tvíþættur. Annars vegar að
standa straum af kostnaði við
Norrænt laganemamót, sem
haldið verður hér á landi
næsta sumar, og hins vegar að
auka fjölbreytni í skemmtana-
lífi höfuðborgarinnar.
Mót norrænna laganema
hafa verið fastur liður í starf-
semi norrænna laganema frá
árinu 1918 og hefur þátttaka
íslendinga í þeim verið óslitin
frá 1947. Til þeirra er boðið
helztu fræðimönnum Norður-
landa og gefst laganemum
tækifæri til að kynnast við-
horfum þeirra um hin ýmsu
málefni, sem ofarlega eru á
baugi hverju sinni.
20 NÖV 84-31 JAN 85
Togveiðar bann-
aðar út af Mel-
rakkasléttu
Sjávarútvegsráðuneytið hefur í
dag útgefið reglugerð um línu-
svæði út af Melrakkasléttu. Sam-
kvæmt reglugerð þessari verða
togveiðar bannaðar á svæði, sem
markast af línum milli eftir-
greindra punkta:
a. 66°59’6N 15°53’5 V
b. 67°06’8N 15°50’5 V
c. 67°00’4N 15°37’5 V
d. 67°07’4N 15°34’0 V
Reglugerð þessi tekur gildi 20.
nóvember 1984 og gildir til 31.
janúar 1985.
VJterkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
7. þáttur á myndbandaleigur í dag