Morgunblaðið - 12.12.1984, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsíngastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Eindregin
afstaða
135 ár hefur samstaða Al-
þýðuflokksins, Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins í öryggis- og varnarmálum
sett svip sinn á íslenskt stjórn-
málalíf um leið og hún hefur
tryggt þjóðinni öryggi og varn-
ir. A þessu árabili hefur að
sjálfsögðu gengið á ýmsu. Til
dæmis sameinuðust framsókn-
armenn og kratar um það í
vinstri stjórninni 1956 með Al-
þýðubandalaginu að varnarliðið
skyldi hverfa af landi brott. Og
1971 gengu framsóknarmenn til
liðs við Alþýðubandalagið og
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna, sem þá voru til, í sama
tilgangi. í hvorugt skiptið var
varnarleysis-áformunum þó
hrundið í framkvæmd. Frá 1974
hefur ekki komið til ágreinings
milli gömlu lýðræðisflokkanna
um þessi efni. Raunar hefur
ekki verið tekist á um meginatr-
iði stefnunnar í íslenskum utan-
ríkis- og öryggismálum heldur
hafa verið uppi deilur um atriði
sem rúmast hæglega innan
hennar og eru hluti af pólitískri
framkvæmd.
Jón Baldvin Hannibalsson,
nýkjörinn formaður Alþýðu-
flokksins, flutti erindi um utan-
ríkismál á vegum Samtaka um
vestræna samvinnu og Varð-
bergs síðastliðinn laugardag.
Eins og menn sjá af frásögn
Morgunblaðsins í blaðinu í gær
er afstaða hins nýja formanns
skýr og eindregin. Hann vill að
íslendingar séu virkir þátttak-
endur í vestrænu samstarfi og
láti ekki sitt eftir liggja í varð-
stöðunni um lýðræðislega
stjórnarhætti.
Formaður Alþýðuflokksins
byggir afstöðu sína á því, að
ekki sé unnt að leggja lýðræð-
isríkin og lögregluríki kommún-
ista að jöfnu. Og segir réttilega
að menn verði að hafa þrek til
að gera upp á milli alræðis og
lýðræðis þegar þeir taki afstöðu
til utanríkismála. Stefna Sov-
étríkjanna sýni, að þau séu
árásargjarnt nýlenduveldi, sem
fylgi hættulegri útþenslsu-
stefnu. Öryggi íslands eins og
annarra lýðræðisríkja sé ógnað
af þessari stefnu og hernaðar-
mættinum sem ríkjasamsteypa
alræðisins ræður yfir.
Þá vakti hann einnig máls á
því, að Sovétmenn leggi nú sér-
stakt kapp á að losa um tengsl
íslands við Atlantshafsbanda-
lagið. Vísaði Jón Baldvin í því
efni til rits sem hann telur
skrifað að fyrirlagi sovéska
varnarmálaráðuneytisins og
þess sem hann nefndi „starfs-
áætlunina miklu" um að reka
fleyg á milli Evrópu og Banda-
ríkjanna í nafni friðar. Segir
formaður Alþýðuflokksins að
Sovétmenn hafi bundið við það
töluverðar vonir þegar fram-
sóknarmenn komust í stjórn
1971 en halli sér nú mest að
þeim aðilum sem háværastir
eru í Alþýðubandalaginu.
Sovétmenn hafa sýnt það á
undanförnum árum að tilgang-
urinn helgar meðalið. Um það
þarf ekki að deila að þeir vilja
Island úr Atlantshafsbandalag-
inu. Jón Baldvin Hannibalsson
sagði réttilega, að það yrði ótrú-
legur pólitískur ávinningur
fyrir Sovétríkin ef tækist að
losa ísland úr NATO. Nauðsyn-
legt er að menn hafi þetta í
huga í því flóði neikvæðra
frétta um gildi vestræns sam-
starfs sem haldið er á loft á
beinlínis röngum eða órök-
studdum forsendum.
Ekki
fréttnæmt?
Ríkisfjölmiðlar hafa verið
óvenjulega iðnir við það
undanfarnar vikur að tíunda
sjónarmið þeirra sem eru nei-
kvæðir í afstöðu sinni til At-
lantshafsbandalagsins og aðild-
ar íslands að því. Hafa þeir í
þessu skyni annars vegar hamp-
að Malcolm nokkrum Spaven,
sem hér talaði á vegum her-
stöðvaandstæðinga, og taldi eft-
irlitsstarf varðskipa í íslenskri
lögsögu ögrun við Sovétmenn og
hins vegar William Arkin sem
segir eitt í dag og annað á
morgun um kjarnorkuvopn og
ísland.
Fréttastofum ríkisfjölmiði-
anna finnst það á hinn bóginn
alls ekki fréttnæmt, þegar ný-
kjörinn formaður íslensks
stjórnmálaflokks heldur ræðu
um utanríkis- og öryggismál og
lýsir afstöðu sinni til grundvall-
aratriða í þessum mikilvæga
málaflokki. Þá er þagað þunnu
hljóði.
Þetta fréttamat hlýtur að
kalla á viðbrögð frá yfirstjórn
Ríkisútvarpsins. Hlustendur
eru varnarlausir í málum sem
þessum á meðan ríkiseinokunin
varir. Hljóta þeir að binda vonir
við það að stjórnendur útvarps-
ins beini starfi fréttastofanna
inn á hlutlægar brautir. Raunar
hefur lengi og oft verið kvartað
yfir misvægi af þessu tagi. En
vegna þess hve áberandi það er
í þeim tilvikum sem hér er lýst
skulu kvartanirnar enn einu
sinni ítrekaðar. Hvers á Jón
Baldvin að gjalda andspænis
þeim Spaven og Arkin?
Mar:M>ion
:bip!«K»o H.irbot
Asblaod
^^^í'arry Sound
PPpfc' ’ '■•'•<.N>< •!!
Torooto
Cradit,
l«rk»or.
B«y City
Muskegod •
Samia
?ort Stanlf y
Gfabd Rap ds

Datroit
Ashtab

Toledo
Chicago
• Lorain
The Seaway,
siglingaleiðin upp
á Vötnin miklu
FERÐIR Ms. Akraness hafa
að undanförnu verið talsvert
í fréttum vegna rúmlega
hálfs mánaðar tafar, sem á
þeim varð vegna bilunar á
lyftibrú á leiðinni inn á Vötn-
in miklu á landamærum
Bandaríkjanna og Kanada. Á
þessum árstíma leggur vötn-
in og leiðina inn á þau og
henni því lokað þegar dregur
að jólum.
Til að gefa lesendum Morgun-
blaðsins nokkra mynd af þessari
siglingarleið, lengd hennar og
hæð yfir sjávarmáli birtist hér
meðfylgjandi kort, sem sýnir
leiðina, „The Seaway". Frá Atl-
antshafi og inn að innstu borg
við Superior-vatn eru hvorki
meira né minna en um 3.700
kílómetrar og hækkun frá sjáv-
arborði upp á efsta vatnið nem-
ur tæpum 200 metrum.
Á kortinu eru sérstaklega
merktir þeir staðir, sem Akra-
„Nauðsynlegt að æsk-
an tjái sig 1 leiklist“
— segir Ralph E. Slayton, sem rannsakar barna- og unglingaleikhús
Hbandaríkjamaðurinn Ralph E. Sla-
yton er nú staddur hér á landi til að
kynna sér barna- og unglingaleikhús.
Dvöl hans hér er síðasti áfangi í 6
mánaða ferð hans um Norðurlönd, þar
sem hann hefur séð um 200 sýningar
barna- og unglingaleikrita. Fulbright-
stofnunin veitti honum styrk til rann-
sóknanna, en Slayton er leikari og
leikstjóri og stofnandi American-
Scandinavian Children’s Theater.
Slayton var spurður að því, hver
væri meginmunur á barnaleikhúsi
og „fullorðinna“leikhúsi. Hann
hugsaði sig um dálitla stund en
sagði svo: „Munurinn er ekki það
sem skiptir máli. Börn eiga rétt á
því besta sem völ er á í leiklist, því
leiklist er fyrst og fremst tján-
ingarmáti, en ekki eingöngu
skemmtun. Það verður að gera allt,
sem unnt er til að hvetja börn til
þátttöku í leikhúsum og leyfa þeirra
skoðunum að njóta sín.“
Eins og áður er sagt sá Slayton
um 200 leiksýningar á ferð sinni um
Norðurlönd. Hann sagði, að ein
þessara leiksýninga hefði honum
þótt merkust. „Leiksýning nemenda
Grunnskólans í Hveragerði fannst
mér bera af öllu því sem ég sá,“
sagði hann. „Flest börn í svokölluð-
um þróuðum ríkjum eyða tíma sín-
um sem hlutlausir áhorfendur, þau
sitja aðgerðarlaus og njóta ávaxta
vinnu annarra. En í Hveragerði var
þessu öfugt farið, börnin voru sjálf
að gera eitthvað sem verðmæti er í.
Þau létu sínar eigin raddir heyrast í
leikriti sem var eftir þau. Ég tel
ákaflega mikilvægt að stjórnvöld
sýni skilning á nauðsyn þess að
hvetja börn og unglinga til að tjá
sig í leiklist, því aldrei í sögunni
hefur verið jafn mikil nauðsyn á
stuðningi við list. Viss hluti listar er
allt of sterk, peningar gera þeirri
list kleift að móta skoðanir manna.
Að lokum verður svo komið, að til-
finningar og skoðanir fólks verða
ekki þeirra eigin, heldur annarra.
Þess vegna er svo nauðsynlegt að
stórkostlegt framlag eins og fram-
lag barnanna í Hveragerði njóti
stuðnings."
Slayton nefndi fleiri leiksýningar
hér á landi, sem honum hefði þótt
áhugaverðar, þótt greinilegt væri að
Hvergerðingar áttu hug hans allan.
„Á Sauðárkróki sá ég skemmtilega
uppfærslu á Galdrakarlinum í Oz, á
Húsavík var það Gúmmí-Tarzan,
Brúðuleikhús Hallveigar Thorlacius
Slayton taldi leiksýningu grunnskólans f Hveragerði vera merkilegustu sýningu
„Börnin eru að skapa eitthvað sem verðmæti er í, lita sínar raddir heyrast," sagð