Morgunblaðið - 22.01.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANIJAR 1985
21
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs:
Verðlaunin veitt fyrir skáld-
sögu um lífíð í Austurbotni
9f
Saga um átök milli gam-
als tíma og nýs, milli karla
og kvenna,“ segir Jóhann
Hjálmarsson um sögu
finnska rithöfundarins
Antti Tuuri
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs
fyrir árið 1985 hafa verið veitt í Ósló finnska
skáldsagnahöfundinum Antti Tuuri fyrir
skáldsögu hans Pohjammaa, sem í sænskri
þýðingu merkir Austurbotn. Skáldsagan
kemur út innan skamms í Svíþjóð undir
heitinu „En dag í Österbotten“ en hún kom
fyrst út í Finnlandi 1982 og vakti þá strax
mikla athygli og hefur verið þýdd á fjölmörg
mál.
Antti Tuuri er fæddist árið 1944 og hef-
ur sent frá sér 13 bækur, aðallega skáld-
sögur og smásagnasöfn. Hann er verk-
fræðingur að mennt og hefur starfað við
bóka- og blaðaiðnaðinn og verið formaður
finnska rithöfundasambandsins. Jóhann
Hjálmarsson var ásamt Heimi Pálssyni
fulltrúi fslands í nefndinni, sem úthlutar
bókmenntaverðlaunum Norðurlandaráðs,
og tók hann því góðfúslega þegar blm.
Mbl. bað hann um að segja lesendum
undan og ofan af efni sögunnar.
„Skáldsaga Antti Tuuri fjallar um það
fólk, sem býr í Austurbotni, og lýsir lífinu
þar, átökum milli gamals og nýs tíma og
ekki síst milli karla og kvenna. Austur-
botn er skáldsaga, sem byggist mikið á
epískri hefð og frásagnaranda og það er
Antti Tuuri
aðeins ein setning í bókinni, sem er sögð
beint, en öll bókin er eins konar lýsing
eða frásögn af því, sem aðrir hafa sagt og
aðrir hafa gert,“ sagði Jóhann Hjá-
lmarsson.
„Það er einn af sonunum í stórri fjöl-
skyldu, sem er að segja frá degi í Austur-
botni. Sagan gerist öll á einum degi og
þessi fjölskylda hefur safnast saman til
þess að fá fregnir af og skipta með sér
arfi eftir afa, sem fluttist til Ameríku.
Það kemur bréf í gegnum utanríkisráðu-
neytið finnska þar sem því er lýst, að
afinn sé látinn og hann skilji eftir sig
erfðaskrá, og fólkið safnast saman til að
hlýða á erfðaskrána. Arfurinn er raunar
ekki mikill en þarna koma saman aðal-
lega synirnir og konur þeirra og á þessum
eina degi verða mikil átök.
Móðir bræðranna segir við þann son-
inn, sem segir söguna, að hún biðji hann
fyrir alla muni að deyja ekki á undan sér
og reyna að halda fjölskyldunni saman og
hafa einhverja stjórn á allri óreiðunni,
sem einkennir hana. Það, sem gerist á
þessum eina degi, er allmikið. Við fáum
innsýn í mismuninn á karli og konu, mis-
muninn á áhugamálum karla og kvenna.
Karlarnir eru frekar stjórnlitlir, fara á
fyllerí og aðhafast ýmislegt, sem ekki er
alveg eftir uppskrift að góðri fjölskyldu.
Það, sem gerist í bókinni, er m.a. það, að
einn sonarsonurinn missir augað og einn
sonurinn fær hjartaáfall á fylleríi og
deyr.
Með þessari sögu erum við leidd inn í
finnskan hversdagsleika og finnskan
raunveruleika. Sagan er á margan hátt
ákaflega fyndin og það er t.d. hæðst að
karlmennskuímyndinni og það er líka
hæðst að konunum en þær koma kannski
betur út úr þessu öllu saman en karlmað-
urinn því að þeim er frekar að treysta.
Það er mikil upprifjun i bókinni um stríð-
ið. Karlmennirnir eru með allan hugann
við stríðið, við Vetrarstríðið og átökin við
Rússa og hvort þeir hafi staðið sig vel þar
o.s.frv., en þegar sonurinn kemur heim að
lokum eftir að sonarsonurinn er búinn að
missa augað og bróðir hans er dáinn þá
segir mamman aftur við hann: „Heyrðu
mig, þú lofaðir mér því að lifa mig,“ og
hann svarar: „Já, ég gerði það og ég skal
gera mitt besta."
Frekari heimildir um þessa sögu eru í
Lesbókinni 26. maí 1984 en þar er viðtal
við Antti Tuuri eftir Jóhann Hjálmarss-
on og smásaga eftir hann, sem Heimir
Pálsson þýddi úr sænsku en gerist á ís-
landi.
Þess má að lokum geta, að Antti Tuuri
er aðdáandi Islendingasagna, einkum
Laxdælu, sem hann dáist mjög að. Þá
kann hann einnig vel að meta Haildór
Laxness og Gunnar Gunnarsson. Hann
hefur skrifað leikrit um Mannerheim sem
er skírskotun til ástandsins í Póllandi í
dag.
„Afskaplega finnsk saga“
— segir Heimir Pálsson
„Það er mjög ánægjulegt á margan
hátt að fá að segja álit sitt á þessari
skáldsögu Antti Tuuri. Hún er ekki
bara afskaplega finnsk saga, hún er
mjög gott dæmi um þá epísku frásagn-
arhefð, sem hefur ríkt síðan menn fóru
að skrifa íslendingasögur," sagði
Heimir Pálsson. „Sagan er ættarsaga
eins og margar Íslendingasagnanna,
hún er flókin, gengur nærri manneskj-
unni og heimtar mikið af lesanda sín-
um. Hann verður að taka afstöðu til
afskaplega margra hluta og veruleik-
inn, sem Antti Tuuri dregur upp mynd
af, er bitur en hann er líka lífsglaður,
hann flytur mikið af trúnni á lífið og
tilveruna, á manneskjuna þrátt fyrir
alla hennar galla. Þrátt fyrir öll villu-
ljós, sem við fylgjum, þá endum við nú
samt með að lifa allt saman af.“
Nauðgaði
300 konum
á 14 árum
Miami, Flórfda, 21. janúar. AP.
LÖGREGLAN í Miami hafði í
dag hcndur í hári atorkusams
nauðgara, sem viðurkenndi að
hafa nauðgað allt að 300 konum
frá árinu 1970. Hann hefur þegar
verið áksrður fyrir þrjár nauðg-
anir og innbrot, en samkvsmt
lögum í Flórída er ekki hsgt að
áksra hann fyrir brot sem eru
eldri en fjögurra ára.
„Hann hefur gott minni, rifj-
ar upp í smáatriðum nauðganir
sem hann framdi fyrir mörgum
árum. Hann hefur verið að
nauöga svona um það bil einni
konu á viku, hér og þar um rík-
ið, og segir ástæðuna þá, að
konur og þjóðfélagið hafi snúið
við sér baki,“ sagði Linda Ares
hjá nauðgunardeild lögreglunn-
ar í Miami. Hún gat þess einnig,
að hinn 45 ára gamli Ralph
Miller, en svo heitir ofbeldis-
maðurinn, hafi losnað úr fang-
elsi árið 1969, hann hefði þá af-
plánað 5 ár af 15 ára dómi
vegna nauðgunar.
ÞÓRÐARHÚS
kááirt
^^TRþSMIÐIA
KKIþorðar
Tresmiðid Þorðdf Tangagotu ' öOO Ve*.tmarmaevium s 2040
Nýr Þórskabarett!
X. / tri
.
Við bjóðum
aðe/ns upp
á það
. besta!

Pantió boró
tímanlega.
— Simi23333
og 23335

* j,ílí"f K3»“"dss“"
* Kj»r“" %'Ínsdóttir
*
Hver
býöur
betur?
\\/y
gBss*'
m cnsUlí

* pó0\0and
* oan&ns
ÖtvW*'1’