Morgunblaðið - 22.01.1985, Side 29

Morgunblaðið - 22.01.1985, Side 29
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 1985 29 BRETLANDSSAGA Erlendar bækur Siglaugur Brynleifsson Kenneth O. Morgan: The Oxford III- ustrated History of Britain. Edited by Kenneth O. Morgan. Ox- ford University Press 1984. The Unknown Mayhew. Selections from the Morning Chronicle 1849—50. Edited with Introductions by E.P. Thompson and Eileen Yeo. Penguin Books 1984. Hver kynslóð skrifar sína sögu og þeir sem hafa mesta unun af sagnfræði, skrifa einnig sína út- gáfu sögunnar (Burckhardt). Saga einnar þjóðar er aldrei afgreidd í eitt skipti fyrir allt. Atburðarásin er að nokkru vituð, en ástæðurnar fyrir því að hún varð eins og við vitum best, hafa ekki alltaf verið taldar eins. Og svo er spurningin, hvað á að leggja áherslu á í tak- markaðri frásögn af því sem gerst hefur með einni þjóð á vissu tíma- bili? Það sem veldur mestum breytingum, en það má deila um hvað það er hverju sinni. Hver þáttur einstaklingsins í atburðarásinni. Um hvaða at- burðarás og hvaða breytingar ber að fjalla. Eignarhald jarða, breyt- ingar á framleiðsluháttum, hern- aðartækni, þróun lista og bók- mennta, trúarbrögð, sögu mennskrar meðvitundar? Þá er komið að gildismatinu. Hvað gefur lífinu gildi? Móta trúarbrögð alla sögu (Lord Acton)? Hvenær hefur listaverk verið skapað í hópvinnu? Þurfti ekki Bach til þess að semja dýrlegustu tónlist allra tíma? Hvað um hversdagslegri viðfangs- efni, sem valdið hafa stórbreyt- ingum í atvinnusögu? Mótar ein- staklingurinn gang sögunnar, snillingurinn eða snjall herfor- ingi, trúarhöfundur eða uppfynd- ingamaður? Er söguleg þróun heilaspuni? Saga hverrar þjóðar er lykillinn að menningu hennar — menning nútíðarinnar er einnig öll menn- ing fortíðarinnar. Án þekkingar á fortíðinni er engin menning hugs- anleg — slit við fortíðina menn- ingarhrun. Sérhver þjóð á sér sérstæða sögu og Bretlandseyjar e.t.v. sér- stæðari en ýmsar aðrar. Seint á 15. öld höfðu sendiherrar Feneyja- ríkis orð á því að Bretar ættu sér mjög svo sérstætt þjóðfélag og væru einstakir að mörgu leyti. „Voltaire og Tocqueville voru svip- aðrar skoðunar og bandarískir blaðamenn á 20. öld eru sama sinnis. Breskir höfundar hafa haldið fram þessum sérleika, þótt þeir væru ekki sammála um neitt annað, svo sem Churchill og Or- well.“ Útgefandinn segir í formála „að tilgangurinn með þessari bók, sé að komast að aðalatriðunum og einkennunum í breskri sögu, allt frá dögum Rómverja til síðari hluta 20. aldar. Það er ætlunin að rekja þá þræði sem einkenna póli- tískt, félagslegt, efnahagslegt, trúarlegt, menningarlegt líf bresku þjóðarinnar". Sagan er því margþætt eins og líf hverrar þjóð- ar, höfundarnir endurskoða ýmsar söguskoðanir og einkum þær sem jaðra við þjóðrembu (sem er ákaf- lega misnotað orð, einkum meðal þeirra sem vilja helst sleppa allri sögu) í réttri merkingu orðsins. Útgefandinn talar um sameining- arkennd Breta, þegar hætta steðj- ar að, og þjóðernisvitund, sem er ekki hvað mögnuðust meðal þeirra sem mest hafa að athuga við breskt samfélag fyrrum og nú og nefndir í því sambandi Morris, Tawney og Orwell. Það eru tíu kunnir sagnfræð- ingar sem rita þessa Bretasögu, fjölbreytt myndefni í litum og svart/hvítu fylgir, svo og kort og bókaannáll. Höfundarnir setja hér fram fjölmörg atriði, sem þeir sýna í nýju ljósi nýjustu rannsókna og hlutfall efnisþáttanna er í þá veru að jafnvægi skapast. Ritið er alls á sjöunda hundruð blaðsíður í stóru broti. Frásögn höfundanna er lifandi frásögn, ágætlega skrifuð og þeir koma til skila þeim einstakling- um, sem mótuðu gang mála á ör- lagastundum og þeim hreyfingum meðal hins nafnlausa fjölda sem orkuðu til breyttra viðhorfa og síðast en ekki síst tjáningu alls þess fjölskrúðuga mannlífs í list- um og bókmenntum. Henry Mayhew var blaðamaður, sem er nú talinn meðal þeirra merkustu á 19. öld einkum fyrir þá þætti, sem hann skrifaði og birti í The Morning Chronicle á árunum 1949—50, og síðar sérprentaða eft- ir að hann hvarf frá blaðinu. Þættirnir fjölluðu um fátæklinga í London, hryllileg kjör þeirra, hungur, sjúkdóma og spillingu. Það var fremur leitast við að hafa ekki hátt um skuggahliðar samfé- lagsins á Viktoríutímabilinu, því vöktu uppljóstranir Mayhews mjög mikla eftirtekt og áttu sinn þátt í auknum áhuga á einhverj- um úrbótum. Lýsingarnar minna á lýsingarn- ar úr slummum stórborga þriðja heimsins nú á dögum, enda hefur það gerst að slummin hafa færst frá Evrópu og Bandaríkjunum til þriðja heimsins. Um þunglyndi Erlendar bækur ekki ætlan höfundar. Og tengsl þunglyndis og langlífis eru ekki skýrð nánar. Nýtt rit um Alþýðu- flokkinn og ríkis- stjórnina 1934—38 Sagnrræðistofnun Háskóla fslands hefur sent frá sér ritið Alþýðuílokkur- inn og stjórn hinna vinnandi stétta 1934—1938 eftir Valdimar Unnar Valdimarsson. Um er að raeða nánast óbreytta BA-ritgerð höfundar við heimspekideild háskólans vorið 1982, en hann stundar nú nám í sagnfræði á kandídatsstigi við skólann. í ritinu fjallar Valdimar Unnar um þátttöku Alþýðuflokksins í sam- steypustjórn með Framsóknar- flokknum á árunum 1934—1938, en hún hefur verið nefnd „stjórn hinna vinnandi stétta." Fram kemur í inn- gangsorðum höfundar, að megin- markmið hans er að kanna hver varð árangur flokksins í stjórnar- samvinnunni, hverju hann barðist einkum fyrir, hvaða stefnumálum sínum hann fékk framgengt, hverj- um ekki og þá hvers vegna. Meginkaflar ritsins eru fimm: „Alþýðuflokkurinn og islensk stjórnmál fram að 1934“, „Málefna- samningur stjórnar hinna vinnandi stétta og efndir hans“, „Þriggja mánaða víxillinn", „Kveldúlfsmálið og kosningarnar 1937“ og „Áfram- haldandi stjórnarsamstarf og stjórnarslit". Ritinu fylgja síðan að venju tilvísanir í heimildir og heim- ildaskrá en að auki skrá yfir mannanöfn. Sögufélagið, Garðastræti 13b, hefur söluumboð fyrir Sagnfræði- stofnun háskólans og er hægt að fá ritið þar og í nokkrum bókabúðum. Jóhanna Kristjónsdóttir Jytte Willadsen: Depression, dit nafn er kvinde. Útg. Lindhardt og Ringhof 1984. í inngangi bókar þessarar skrifar höfundurinn meðal ann- ars að það sé töluleg staðreynd að í iðnaðarsamfélögum lifi kon- ur að jafnaði sjö árum lengur en karlmenn. Hver geti verið skýr- ingin á því. Með þá staðreynd bak við eyrað að þunglyndi með- al kvenna sé að minnsta kosti þrefalt algengara en hjá körl- um... Af þessum sérstæðu inn- gangsorðum mætti því draga þá ályktun að höfundur sjái ein- hver tengsl á milli þunglyndis og langlífis kvenna ... Alténd voru þessi orð nægilega skringi- leg til að vekja forvitni og þegar bókin er nú lesin nokkuð ítar- lega reynist hún töluvert fag- legri en þessi orð gefa til kynna; enda getur verið tvíbent að taka nokkrar setningar og hálf- eða alslíta þær úr samhengi, sem virðist hafa verið gert hér, óvilj- andi áreiðanlega. Bókinni er skipt niður í all- marga kafla, meðal annars einn skilmerkilegan þar sem reynt er að gera grein fyrir mismunandi gerðum þunglyndis ef svo má taka til orða og er þar margt fróðlegt sagt og aðgengilega. At være kvinde er at være deprim- eret heitir sá næsti og þar er farið inn á þær brautir að skýra kenningar helztu sálkönnuða á konunni og sálarlífi hennar. í öðrum köflum bókarinnar er meðal annars vikið að konuhlut- verkinu versus karlhlutverki bæði félagslega og tilfinninga- lega. Bara fýsileg bók, þótt ekki fá- ist endanleg svör, enda sjálfsagt Á HAUSTIN FER í HÖND HÁLKUTÍMI VOLVO FÆST MEÐ LÆSTU DRIFI Þá grípa eigendur afturdrifinna bíla til þess ráðs að hlaða sandpokum í skottið, til að auka þungann á afturhjólunum. Þetta ráð dugar þó ekki alltaf. Hægt er að losna við þessa fyrirhöfn, með því að fá bæði afturhjólin til að snúast jafnt, hvernig sem undirlagið er. Veltir býður læst drif í flestar gerðir Volvo-bíla, sem bætir aksturshæfnina í snjó og hálku. Fyrirhyggjusamur Volvo-kaupandi pantar nýja bílinn sinn með læstu drifi. Eigendur eldri Volvo-bíla þurfa þó ekki að hafa áhyggjur af þessu, því þeir geta að sjálfsögðu fengið læst drif í bílinn. Þú kemst lengra á læstu drifi. Leitið upplýsinga um læst drif hjá okkur. SUÐURLANDSBRAUT 16 SIM1 35200 Glæsileg og vönduö þýsk kjólföt, kjólvesti, kjólskyrtur. Sígildur klæðnaður á hátíðarstund

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.