Morgunblaðið - 22.01.1985, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 1985
27
í óræða stund, framtíðarstund. Og
við verðum að viðurkenna að við
stöldrum aðeins við í fordyri sann-
leikans, okkur hefur ekki verið
hleypt lengra í bráð. Vonandi
fáum við að doka við. Það virðist
líka eina von mannkynsins. Við
hljótum hins vegar að óttast það
sem framtíðin kann að bera í
skauti sínu.
f einni herjans ævintýramynd
sem sýnd er í bíóhúsi fyrir sunnan
er okkur sýnt hvað gæti verið fyrir
handan. Ef ekkert verður að gert
verður nefnilega ekkert, nákvæm-
lega ekkert.
Verið þessa minnug. Hvert hlut-
verk ykkar kann að verða þá
gleymið ekki þeirri ábyrgð sem
fylgir því að vera maður. Ábyrgð
fylgir vegsemd hverri. Prófskír-
teinið veitir ykkur réttindi í þjóð-
félaginu, en það kallar ykkur einn-
ig til ábyrgðar. Það verður nefni-
lega of seint að kenna tölvunni um
ef illa fer í mannheimi og ekkertið
tekur við.
Enginn fær mig til þess að trúa
því að örlög okkar verði ráðin af
tölvu. Og það þó að hinir mestu
spekingar, hátindar alls þess gáf-
aðasta í heimi raunvísindanna,
hafi skeggrætt það í sjónvarpi um
daginn hvort tölvan geti orðið
greindari en maður.
Sannleikann er kannski ekki að
finna í bók en hann er alls ekki að
finna í vélheimi. Enginn getur
sannfært mig um annað en að það
sé maðurinn sem að síðustu ráði
ferðinni og það þó að við séum
„veikir í allan máta“, eins og Hall-
grímur Pétursson komst að fyrir
meira en 3 öldum.
Missum við sjónar af æðsta
hlutverki okkar að viðhalda
mannlífi, ja þá er sáningin einskis
virði og tilgangslaust að vitja um
síðir uppskerunnar.
Við skulum sannfærast um að
jarðvegurinn skiptir máli, að sú
urt sem hlúð er að er kölluð til
síns ætlunarhlutverks.
Um stundarsakir erum við svipt
þeim hæfileika að sjá fram í tím-
ann, og tíminn sjálfur rifinn upp,
gerður að engu. Þrátt fyrir þessar
tímabundnu staðreyndir fær ekk-
ert grandað því að vera maður.
Leitið sannleikans þar í ykkur
sjálfum og meðal annarra.
Hafi skólanum tekist að hlúa að
ykkur, læða inn smávegis sann-
leika um ykkur sjálf, ykkar líf,
ykkar tilfinningu, leyft ykkur að
finna til, vera þið sjálf, þá hefur
hann ekki með öllu glatað sínu
ætlunarhlutverki. Þekkingin fæst
aðeins að hluta í bók, í handverki.
Það er til lítils að auka hana ef
hún er misnotuð ... Hafið það
hugfast að 21. öldin er ykkar.
Skólinn sem uppeldis- og mennta-
stofnun á að rækta þann kjarna
visku og mannvits sem einn fær
ráðið örlögum okkar.
Það er svolítið ógnvekjandi að
það sé aðeins hálfur annar áratug-
ur fram í nýja öld. Þolir mann-
heimur sífelldar stökkbreytingar,
kollsteypur, sem nú um stund ríða
yfir vegna þess að við leitum ekki
sannleikans, hann skellur á. Við
þurfum að hverfa til baka, leita
grundvallarspurninga, komast að
kjarnanum. Því hvað sem líður
tæknilegum framförum í vélheimi
mannsins situr það eftir og ekkert
fær haggað; við sjálf utan og ofan
við allt.
Ég á þess heitasta ósk á þessari
stundu ykkur til handa að þið
missið ekki sjónar á manngildinu.
Þar er algildan sannleik að finna.
Jóhannes úr Kötlum orðaði þaö
svo fyrir hálfri öld í kreppunni:
„Ég hylli hiklausa sporið.
Ég hylli æskuna og vorið
— því þar er öll von minnar þjökuðu jarðar
og þar er öll framtíð míns lands,
ástin, trúin, eldurinn, krafturinn
og — andi sannleikans.”
Að loknu ávarpi skólameistara
talaði Þórir Hergeirsson fyrir
hönd nemenda. Hann þakkaði
starfsfólki skólans samstarfið og
hvatti þá sem eftir eru í skólanum
að standa saman og berjast fyrir
eflingu skólans með því að fá ný-
byggingunni flýtt. Þá óskaði hann
skólanum gæfu og gengis um
ókomin ár. Sig. Jóns.
Frestun virkjun-
arframkvæmda -
verktakaiðnaður
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi athugasemd frá Verk-
takasambandi fslands:
Nokkur blaðaskrif hafa verið
um virkjunarframkvæmdir
Landsvirkjunar. Stjórn Verktaka-
sambands fslands ætlar ekki að
blanda sér í þá umræðu sem snýst
um hugsanlega umframorku
Landsvirkjunar, hvort hún eigi að
vera einhver og þá hve mikil
o.s.frv.
Hins vegar telur stjórn Verk-
takasambandsins nauðsynlegt að
benda á nokkur atriði sem skipt
geta máli í þessu sambandi, þ.e.
geta tengst fjárfestingaraðferðum
Landsvirkjunar og vert er að
menn hafi í huga.
Það var á árinu 1976 sem stjórn
Verktakasambandsins gekk á fund
þáverandi iðnaðarráðherra, Dr.
Gunnars Thoroddsen og gerði til-
lögu um að ráðherra hlutaðist til
um að Landsvirkjun hagaði fram-
kvæmdum á þann hátt að íslensk-
ir verktkar gætu tekið að sér
verkin á grundvelli útboða. Jafn-
framt var þeirri málaleitan komið
á framfæri við Landsvirkjun.
Fram til þessa tíma höfðu er-
lendir verktakar að mestu séð um
virkjunarframkvæmdir m.a.
reistu júgóslavneskir verktakar
Sigölduvirkjun en luku þó ekki
verkinu.
Málaleitan Verktakasambands-
ins var afar vel tekið og er
skemmst frá því að segja að virkj-
unarframkvæmdir í landi okkar
hafa verið í höndum okkar Islend-
inga frá þessum tíma nema í mjög
sérhæfðum verkefnum. tslenskir
stjómendur og starfsmenn eru nú
mjög hæfir að fást við þessar
framkvæmdir. Sú staða hefur og
komið upp að ákveðinn kjarni
starfsmanna hefur fest sig í sessi
við þessar virkjunarframkvæmd-
ir.
f langan tíma hefur Verktaka-
sambandið bent á þá hættu sem of
krappar sveiflur í atvinnulífinu
geta haft í för með sér. Því miður
eru verktakar og starfsmenn
þeirra ekki eins og birnir sem geta
lagst í híði yfir vetrarmánuði þó
aðlögunarhæfni verktaka sé viður-
kennd. Það er eitt af skilyrðum
þess að við íslendingar sjáum
sjálfir um okkar virkjunar-
framkvæmdir að sveiflur séu ekki
of miklar þ.e. að stundum séu
framkvæmdir hreinlega of miklar
og oft alltof litlar.
Undanfarin ár hafa verið jafnar
og stöðugar virkjunarfram-
kvæmdir þó svo nokkur áraskipti
hafi verið. Hætt er við því að mjög
mikill samdráttur eitt árið geti
haft alvarlegar afleiðingar t.d. að
starfsmenn detti úr greininni ef
svo má segja og verkefnaskortur
skelli of snögglega á verktakafyr-
irtæki þannig að þau verði hrein-
lega gjaldþrota.
Stjórn Vertakasambandsins
hefur oft bent á að verktakar séu
reiðubúnir að taka á sig samdrátt
í þjóðfélaginu en þá í takt við
aðra. Benda má á að ef sú stefna
verður tekin upp að hafa umfram-
orku skorna við nögl kann vissu-
lega sú staða að koma upp að
hraða verði mjög framkvæmdum
eitt árið og kann það þá að vera
ofviða íslendingum og þá sérstak-
lega eftir að mjög er af þeim dreg-
ið í þessum efnum. Þá má búast
við því að ýmsir útlendingar
stæðu sig betur í samkeppninni
t.d. frá Júgóslavíu.
Eins og áður segir er það síst
stefna Verktakasambandsins að
hvetja til þess að verið sé að vinna
þjóðfélagsleg óhagkvæm verk, ein-
göngu til að verktakar fengju verk
að vinna og má í því sambandi
benda á að stjórn sambandsins
ályktaði á þennan veg hvað varð-
aði Blönduvirkjun þegar á árinu
1983, þ.e., ef virkjunin væri
óhagkvæm þá ætti ekki að reisa
hana.
Með línum þessum vill stjórn
Verktakasambandsins aðeins vara
við of kröppum lægðum en benda
á að svo virðist sem mýlya megi
sveiflur sem óhjákvæmilega
verða.
Reykjavík, 16. janúar 1985
f.h. Verktakasambands fslands,
Othar Örn Petersen hrl.
Fyrirlestur
um málefni
flóttamanna
Á MORGUN veröur fluttur fyrirlest-
ur um málefni flóttamanna í Lög-
bergi, stofu 102.
Það er prófessorinn dr. Atle
Grahl-Madsen sem ræðir um með
hvaða skilyrðum flóttamönnunum
er veittur landvistarréttur annars
staðar á Norðurlöndum og hver
réttarstaða þeirra er að öðru leyti.
Dr. Atle Grahl-Madsen er prófess-
or í þjóðarrétti við Háskólann í
Bergen og er hér á vegum Rauða
krossins og lagadeildar Hf. Hann
er fulltrúi Norðurlandanna í al-
þjóðlegum flóttamannasamtökum.
Fyrirlesturinn hefst klukkan 17.30
og er öllum heimill aðgangur.
Leiðrétting
MISRITUN varð í Mbl. 18. jan. sl.
í þættinum „Af kvikmyndagerð á
íslandi". í frásögn af kvik-
myndinni „Hringurinn" stóð að
myndatökuvél hefði verið komið
fyrir framan á bifreið og hún tekið
1 myndramma á hverjum 12 km.
Þar átti að standa 12 metrar.
Morgunblaðið biðst velvirðingar á
mistökunum.
Arfleiddi sjúkra-
húsið á Patreksfirði
Innri-Múla
NÝLÁTINN er í sjúkrahúsinu á
Patreksfírði Einar Bj. Bjarnason frá
llregg.sstöðum á Barðaströnd, hátt á
níræðisaldri. Hann ólst upp á Barða-
strönd, en fluttist fyrir rúmum 20
árum til Patreksfjarðar.
Áður en Einar lést hafði hann
afhent sýslumanni Barðastrand-
arsýslu, Stefáni Skarphéðinssyni,
gjafabréf að öllum eigum sínum
til sjúkrahússins á Patreksfirði,
en þær munu vera þó nokkrar.
Barðstrendingar þakka þessa
höfðinglegu gjöf og vona, að hún
megi koma að góðum notum fyrir
sjúkrahúsið, þar sem alltaf er þörf
fyrir ný tæki.
SJ.Þ.
Peningamarkaðurinn
GENGIS-
SKRÁNING
NR. 13
21. janúar 1985
Kr. Kr. TolU
Kin. KL 09.15 Kaup Sala gengi
IDollari 40360 40,980 40,640
ISLpund 46,059 46,195 47,132
1 Kan. dollari 30,916 31,007 30,759
IDönskkr. 3,6105 3,6211 3,6056
1 Norsk kr. 4,4541 4,4672 4,4681
ISenskkr. 4,4872 43003 43249
IFLmnrk 6,1555 6,1735 63160
1 Fr. franki 43111 43234 43125
1 Beig. franki 0,6440 0,6459 0,6434
I St. franki 153378 153829 15,6428
1 lioll. gyUini 11,4182 11,4517 11,4157
IV-þmark 12,9038 12,9417 12,9006
lÍLiíra 0,02099 0,02105 0,02095
1 Austun. sch. 13368 13422 13377
1 Port escudo 03383 03390 03394
lSp.peseti 03334 03340 03339
1 Jap. yen 0,160% 0,16143 0,16228
1 írskt pund SDR. (SérsL 40,104 40322 40354
dráttarr.) 393425 39,9595
Beig.fr. 0,6412 0,6431
INNLÁNSVEXTIR:
Sparisjóðtbaskur___________________ 24,00%
Sparisjóðsreikningar
með 3ja mánaða uppsögn
Alþýðubankinn.............. 27,00%
Búnaöarbankinn............... 27,00%
Iðnaðarbankinn1*............. 27,00%
Landsbankinn................. 27,00%
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Sparisjóðir3*................ 27,00%
Utvegsbankinn................ 26,00%
Verzlunarbankinn............. 27,00%
með 6 mánaða uppsðgn
Alþýöubankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn............... 31,50%
lönaöarbankinn1*............. 36,00%
Samvinnubankinn............. 31,50%
Sparisjóöir3*................ 31,50%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Verzlunarbankinn............. 30,00%
með 12 mánaða upptögn
Alþýöubankinn................ 32,00%
Landsbankinn................. 31,50%
Sparisjóöir3*................ 32,50%
Utvegsbankinn.................31,00%
með 18 mánaða uppsðgn
Búnaöarbankinn............... 34,00%
Innlánsskírteini
Alþýöubankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn................31,50%
Landsbankinn..................31,50%
Samvinnubankinn...............31,50%
Sparisjóöir.................. 31,50%
Útvegsbankinn................ 30,50%
Verðtryggðir reikningar
miðað við lánskjaravisitölu
með 3ja mánaða uppsðgn
Alþýðubankinn................. 4,00%
Búnaöarbankinn................ 2,50%
lönaðarbankinn'*.............. 0,00%
Landsbankinn................... 230%
Samvinnubankinn............... 1,00%
Sparisjóöir3'................. 1,00%
Útvegsbankinn................. 1,00%
Verzlunarbankinn.............. 1,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................. 6,50%
Búnaðarbankinn................ 3,50%
lönaöarbankinn1*.............. 3,50%
Landsbankinn................... 330%
Samvinnubankinn............... 3,50%
Sparisjóöir3'................. 3,50%
Útvegsbankinn................. 2,00%
Verzlunarbankinn.............. 2,00%
Ávisana- og hlaupareikningar
Alþýöubankinn
— ávisanareikningar....... 22,00%
— hlaupareikningar........ 16,00%
Búnaöarbankinn................ 18,00%
lönaöarbankinn................ 19,00%
Landsbankinn.................. 19,00%
Samvinnubankinn
— ávisanareikningar....... 19,00%
— hlaupareikningar........ 12,00%
Sparisjóöir...................18,00%
Útvegsbankinn................. 19,00%
Verzlunarbankinn..............19,00%
Stjömureikningar.
Alþýðubankinn2*............... 8,00%
Alþýöubankinn..................9,00%
Safnlán — heimilislán — IB-lán — plúslán
með 3ja til 5 mánaða bindingu
lönaðarbankinn................ 27,00%
Landsbankinn.................. 27,00%
Sparisjóðir................... 27,00%
Samvinnubankinn............... 27,00%
Útvegsbankínn................ 26,00%
Verzlunarbankinn.............. 27,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
lönaöarbankinn................ 30,00%
Landsbankinn.................. 27,00%
Sparisjóöir................... 30,00%
Útvegsbankinn..................29,0%
Verzlunarbankinn.............. 30,00%
Kjörbók Landsbankans:
Nafnvextir á Kjörbók eru 35% á ári. Innstæöur
eru óbundnar en af utborgaöri fjárhæö er
dregin vaxtaleiörétting 2,1%. Þó ekki af vöxt-
um liöins árs. Vaxtafærsla er um áramót. Ef
ávöxtun á 6 mánaöa visitölutryggðum reikn-
ingi aö viðbættum 3,50% ársvöxtum er hærri
gildir hún.
Kaskó-reikningur
Verzlunarbankinn
tryggir að innstæður á kaskó-reikning-
um njóti beztu ávöxtunar sem bankinn
býöur á hverjum tíma.
Sparibók með sérvöxtum hjá Búnaðarbank-
anum:
Nafnvextir eru 35,0% á ári. Innistæöur eru
óbundnar, en dregin er 1,8% vaxtaleiörétting
frá úttektarupphasð.
Vextir liöins árs eru undanþegnir vaxtaleið-
réttingu. Vaxtafærsla er um áramót. Geröur er
samanburöur viö ávöxtun 3ja mánaöa verö-
tryggöra reikninga og reynist hún betri, er
avöxtunin hækkuö sem nemur mismuninum.
Ársávöxtun 18 mánaóa reiknmga er borin
saman vö ávöxtun 6 mánaöa verötryggöra
reikninga. Vaxtafærsla tvisvar á ári.
Spariveltureikningar
Samvinnubankinn.............. 24,00%
Innlendir gjaldeyrisreikningar
Bandaríkjadollar
Alþýðubankinn................. 9,50%
Búnaöarbankinn.................8,00%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn.................. 7,00%
Samvinnubankinn............... 7,00%
Sparisjóðir....................8,00%
Útvegsbankinn..................7,00%
Verzlunarbankinn...............7,00%
Sterlingspund
Alþýöubankinn..................9,50%
Búnaöarbankinn............... 8,50%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn...................8,00%
Samvinnubankinn................8,00%
Sparisjóöir................... 8,50%
Utvegsbankinn..................8,00%
Verzlunarbankinn...............8,00%
Vestur-þýsk mörk
Alþýöubankinn..................4,00%
Búnaöarbankinn.................4,00%
lönaöarbankinn.................4,00%
Landsbankinn...................4,00%
Samvinnubankinn............... 4,00%
Sparisjóöir....................4,00%
Útvegsbankinn..................4,00%
Verzlunarbankinn...............4,00%
Danskar krónur
Alþýöubankinn................. 9,50%
Búnaöarbankinn.................8,50%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn.................. 8,50%
Samvinnubankinn................8,50%
Sparisjóöir....................8,50%
Útvegsbankinn..................8,50%
Verzlunarbankinn...............8,50%
1) Mánaðartega er borin saman ársávöxtun
á verðtryggðum og óverðtryggðum Bónus-
reikningum. Áunnir vextir verða leiðréttir í
byrjun næsta mánaðar, þannig að ávöxtun
verði mtðuð viö það reikningsform, sem
hærri ávöxtun ber á hverjum túna.
2) Stjömureikningar eru verðtryggðir og
geta þeir sem annað hvort eru eldri en 64 ára
eða yngri en 16 ára stofnað slíka reikninga.
3) Trompreikningar. Innlegg óhreyft í 6
mánuði eöa lengur vaxtakjðr borin saman
viö ávðxtun 6 mánaöa verðtryggöra reikn-
inga og hagstaðari kjðrin valin.
ÚTLÁNSVEXTIR:
Ahnennir vixlar, torvextir.................... Viöskiptavixlar Alþýðubankinn 31,00% 32,00%
Landsbankinn 3230%
Búnaöarbankinn 32,00% 32,00%
lönaöarbankinn
Sparisjóðir 32,00% 30,00% 32,00%**
Samvinnubankinn Verzlunarbankinn
Yflrdráttarién at hlaupareikningum: Viðskiptabankarnir 32,00%
Sparisióöir 25,00%
tyrir innlendan markaö_______________ 24,00%
lán í SDR vegna útflutningsframl.__ 9,50%
Skuldabréf, ahnenn:__________________ 34,00%
Viöskiptaskuldabréf:_________________ 34,00%
vefoiryggo lan mioao vio
lánskjaravísitölu
í allt aö 2% ár.......................... 4%
lengur en 2V4 ár......................... 5%
Vanskilavextir_________________________ 303%
Óverðtryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08/84............... 25,80%
Lífeyrissjóðslán:
Lífeyrissjóöur starfsmanna ríkisins:
Lánsupphæö er nú 300 þúsund krónur
og er lániö visitölubundiö meö láns-
kjaravisitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstimi er allt aö 25 ár, en getur veriö
skemmri, óski lántakandi þess, og eins
ef eign sú, sem veö er i er lítilfjörleg, þá
getur sjóöurinn stytt lánstímann.
Líteyrissjóöur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lífeyrissjóönum 144.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóróung umfram 3 ár bætast
viö lániö 12.000 krónur, unz sjóösfélagi
hefur náö 5 ára aöild aö sjóðnum. Á
timabilinu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfilegrar láns-
upphæöar 6.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaöild er
lánsupphæöin oröin 360.000 krónur.
Eftir 10 ára aóild bætast viö 3.000 krón-
ur tyrir hvern ársfjóröung sem liöur. Því
er í raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravisitölu, en lánsupphæöin ber
nú 5% ársvexti. Lánstíminn er 10 til 32
ár aö vali lántakanda.
Lánskjaraviaitalan fyrir jan. 1985 er
1006 stig en var fyrir des. 959 stig.
Hækkun milli mánaöanna er 4,9%. Miö-
aö er viö vísitöluna 100 í júní 1979.
Byggingaviaitala fyrir jan. til mars
1985 er 185 stig og er þá miöaó vió 100
í janúar 1983.
Handhafaakuldabréf i fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir 18-20%.