Morgunblaðið - 15.05.1985, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ 1985
Og enn er sofið
á verðinum
— eftirSigurð
Sveinbjörnsson
Fyrir röskum þremur mánuðum
skrifaði ég grein í blaðið undir
fyrirsögninni „Hvers á íslenskur
samkeppnisiðnaður að gjalda?“.
Gerði ég þar í fáum orðum grein
fyrir þeirri undarlegu staðreynd,
að þrátt fyrir að Vélaverkstæði
Sigurðar Sveinbjörnssonar hf.
framleiddi samkeppnishæfar
togvindur, hvað varðar verð og
gæði, þá seldust þær ekki. Ástæð-
an er sú, að erlendir samkeppnis-
aðilar, með viðkomandi stjórnvöld
að bakhjarli, bjóða kaupendum
þessara framleiðsluvara mun hag-
kvæmari greiðslukjör.
Hinir eiga sökina
Ekki get ég kvartað yfir því að
þetta greinarkorn hafi ekki vakið
nokkra athygli. A.m.k. höfðu
margir — og þar á meðal háttsett-
ir menn í þjóðfélaginu — samband
við mig og töldu hér um fullkomna
ósvinnu að ræða sem laga þyrfti
hið snarasta. Er ekki örgrannt um
að nokkrir þeirra hafi jafnvel ætl-
að sér að gera eitthvað í málinu.
Ekki yrði við það unað, að gamalt
og gróið fyrirtæki sem framleiddi
samkeppnishæfa vöru hætti því og
sneri sér að innflutningi sömu
hluta.
Óneitanlega gladdist ég við
þessar góðu undirtektir, en þó
varð sú gleði galli blandin þegar
ég hugleiddi málið betur. Eg þótt-
ist nefnilega heyra ákveðinn sam-
hljóm frá ráðamönnum þegar þeir
lögðu orð í belg. Þessi samhljómur
birtist í ummælum þeirra, að allt
væri þetta sök annarra en þeirra
sjálfra; þeir vildu allt á sig leggja,
að koma hinum til að skilja þörf-
ina á að kippa þessum málum f
liðinn — vonandi tækist það
o.s.frv.
Samkeppnishæfni
stjórnvalda
Nú eru góð ráð dýr. Við höfðum
varla undan að gera tilboð í vind-
ur, m.a. vegna endurnýjunar slíks
búnaðar í fjölda skipa. En niður-
staðan er alltaf sú sama: Þrátt
fyrir að framleiðsla okkar á þessu
sviði fullnægi kröfum um verð og
gæði þá er þessi búnaður undan-
tekningarlaust keyptur af erlend-
um aðilum. Þessir sömu erlendu
aðilar hafa á bak við sig stjórn-
völd og bankakerfi sem sjá til þess
að sá hluti, sem að þeim snýr —
s.s. lána- og tryggingamál — séu í
samkeppnishæfu standi. Þar er
litið svo á, að bæði fyrirtækin og
opinberir aðilar þurfi að standa
sig i hinni hörðu samkeppni ef
fyrirtæki eiga að spjara sig, hvort
heldur er á innlendum eða alþjóð-
legum mörkuðum. Þar tíðkast sem
sé ekki að gera slíkar kröfur ein-
göngu til fyrirtækjanna; stjóm-
völd verða líka að gera það sem að
þeim snýr. Að öðrum kosti gengur
dæmið ekki upp.
Tillögurnar sem týndust
Mér er kunnugt um það, að val-
inkunnir menn sömdu ágætar til-
lögur fyrir nokkrum árum, sem
miða m.a. að eflingu Útflutnings-
lánasjóðs, en sá sjóður hefur í
gegnum viðkomandi viðskipta-
banka veitt fyrirgreiðslu vegna
sölu tækja og búnaðar — ekki síst
hér á innanlandsmarkaði. Þessi
lán eru oft nefnd „samkeppnislán"
og eiga að stuðla að því að jafna
þann mun, sem erlendir aðilar og
við íslenskir bjóðum.
Ekki er orðum aukið þótt ég
fullyrði að starf nefndarinnar var
mjög svo tímabært enda verður að
segjast eins og er, að bæði þær
reglur, sem sjóðurinn fer eftir og
fjármunir sem hann hefur til um-
ráða væru — og eru algjörlega
ófullnægjandi. Raunar er ástand
þessa sjóðs talandi dæmi um van-
— eftirGísla
Sigurðsson
Fjarri vinum og fósturjörð get-
ur orðið erfitt að fylgjast með
dægurumræðu íslendinga. Þó sýn-
ist mér af blöðum og stopulum úr-
klippum sem mér hafa borist að
nú sé fátt rætt meir af menning-
arvitum en staða íslenskunnar og
mótun málstefnu í bland við mál-
ótta sem af því hlýst.
Ég efa ekki að allir gáfuðustu
menn þjóðarinnar hafi þegar
skrifað allt sem þarf að skrifa um
þessi mál og ekki eftir öðru að

Sigurður Sveinbjörnsson
„Niðurstaðan er alltaf
sú sama: Þrátt fyrir að
framleiðsla okkar á
þessu sviði fullnægi
kröfum um verð og gæði
þá er þessi búnaður
undantekningarlaust
keyptur af erlendum að-
ilum.“
bíða en framkvæmdum eða áfram-
haldandi aðgerðaleysi eftir því
sem hverjum finnst réttast. Á
meðan beðið er langar mig þó að
leggja mitt vit fram.
Höfuðgalli þess vel meinta
áhuga sem fram hefur komið á
varðveislu tungunnar er að blanda
málfræðingum sífellt inn í alla
umræðu og hnakkrífast við þá um
hvort eitthvert tiltekið beygingar-
afbrigði eins og læknirar fyrir
læknar skuli dæmt rétt eða rangt
í eitt skipti fyrir öll.
Einu sinni voru málfræðingar
sem báru glaðir það ok að beina
fræðum sínum að eins konar for-
skriftarmálfræði. Þeir baukuðu
við að útbúa fyrirmyndarmál eftir
hæfni íslenskra stjórnvalda í sam-
keppni við starfsbræður sína í
nágrannalöndunum.
Þegar nú tillögur nefndarinnar
sáu loks dagsins ljós fögnuðu
menn ákaflega enda gert ráð fyrir
stóreflingu Útflutningslánasjóðs
og að stofnað yrði svonefnd Út-
flutningstrygging íslands.
En síðan ekki söguna meir. Til-
lögur nefndarinnar urðu að hillu-
fóðri og hafa samtök okkar smiðj-
anna (Meistarafélag járniðnað-
armanna, Samband málm- og
skipasmiðja og Landssamband
iðnaðarmanna) hafið baráttu fyrir
því að blása rykið af þeim og koma
til framkvæmda.
Nú hefur verið borin fram fyrir-
spurn á Alþingi um afdrif þessara
tillagna. Enda þótt hér sé um að
ræða geysilega þýðingarmikið mál
fyrir þá aðila, sem framleiða í
samkeppni við útlendinga, þá veit
ég ekki til þess að þessarar fyrir-
spurnar hafi nokkurs staðar verið
getið. Aftur á móti er sífellt til
umræðu óendanlega langur listi af
nýiðnaðarhugmyndum sem al-
þingismenn og jafnvel ráðherrar
unga út í þingsölum og telja sig
með því vafalaust vera að leggja
grunn að atvinnuuppbyggingu.
Mín skoðun er hins vegar sú, að
okkur standi nær að efla það sem
fyrir er — eða a.m.k. að sjá til
þess að viðurkennd framleiðsla
hafi möguleika á mörkuðunum en
minnka við sig himnaferðir af
þessu tagi.
Staðreyndir sem
blasa við
Nú segja menn eflaust: „Mikið
er karlinn reiður." Já ég er líka
reiður. Mér gremst að horfa upp á
þessar staðreyndir:
„Ef þus um smáatriði
eins og þessa eilífu
þágufallssýki verður
ekki tekið af dagskrá þá
mun útlenska, líklegast
enska, drottna á íslandi
innan skamms.“
sínum smekk, komu því síðan inn f
orðabækur og leiðréttu upp frá því
allar textaútgáfur sem þeir komu
nálægt með þessar heimasmíðuðu
reglur að vopni. Og þeir sáu ekki
— samkeppnishæf framleiðsla á
ekki möguleika á mörkuðunum
vegna betri greiðslukjara er-
lendra samkeppnisfyrirtækja
— íslenskir stjórnmálamenn
henda boltanum á milli sín og
hjala þess í stað um aukna og
fjölbreytta iðnaðarframleiðslu
í framtíðinni
— tillögur til úrbóta rykfalla uppi
í skáp og eru að engu hafðar
— fyrirtæki sem framleitt hefur
þróaðan búnað verður að snúa
sér að öðru, m.a. innflutningi.
Að vera eða vera ekki
Við sem rekum fyrirtæki þurf-
um að búa viö það að standa okkur
í harðri samkeppni. Þessi sam-
keppni eykst sífellt og er út af
fyrir sig ágæt því hún heldur
mönnum við efnið og knýr á um
meiri gæði á öllum sviðum.
Þessi augljósu sannindi eiga
líka við um stjórnvöld. Stjórn-
málamenn eru t.d. ekki einasta í
samkeppni um atkvæði heldur eru
þeir líka í hörkusamkeppni við
starfsbræður sína í samkeppnis-
löndum okkar. Atvinnulíf hvers
lands byggist sem sé á því, að bæði
fyrirtækin og stjórnvöld séu sam-
keppnishæf.
Ég gæti rakið ótal dæmi um
samkeppnishæfa framleiðslu ís-
lenskra iðnfyrirtækja; þar er oft
allt lagt í sölurnar og menn hlífa
sér hvergi. En ég get því miður
ekki haldið því fram, að islensk
stjórnvöld séu samkeppnishæf í
þeim efnum sem hér hafa verið
gerð að umræðuefni. Lytu þau
þeim lögmálum sem fyrirtæki búa
við væru þau löngu farin á haus-
inn.
Höíundur er íorstjóri Vélarerk-
sUeðis Sig. Sreinbjörnssonar hf.
eftir tíma og erfiði sem fór í að
kenna fákunnandi alþýöu málið
sem hún hafði varðveitt frá land-
náms öld en gat nú róleg lagt i
hendur lærdómsmanna og vitjað
þar þegar mikið lá við.
Smám saman gerðist það að
málfræöingum fór að leiðast
„safnvarslan". Þeir kusu heldur að
fara til alþýðunnar og hlusta hjá
henni éftir „kringilyrðum og kóm-
ísku hjali" að nota til að smiða sér
kenningar um hið talaða mál. Eitt
nýjasta dæmið um slíkan mál-
fræðing er Eiríkur Rögnvaldsson
sem furðu margir telja sér skylt
að skamma fyrir undanslátt,
frjálslyndisruglandi og gott ef
ekki hreina uppgjöf. En Eirík
„Mér vill ekki læknirar“
Tölum um eitthvað annað
FRAM
TÖLVUS KÓLI
Síöumúla 27, s: 91-39566
og 687434
„Tölvu-sumarbúðir“
á ári æskunnar
Nú fer hver aö verða síðastur:
Innrltun í „Tölvu-sumarbúöir“ skólans aö Varmalandi í Borg-
arfiröi lýkur í dag. Athugiö í dag.
íbúar utan Reykjavíkur geta póstsent staöfestingargjaldiö.
Verið framsýn — tryggið framtíð barna ykkar á tölvuöld