Morgunblaðið - 13.09.1985, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1985
FORNSAGNAÞING I
(Ljósm.SD)
LO-skólinn ( Helsingar, þar sem sjötta fornasagnaþingið var til húsa. Skólinn er ekki síður glæsilegur að innan
en utan og liggur í danskri sveitasælu, svo fitt glapti fyrir þinggestum.
Fornsagnaþing
á Helsingjaeyri
(Ljósm. SigurAur Hróareson)
Danadrottning í hópi ráðstefnugesta, hér i tali við Stefán Karlsson starfs-
mann Arnastofnunar í Reykjavík og Jonnu Louis-Jensen.
undir verndarvæng Þórhildar Danadrottningar
Þriðja hvert ir safnast saman i
þing fræðimenn og stúdentar, sem
fist við íslenzkar fornbókmenntir.
Síðasta þing var haldið i Helsingja-
eyri í Danmörku dagana 2.-8. igúst.
Og þetta var hreint ekki lítill hópur
í þetta skipti, rúmlega 200 manns.
Kannski var inægjulegast að sji
hversu margir stúdentar mættu, fríð-
ur flokkur héðan, en einnig frá öðr-
um iöndura. Það er ekki hægt að
segja annað en að ihuginn sé brenn-
andi víða um heiminn, því þitttak-
endur voru úr öllum heimshornum.
Nýafstaðið þing var hið sjötta
sinnar tegundar. Fyrsta þingið var
haldið í Edinborg árið 1971, og það
var engin tilviljun að þingið var
haldið einmitt þar, því í þeim bæ
býr sá sem átti þessa snjöllu hug-
mynd, góðkunningi okkar hér, pró-
fessor Hermann Pálsson. 1973 var
þingið svo haldið í Reykjavík, síðan
í Osló, Munchen og Toulon. I
tengslum við þingin var svo stofn-
að alþjóðlegt sögufélag, Internat-
ional Saga Society, sem formlega
stendur að þingunum, þó í raun
sjái heimamenn á hverjum stað
um framkvæmd þeirra. í stjórn
félagsins eru 18 manns, einn frá
hverju þátttökulandi og svo Her-
mann Pálsson, sem nú var kosinn
í eitt skipti fyrir öll.
í þetta sinn var þingstaðurinn
glæsileg skóla- og ráðstefnubygg-
ing í eigu danska alþýðusambands-
ins, sannarlega falleg umgjörð um
góða samkomu. Aðstandendurnir
nú voru starfsmenn Árnasafns í
Kaupmannahöfn, en oddvitar þau
prófessor Jonna Louis-Jensen,
Christopher Sanders orðabókar-
starfsmaður og Peter Springborg
lektor. Þinggestir áttu tæpast
nógu sterk orð til að þakka gott
skipulag og góðan viðurgjörning.
Um þinghaldið sjálft er fjallað
nánar hér á eftir. Auk þess var
ýmislegt gert til ánægjuauka,
heimsókn í Louisiana-listasafnið,
skoðunarferðir, mótttaka borgar-
stjórans í Kaupmannahöfn í ráð-
húsinu, heimsókn í Tívolí og
dúndrandi lokahóf. En það sem
verður líka flestum eftirminnileg-
ast var opnunarathöfnin í riddara-
sal Krónborgarkastala. Þar hljóm-
aði dönsk tónlist, flutt af Kontra-
kvartettinum, ekki sízt Carl Niel-
sen. Rektor Kaupmannahafnar-
háskóla, kjarneðlisfræðingurinn
Ove Nathan, sem er um leið full-
trúi í stjóm Árnasafns, ávarpaði
gesti. Hann rifjaði upp þá farsælu
ákvörðun að skila íslenzku hand-
ritunum heim, en ekki hefði það
vakið einróma hrifningu í Dana-
veldi. Á þeim tíma var hann ungur,
en roskinn vinnufélagi hans var
nokkuð ósáttur við hugmyndina,
sá hafði sumsé verið giftur ís-
lenzkri konu, var mjög í nöp við
hana og áleit að íslendingar ættu
alls ekki skilið að fá handritin
heim.
Ráðstefnan var svo formlega
opnuð af hennar hátign Margréti
Þórhildi Danadrottningu, vernd-
ara þingsins. Hún mælti lipurlega
á ensku, talaði um Krónborg, sem
tók á móti þeim sem komu siglandi
inn til Kaupmannahafnar, m.a. til
að leggja stund á nám og minnti
á Árna landa okkar. Drottningin
sagðist líka hafa verið lesandi
Islendingasagna frá því hún var
ung, reyndar í þýðingum eins og
vísast fleiri viðstaddra. Þá brostu
ýmsir út í annað.
Prófessor Jonna Louis-Jensen
bauð svo þinggesti velkomna fyrir
hönd heimamanna. Síðan var
gengið út í sólina í kastalagarðin-
um, þar sem var boðið upp á hress-
ingu. Þar gekk drottningin um
drjúga stund og heilsaði upp á
ýmsa höfðingja fræðanna. Bæði
Berlingske Tidende og Politiken
sögðu frá þinginu, einkum gerði
BT því góð skil.
Hvaða tungumál á að
tala á fornsagnaþingi?
Frá upphafi þessara þinga hafa
menn velt því fyrir sér hvaða

Þingiö var haldið í skjóli Árna á
súlunni og táknmynda hins heiðna
og kristna tíma — og þótti gefast vel.
tungumál ætti að tala á þeim,
flytja fyrirlestra á og nota í um-
ræðum. Á flestum alþjóðlegum
ráðstefnum er það orðið sjálfsagt
að notast við ensku, en á þessum
þingum hefur það aldrei orðið. Það
hefur verið reynt að útkljá þetta
með samþykktum og enskan orðið
þar ofarlega, en nú brá svo við að
það talaði nánast hver með sínu
nefi, hver sitt mál. íslendingar
voru ófeimnir við að tala ástkæra,
ylhýra málið, Þjóðverjar töluðu
þýzku, Danir dönsku, og einnig
heyrðist franska og ítalska. Þetta
olli þó engum glundroða, öðru
nær. Það er oft mun auðveldara
að skilja og vita hvað sá maður
er að fara sem talar skýrt á móður-
máli sínu, en þegar sá hinn sami
talar bjagaða ensku. í þessum hópi
(Ljósm. SD)
Oddvitar heimamanna og guðfaðir ráðstefnunnar í ráðhúsinu í Kaupmanna-
höfn. Talið frá vinstri eru þau prófessor Jonna Louis-Jensen, Peter Spring-
borg lektor, Guðrún Þorvarðardóttir, maður hennar prófessor Hermann
Pálsson og Christopher Sanders starfsmaður orðabókar Árnastofnunar í
Kaupmannahöfn.
má telja víst að flestir skilji og
geti lesið íslensku, þó þeir tali
hana ekki, tali eitt Norðurlanda-
mál, oftast dönsku, því margir
hafa unnið þar í landi um skeið,
og kunni eða geti lesið þýzku, auk
ensku. Fræðiritn eru einkum skrif-
uð á ensku, þýzku, íslenzku eða
öðrum Norðurlandamálum, en eru
líka á hollenzku, frönsku, itölsku
og rússnesku, svo það helzta sé
nefnt. Það má segja að vaxandi
þjóðernisstefna, sem gætir víða
um heimsbyggðina, hafi líka gert
vart við sig á fornsagnaþinginu,
þannig að hver vill tala sitt mál.
Þau mörgu tungumál sem heyrð-
ust þarna gáfu þinginu vissulega
skemmtilegt yfirbragð, og það er
ekki á mörgum alþjóðlegum ráð-
stefnum að Islendingar geta staðið
upp og talað móðurmálið, öruggir
um að flestir skilji þá.
Þinggestir úr fjórum
heimsálfum
Ef einhver skyldi halda að áhugi
á íslenzkum fornbókmenntum ein-
skorðaðist við Norðurlönd og
Þýzkaland, þá er það mikill mis-
skilningur. Að þessu sinni voru
þinggestir frá 17 löndum, m.a. jafn
fjarlægum og Japan og Ástralíu.
Þar gaf og að líta myndarlegan
hóp frá Bandaríkjunum og Kan-
ada, fólk frá Austur-Evrópu og
Ítalíu.
Á langflestum stöðum þar sem
er kennsla í íslenzkum fornbók-
menntum eða máli, þá er sú
kennsla tengd þýzku- eða ensku-
deild eða kennslu í Norðurlanda-
málum. Flestir fræðimenn sem
fást við þessi efni eru starfandi
við þessar deildir. Stúdentar sem
ramba á slíka kennslu eru oft við
nám í fornensku eða -þýzku og
verða sumir hverjir heillaðir þegar
þeir kynnast íslenzka efninu. Á
þennan hátt hafa margir fræði-
mannanna farið að stunda íslenzk-
ar fornbókmenntir.
En þarna voru ekki aðeins þeir
sem fást við bókmenntir, heldur
einnig sagnfræðingar og einnig
þeir hafa nálgast norræna sögu
eftir krókaleiðum, sumir hverjir.
Einn þeirra er t.d. Omeljan Prits-
ak, prófessor í Mið-Asíufræðum
við Harvard-háskóla. Áhugi hans
á íslenzkri sögu, þó einkum ís-
lenzkum sagnaritum, upphafi
sagnaritunar og heimildagildi
byrjaði þegar hann leit í norðurátt
eftir heimildum varðandi sögu
Rússlands, því hann er að skrifa
heljarstórt verk um sögu þess
lands. Þannig hefur hann einnig
hugað að arabískum heimildum
um norræna menn. Prófessor
Pritsak á létt með að svipast um
í austurálfu, hann er Úkraínubúi
að uppruna, less rússnesku, arab-
ísku og tyrknesku, svo fátt eitt sé
nefnt. Það þarf vart að taka fram
að með slíkum mönnum berast
frísklegir vindar inn í þá logn-
(Ljósm. SD)
Það eru prófessor Hallvard Magergy, Noregi og dr. Ole Widding, Dan-
mörku, sem skemmta sér svona vel undir ræðu Hermanns Pálssonar í
móttöku borgarstjórans í Kaupmannahöfn.