Morgunblaðið - 13.09.1985, Blaðsíða 29

29
tjaldið fellur. Því skyldi maður
raekja vel tengsl þau sem vináttan
skapar. Njóta unaðsstunda, deila
vanda og ræða hugðarmál.
Ég var svo lánsamur að kynnast
Þórði og Vigdísi og lagði mikið
upp úr vináttu þeirra. Hún var
mér næring og nauðsyn.
Þórður var einn þeirra sem
óafvitað laðaði að sér fólk. Margir
eignuðu það foringjahæfileikum
hans. Hann réð og stýrði reyndar
gerðum í hverjum hópi, en án þess
að nokkur merkti það. Því held ég
að aðrir eiginleikar hafi ráðið
meiru.
Sem tíður gestur á heimili
þeirra hjóna fann ég, að hann ætl-
aði kunningjum sínum tíma.
Skaut sér ekki undan eða leiddi
hjá sér vandamálin sem menn
hylltust til að bera undir hann. Ég
man aldrei eftir því að hann segði:
„Ég er ekki heima." Jafnvel í
spennandi leik lagði hann frá sér
billjardkjuðann og bað okkur að
hinkra. Hann svaraði engum stutt
og nefndi aldrei, að kvabbið
þreytti sig.
Það voru ekki bara skipshafnir
af Ögra og Vigra sem áttu erindi
við Dodda, heldur líka fyrri félag-
ar og venzlafólk sem sótti til hans
ráð og stuðning. Mér er líka hugs-
að til þess þegar ég rifja upp mis-
litan hópinn, að lítið hefur
manngreinin tafið skipstjórann.
Heimili þeirra hjóna var alltaf
opið og eitthvað óvenju sjálfsagt
við hlýjar móttökur og veitingar.
Eigin erfiðleika nefndi Þórður
aldrei. Hann háði harða baráttu í
veikindum sínum. Ein hjartaað-
gerð dugði ekki til að færa honum
þann bata sem hann kaus. Flestir
létu þar við sitja en ekki hann.
Fimm árum síðar lét hann enn til
skarar skríða. Enginn merkti á
honum bilbug. Við félagar hans
hrifumst svo af æðruleysinu, sem
hann sýndLað enginn var í vafa
um endurfundi og nýjar gleði-
stundir. Því urðu það mikil von-
brigði þegar fréttir bárust af tíð-
um bakslögum og áföllum, sem
hvert eitt hefði getað rænt hann
fjöri. Loks virtist hann kominn yf-
ir boða.
Lífslöngunin og lífsgleðin spegl-
aðist í orðum hans, þegar hann
bað fyrir skilaboð til kunningj-
anna.
Því fannst manni enn sárara
þegar fréttin barst um fráhvarf
kempunnar, og vitandi að vonir
þeirra sem nær honum stóðu, voru
brostnar.
Þeim viljum við votta hlýhug og
innilega samúð.
Páll Steingrímsson
og fjölskylda.
Sumir menn þurfa meðmæli —
aðrir ekki, er haft eftir Einari
Ben. skáldi. Þessi orð koma í hug-
ann, þegar hugsað er til Þórðar
Hermannssonar.
Hann var ekkert venjulegur
maður. Kynni af slíkum manni
voru ekkert venjuleg. 1 návist
hans varð heimurinn einhvern
veginn öðruvísi en þegar horft er á
lífið og tilveruna með augum
venjulegs manns. AUt stækkaði og
óx og það fylgdi því meiri ábyrgð
og vandi að vera manneskja.
Þannig var persónuleiki Þórðar —
kapteins Þórðar að vestan. Og
þannig var styrkur hans í þessu
lífi.
Það er dálítið erfitt að gera sér
grein fyrir því, að hann sé fallinn
frá — og það er þyngra en tárum
taki að verða að sætta sig við að
geta ekki hitt hann oftar á lífsleið-
inni, að geta ekki oftar átt von á
því að hitta hann að máli niðri i
Ögurvík ellegar að heyra hann
bjóða manni að ganga í bæinn á
heimili hans I Hnjúkaseli 2, hvar
nokkrir náungar — vinir hans —
hittust næstum reglulega einu
sinni í viku á fimmtudagskvöldum
til að grípa í billjarð (snóker) og
etja kappi saman.
Það var alltaf skemmtilegt að
hitta kapteininn eins og við í billj-
arðgenginu kölluðum hann Þórð
okkar á milli og líka svo að hann
heyrði sjálfur. Andinn, sem hann
gaf og stemmningin var eins og
aflaferð á fengsælum fiskimiðum
— allt fékk tilgang og eins og áður
segir magnaðist án þess að hægt
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1985
væri í fljótu bragði að skilgreina
það nánar eða vita af hverju það
stafaði.
Kannski var það andrúmsloft
frá liðnum aflaárum — Þórður
var frægur skipstjóri, áður en
hann gerðist útgerðarmaður, og
kannski var þetta loft í kringum
hann, sem hún Vigga blessunin,
eiginkonan hans, ræktaði með
honum, að uppruna til frá forfeð-
runum við Isafjarðardjúp, þar
sem svo margt dularfullt þrífst —
ekki hvað sízt þessi tæplega
mennski lífskraftur. En einmitt
þetta síðastgreinda kom hvað
berlegast í ljós í síðustu sjóferð
lífsins, þá er hann háði harðan
bardaga fyrir lífi sínu — og varð
um síðir að lúta í lægra haldi fyrir
þeim, sem alla fellir fyrr eða síðar.
Þær eru nokkrar nafnlausu
hetjurnar, sem hafa vaxið úr grasi
við Djúp. Þegar farið er um þessar
slóðir í námunda við Ögurnes og
Ögur og Óbótartanga og og Túnis-
tanga, svo að nokkuð sé talið, fer
ekki hjá því að rifja upp eins og
haft er eftir aðkomumanneskju,
sem lifði og hrærðist þar um
skeið: „Ef nokkru sinni hefur verið
rík ástæða til að sýna virðingu
gagnvart tilverunni, þá er það
vegna snertingar við þann hljóð-
leik og þá lífsorku, sem stafaði frá
þessum nafnlausu hetjum við
Djúp — en þær þrífast þar enn
sem betur fer. Það veit eg af eigin
raun.“
Á svæði því, sem að ofan getur,
hlaut Þórður Hermannsson sitt
veganesti lífsins. Hann mótaðist
snemma af fastri sjósókn og
harðri lífsbaráttu. Systkinin voru
mörg eins og tíðkaðist í vestfirzk-
um fjölskyldum — og allt er þetta
afreksfólk og kraftmanneskjur
eins og þjóð veit.
Þórður Hermannsson kom
þannig fyrir sjónir við náin kynni,
sem urðu æ nánari, þá stundir liðu
fram, að hann væri maður, sem
vildi engar fyrirsagnir — í hæsta
lagi gæti hann fallizt á, að birt
væri frétt annað veifið um met-
afla og metsölu orrustuskipanna,
þ.e. skutaranna — Ögra og Vigra.
Þar fyrir utan var hann sundur-
gerðarlaus eins og nafnlausu hetj-
urnar við Djúp. Hins vegar var
reisnin mikil, ef því var að skipta í
lífi og leik — en það er erfitt að
lýsa því með orðum.
Hann var alltaf eins og kapt-
einn á stóru skipi með áhöfn, þar
sem var valinn maður í hverju
rúmi, og þegar komið var „um
borð“ — og þá tilfinningu fékk
maður í hvert sinn sem komið var
í heimsókn til hans, að maður
væri að stíga um borð í skip — þá
væri góð sigling fram undan,
happadrjúg á hverju, sem ylti.
Að Hæðardragi,
Steingrímur St. Th. Sigurðsson
í dag verður kvaddur hinstu
kveðju Þórður Hermannsson, út-
gerðarmaður hér í borg, er lézt 8.
þ.m. Þórður fæddist hinn 19. apríl
1924 í Ögurvík og ólst þar upp í
stórum systkinahópi. Strax sem
unglingur fór Þórður að stunda
sjómennsku og lauk hann fiski-
mannaprófi hinu meira frá Stýri-
mannaskólanum í Reykjavík árið
1948. Varð hann síðan stýrimaður
og skipstjóri í mörg ár við góðan
orðstír, en þá sögu kunna aðrir
betur.
Þórður var kvæntur Vigdísi
Birgisdóttur og eignuðust þau
fjögur börn, sem nú eru öll upp-
komin.
Kynni mín af Þórði hafa staðið
um langt árabil, en þau hófust
fyrst að marki er hann hætti sjó-
mennsku og hóf störf í landi í lok
sjöunda áratugarins. En þá stofn-
aði hann ásamt bróður sínum og
fleirum útgerðarfélagið Ögurvík
hf. sem hann með Gísla Jóni bróð-
ur sínum stjórnaði með glæsileg-
um árangri til hinstu stundar.
Það æxlaðist þannig til, að við
störfuðum báðir í sama húsnæði
allan þennan tíma og urðu því
kynni mín af Þórði mjög náin. Á
þau kynni og vináttu hefur aldrei
borið skugga. Tel ég það mikið lán
að hafa fengið að kynnast slíkum
manni sem Þórður var. Hann var
þéttur í lund en þó ljúfur í skapi.
Maður sem gat sagt skoðun sína
umbúðalaust, án þess þó að særa v
nokkurn, því aðalsmerki hans var
góðmennskan.
Þegar slíkur öðlingur kveður
verður söknuðurinn mikill.
Þorvaldur Lúðvíksson
Stríðinu er lokið. Þórður Her-
mannsson er fallinn. Hann hafði
háð margra ára stríð við erfiðan
sjúkdóm og unnið allar orustur
nema eina, þá síðustu. Ég ætla
ekki að rekja æviatriði nafna míns,
en eftir margra ára samstarf og •*-
vináttu vil ég fá að telja mig í hópi
þeirra, sem hafa misst mikið, en
ég veit að, aðrir hafa misst miklu
meira.
Eiginkonan, börnin og barna-
börnin sjá á bak ógleymanlegum
heimilisföður, en Þórður var mað-
ur fjölskyldu sinnar og heimilis
svo af bar. Allir sem kynntust
Þórði Hermannssyni eiga um hann
góðar minningar.
Vigdís, við hjónin sendum þér
og öllum öðrum aðstandendum
innilegar samúðarkveðjur.
Þórður Jónsson
Ragnhildur Kristó-
fersdóttir — Minning
Fædd 4. september 1927
Dáin 4. september 1985
í dag er til moldar borin móður-
systir mín, Ragnhildur Kristófers-
dóttir.
Ragnhildur fæddist á Litlu-Borg
í Víðidal, V-Hún. Foreldrar hennar
voru hjónin Emilía Helgadóttir,
hjúkrunarkona, frá Litla-ósi í
Miðfirði og Kristófer Pétursson,
bóndi og siðar gullsmiður, frá
Stóru-Borg í Víðidal.
Emilia og Kristófer byrjuðu bú-
skap á Litlu-Borg árið 1918 og
bjuggu þar í 28 ár. Alls eignuðust
þau 6 börn, en elsta barnið sitt
misstu þau ungt. Var Ragnhildur
næstyngst systkinanna.
Ekki hefur verið úr miklu að
spila á Litlu-Borg í þá daga, jörðin
mjög erfið til búskapar, innilukt
af vötnum sem gátu orðið ófær.
Éngjar voru litlar og langt í burtu.
Ekki var hægt að stækka túnið
neitt að ráði með þeirra tíma
tækjum. Aðalkosturinn við þessa
jörð var lax- og silungsveiði sem
Kristófer stundaði öll sumur. Fór
hann jafnan eldsnemma á fætur
og vestur að vatni til að vitja um
netin. Það kom þá i hlut barnanna
að gera að aflanum og sinna öðrum
störfum sem til féllu.
Ragnhildur varð snemma liðtæk
til allrar sveitavinnu, en hugur
hennar hneigðist þó fyrst og
fremst til náms. Auk þess að vera
námfús komu snemma í ljós hjá
henni listrænir hæfileikar og sterk
tilfinning fyrir náttúrunni og öllu
lifandi, eins og sjá má á teikning-
um hennar.
Aðstæðurnar sem systkinin á
Litlu-Borg ólust upp við kenndu
þeim að gera hóflegar kröfur til
lífsins gæða, eins og svo algengt
er með þeirra kynslóð. En þau
munu einnig hafa lært að sælla
er að gefa en að þiggja og var
Ragnhildur ekki eftirbátur hinna
í að tileinka sér það viðhorf, sem
einkenndi allt hennar ævistarf.
Þrátt fyrir kröpp kjör tókst
systkinunum flestum að stunda
eitthvert framhaldsnám að loknu
barnaprófi. Án efa hefur það kost-
að erfiði og fórnir. Drýgsti styrkur
þeirra hefur örugglega verið já-
kvætt viðhorf til menntunar sem
þau kynntust í uppvextinum og
hvatning að heiman.
Ragnhildur stundaði nám I Hér-
aðsskólanum á Reykjum í Hrúta-
firði veturna 1944—’46. Á sumrin
vann hún við heyskap og sem
matráðskona í vegavinnu. Vetur-
inn 1946—’47 var hún við nám í
Handíða- og myndlistaskólanum i
Reykjavík og næstu tvo vetur
stundaði hún nám í Samvinnuskól-
anum í Reykjavík. Að því loknu
vann hún lengi við skrifstofustörf,
bæði utan heimilis og einnig tók
hún verkefni heim meðan börnin
voru lítil.
2. ágúst 1958 giftist Ragnhildur
eftirlifandi manni sínum, Jóni
Ágústssyni frá Bjólu í Rangár-
vallasýslu. Bjuggu þau í Reykjavík
síðan, lengst af á Bugðulæk 8.
Börn þeirra eru þrjú: Pétur Haf-
þór, Bergdís Þóra og Ingimar
Emil. öll eru þau góðir fulltrúar
sinnar kynslóðar.
Margar af fyrstu minningum
mínum eru tengdar Dadú eins og
hún var venjulega kölluð, og fjöl-
skyldu hennar. Oftast var komið
við á Bugðulæknum þegar farið
var til Reykjavíkur og þau komu
líka oft í heimsókn til okkar í
sveitina. Minningunni um það
fylgir sólskin og blíða. Þá voru
hrossin gjarna sótt og farið í reið-
túr, því Dadú hafði gaman af
hestum og kunni lag á þeim.
Seinna kynntist ég enn betur
hversu indæl manneskja Dadú
var. Dvaldi ég á heimili þeirra
hjóna í tvo vetur ásamt dóttur
minni sem þá var lítil. Ég hafði
ákveðið að reyna að ljúka námi í
Háskólanum, en eins og flestir vita
duga þannig ákvarðanir skammt
nema aðstæður leyfi. Skemmst er
frá að segja að Dadú bæði styrkti
þennan ásetning með orðum og
gerðum. Mér er það til dæmis
minnisstætt hvað barnið veiktist
oft þegar próf stóðu yfir. Þá gætti
Dadú þess ævinlega að láta sem
hún hefði nægan tíma og bað mig
blessaða að drffa mig út í skóla
og lesa eins lengi og ég vildi, hún
skyldi sjá um stelpuna. Auðvitað
hafði hún líka í mörg horn að líta,
en gerði það aldrei að umtalsefni.
Þannig hafðist námið á þessum
árum og ég hef sterklega á tilfinn-
ingunni að þáttur Dadúar hafi
ráðið úrslitum í því.
Fyrir nokkrum árum fór Dadú
að finna fyrir sjúkdómi sem reynd-
ist ólæknandi. Var hann henni og
fjölskyldunni mikil þrekraun, en
þau veittu henni allan stuðning
sem mögulegur var. Sérstaklega
er aðdáunarverð umönnun og
umhyggja Jóns, sem annaðist hana
af kostgæfni meðan hún dvaldi
heima. Ekki trúi ég að margir fari
í sporin hans. Sjúkdómur Dadúar
minnir sterkt á hversu langt er enn
í land að velferðarþjóðfélagið
okkar búi nægjanlega vel að hinum
sjúku.
Dadú var einstaklega hógvær
manneskja, hreinlynd og hjarta-
hlý. Hún var sannkallaður ljósberi.
Hafi hún bestu þökk fyrir allt.
Ragnheiður Þorgrímsdóttir
Á fögrum haustdegi, sunnudag-
inn 4. september 1927, fæddist
hjónunum á Litlu-Borg í Víðidal,
Emilíu Helgadóttur og Kristófer
Péturssyni, dóttir. Hún hlaut
nafnið Jakobína Ragnhildur. Em-
ilía móðir hennar var hjúkrunar-
kona, ættuð af Vatnsnesi, en
Kristófer, maður Emilíu, bóndi og
gullsmiður, frá Stóru-Borg í Víði-
dal, ættaður úr Borgarfirði.
Ragnhildur ólst upp í foreldra-
húsum og var hún fimmta í röð
sex systkina. Af þeim eru nú fjögur
á lífi. Ragnhildur var óvenjulega
bráðþroska barn. Þriggja ára
gömul var hún orðin læs og byrjuð
að skrifa. Stór, spyrjandi augu
horfðu á það sem gerðist í kringum
hana. Hún var náttúrubarn og
byrjaði snemma að teikna myndir
af lífríki náttúrunnar, einnig var
hún hrifin af tónlist og söng, enda
var hljóðfæri á heimilinu, sem öll
systkinin vildu leika á. Dró hún
sig þá oft I hlé, því aldrei vildi hún
lenda í illdeilum.
Ég minnist systur minnar fyrst
og fremst sem vinar. Þótt þrjú ár
væru á milli okkar vorum við
saman í leik og starfi og aldrei bar
skugga á vináttu okkar. Oft þurft-
um við að vinna heimilisstörf móð-
ur okkar þegar hún var að heiman
tímum saman að hjúkra þeim, sem
sjúkir voru. Og tíminn leið. Við
fórum að heiman í skóla, en alltaf
skrifuðumst við á og á ég bréfa-
bunka frá henni svo mikinn að
vöxtum, að efni væri í heila bók.
Árið 1944 fór Ragnhildur í Hér-
aðsskólann á Reykjum í Hrútafirði
og lauk þaðan prófi eftir tvo vetur.
Síðan lá leiðin suður til Reykjavík-
ur og bjuggum við systurnar
saman í Vonarstræti 12. Foreldrar
okkar voru þá fluttir suður að
Kúludalsá í Innra-Akraneshreppi.
I Reykjavík vann Ragnhildur um
skeið á tannlæknastofu Jóns Haf-
steins, en sótti síðan nám í Hand-
íða- og myndlistaskólanum.
Árið 1948 skildi leiðir okkar
systra, er ég fluttist með manni
mínum, sr. Guðmundi Guðmunds-
syni, til Vestfjarða. Fór þá Ragn-
hildur til nöfnu sinnar og frænd-
konu, Ragnhildar Sveinsdóttur, en ^
hún var ráðskona hjá þeim mætu
konum Gunnþórunni Halldórs-
dóttur, leikkonu, og Guðrúnu Jón-
asson, borgarfulltrúa. Hjá þeim
bjó Ragnhildur meðan hún var við
nám í Samvinnuskólanum. Að
námi þar loknu gerðist hún skrif-
stofumaður hjá Kaupmannasam-
tökum íslands.
2. ágúst 1958 giftist Ragnhildur
Joni Ágústssyni rafvirkjameistara
frá Bjólu í Rangárvallasýslu. Bðrn
þeirra eru þrjú, Pétur Hafþór, tón- #
menntakennari við Austurbæjar-
skólann, Bergdís Þóra, verzlunar-
maður, og Ingimar Emil, mennta-
skólanemi. Eftir að Ragnhildur
eignaðist börnin vann hún ein-
göngu heima, en tók þó að sér
reikningshald fyrir hlutafélagið
Rafver, þar sem maður hennar er
einn af hluthöfum.
Ragnhildur systir mín var mörg-
um hæfileikum búin. Hún var
mjög vel ritfær, eins og bréf henn-
ar vitna um, skrifaði afburða fal-
lega rithönd, einnig skrautskrift,
en einkum og sér í lagi hafði hún
yndi af að teikna og mála. Segja
mátti að flestar tómstundir sínar
helgaði hún þessum hlutum, enda ,
átti hún mikið safn málverka, en '
ekki flíkaði hún þessum hæfileik-
um sínum, því að hún var í eðli
sínu mjög hlédræg. Börn sín ann-
aðist Ragnhildur af mikilli ástúð,
en einnig nutu leiksystkini barn-
anna í ríkum mæli umhyggju
hennar og góðgerða. Þá dvöldu
hjá þeim hjónum systkinabðrn
þeirra, er þau voru í námi, og
reyndist hún þeim sem bezta móð-
ir. Oft var fjölmennt á Bugðulæk
8, því að þangað lögðu ósjaldan
leið sína vinir og vandamenn, en
þeim var þar jafnan tekið af ein-
stakri gestrisni og góðvild.
Fyrir allmörgum árum veiktist
Ragnhildur af þeim sjúkdómi sem
engin lækning fékkst við. Varð hún *'
oft að dveljast á sjúkrahúsum og
kom þá bezt í ljós æðruleysi henn-
ar og einlæg barnatrú, er hún
hlaut í arf frá sannkristnum for-
eldrum. Nu. reyndi mjög á mann
hennar að vera henni, og ekki sízt
börnunum, athvarf og styrkur. í
þeirri raun sýndi hann einstakt
sálarþrek og drenglyndi. Við
systkinin þökkum honum af alhug
hversu vel hann reyndist henni í
langvinnum veikindum. Við þökk-
um einnig látinni systur allt sem
hún var okkur, ástvinunum.
Á afmælisdaginn hennar, 4. ”
september sl., fagran haustdag,
ætluðum við systkinin að heim-
sækja hana og færa henni blóm.
Én dauðinn varð á undan. Þennan
morgun hafði hann komið til að
leysa anda hennar frá þreyttum
og þjáðum líkama — þennan
morgun hvarf andi hennar til
Guðs, sem gaf hann. **
Steinvör Kristófersdóttir