Morgunblaðið - 05.10.1985, Page 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER1985
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Kosningar í Portúgal á morgun:
Ólíklegt að nokkur flokkur fái
meirihluta og óráðin gáta hvað
Eanistaflokkurinn fær af atkvæðum
EINS og sakir standa nú bendir fátt til þess að miklar breytingar verði
á fylgi stjórnmálaflokkanna í Portúgal í þingkosningunum sem fara þar
fram á morgun, sunnudag. I*að eina sem stjórnmálaskýrendur álíta að
kunni að breyta stöðunni er ef slangur af atkvaeðum, sem ella hefðu
farið til kommúnistaflokksins, renna inn í nýstofnaðan flokk Lýðræðis-
lega endurnýjunarflokkinn (PRD), sem styður Eanes forseta til þátt-
töku í stjórnmálum eftir að kjörtímabili hans lýkur sem forseta. Verður
vikið að því máli nánar hér á eftir.
Méginbaráttan stendur milli
Sósialistaflokksins (PS) og
Sósialdemókrataflokksins (PSD).
í kosningabaráttunni hefur verið
lögð meiri áherzla á það af hálfu
stóru flokkanna tveggja, að ná
meirihluta sem í bili er þó ekki
fyrirsjáanlegt að takist en að
kynna stefnumál. Kjósendum
finnst mörgum, sem frambjóð-
endur hafi tekið heldur yfir-
borðslega á vanda Portúgals og
leitt hjá sér að taka afstöðu til
aðsteðjandi vandamála.
Þetta eru fimmtu þingkosning-
arnar á tiu árum, og þrjú þúsund
frambjóðendur keppa um 250 sæti
á portúgalska þinginu. Sam-
kvæmt lögum má ekki gera skoð-
anakannanir fyrir kosningar í
Portúgal. En báðir síóru flokk-
arnir, Sósialistar og Sósialdemó-
kratar, staðhæfa að þeir standi
hinum feti framar. í síðustu kosn-
ingum, sem voru i apríl 1983,
fengu Sósiaiistar 101 sæti og Sósi-
aldemókratar 75 sæti. Kommún-
istaflokkurinn fékk þá 44 þing-
sæti og Miðdemókratar þrjátíu.
Sósialistaflokkurinn er í ein-
kennilegri aðstöðu og kosninga-
baráttan hefur dregið dám af því.
Mario Soares, forsætisráðherra,
ætlar að bjóða sig fram til forseta
og hann hefur látið lítið fara fyrir
sér í kosningabaráttunni og að-
eins komið fram á örfáum fund-
um. Hann hefur hins vegar látið
arftaka sinn sem hann valdi
náttúrlega sjálfur, Antonio de Al-
meida Santos, bera hita og þunga
af skipulagningunni og menn eru
ekki á einu máli um hvernig Al-
meida Santos hefur staðið sig. En
það mun væntanlega koma í ljós
nú um helgina. Fari svo að Sósial-
istaflokkurinn haldi nokkurn veg-
inn sínu má gera að því skóna að
Almeida Santos taki við forsætis-
ráðherraembættinu.
Sósialdemókratar vonast hins
vegar til að þeirra nýi leiðtogi,
Anibal Cavoco Silva, sé Santos
leiknari og það hefur að minnsta
kosti gustað meira um Cavaco
Silva en hinn nýja forystumann
Sósialista nú síðustu vikur.
Cavaco Silva tók við forystu
flokksins á sl. vori er Mota Pinto,
þáverandi varaforsætisráðherra
og formaður Sósialdemókrata-
flokksins, lézt skyndilega. Ástæð-
an fyrir því að efnt er til kosninga
tveimur árum fyrr en til stóð var
einnig sú, eins og hér hefur verið
skrifað um í grein, að Cavaco
Silva ákvað að rjúfa stjórnarsam-
starfið. Væntanlega hefði Mota
Pinto látið ágreininginn milli
flokkanna liggja í láginni um
sinn. Það kemur svo í ljós hvort
pólitískur snöfurleiki Cavaco
Silva skilar flokknum þeim
árangri sem hann væntir.
Þó svo að þessir flokkar tveir
hafi verið fyrirferðarmestir hefur
það valdið portúgölskum kjósend-
um vonbrigðum, að þeir virðast
ekki hafa raunhæfar lausnir á
ýmsum vandamálum, eins og
minnst var á. Það er mikil skortur
á húsnæði, rýrnandi kjör og kaup-
máttur er staðreynd, tíu prósent
atvinnuleysi, versnandi hagur
ellilífeyrisþega. Og ekki hefur
verið tekið á einu grundvallar-
vandamáli þ.e. að leiða til lykta
langvinnar deilur um jarðaskipt-
ingu í landbúnaðarhéraöinu Ál-
jentejo. Þessar deildur hafa staðið
frá þvi byltingin var gerð í land-
Lucas Pires, formaður Miðdcmó-
krata.
Cunhal, formaður kommúnista-
flokksins.
inu 1974, kommúnistar og herinn
voru allsráðandi og jörðum í Al-
jentejo var skipt upp í óþökk mik-
ils fjölda íbúa þar. Þjóðnýtinga-
mál sem hafa verið á reiki, hafa
heldur ekki verið útkljáð og allt
eru þetta leifar frá þeim tíma
þegar menn óttuðust um hrfð að
alræði kommúnista væri á næsta
leiti sumarið 1975.
Svo velta menn því einnig fyrir
sér hvað Eanistaflokkurinn sem
var stofnaður í sumar, eftir lang-
ar fæðingarhríðir og heitir Lýð-
ræðislegi endurnýjunarflokkur-
inn, muni fá af atkvæðum. í for-
svari hans er að nafninu til
Herminio Martinho, búfræðingur
frá Santarem. Hann hefur enga
reynslu í stjórnmálum. í rauninni
er hann þó númer tvö í flokknum,
þrátt fyrir að eiga að heita for-
maður hans. Manuela Eanes
forsetafrú hefur verið sá fulltrúi
flokksins sem hvað mést hefur
látið á sér 'bera í baráttunni og
eru afskaplega skiptar skoðanir
um hversu farsælt það sé.
Það eru augljóslega kommún-
istarnir sem óttast mest um sinn
hag eftir að þessi flokkur var
stofnaður og upp á síökastið hafa
þeir í auknum mæli beint spjótum
að flokknum. Kommúnistar stað-
hæfa að til Lýðræðislega «ndur-
nýjunarflokksins muni slæðast
óánægðir kjósendur Sósialista-
flokksins enda hafi flokkurinn
ekki annað á stefnuskrá sinni en
að koma Eanes inn í raunverulega
Anibal Cavaco Silva, formaður
Sósialdemókrata.
Manuela Eanes, andlit Lýðræðis-
lega endurnýjunarflokksins.
stjórnmálaþátttöku, eins og hann
hefur lengi haft huga á.
Miðdemókratar (CDS) undir
forystu Lucas Pires hafa ekki síð-
ur barizt en aðrir. Pires er í mun
að bæta stöðu flokksins, en undir
hans nýju forystu árið 1983, fékk
flokkurinn aðeins 12,5 prósent at-
kvæða og var það 6—7 prósenta
fylgistap frá kosningunum þar á
undan.
Portúgalskir stjórnmálamenn
keppast sem sagt um að spá sjálf-
um sér og sínum sigri. Aftur á
móti eru kjósendur daufari í dálk-
inn, þykir nóg komið af kosning-
um og finnst sem lítið hafi miðað
þrátt fyrir að þeir hafi orðið að
taka á sig ýmsar byrðar á liðnum
áratug.
Heimiidir: m.a. grein Patrick
Reyna hjá AP í Lissabon.
Fulltrúadeild Bandaríkjaþings:
Samþykkja heimild
til lokunar baðhúsa
— í því skyni að berjast gegn útbreiðslu alnæmis
Washington, 4. október. AP.
FULLTRDADEILD bandaríska
þingsins samþykkti í gær lagafrum-
varp, sem heimilar ríkisstjórninni að
loka baðhúsum og nuddstofum,
helstu samkomustöðum sumra
homma, í því skyni að berjast á móti
útbreiðslu alnæmis (AIDS).
Frumvarpið, sem samþykkt var
með 417 atkvæðum gegn 8, á eftir
að hljóta samþykki í öldungadeild
þingsins, svo og undirskrift forset-
ank, áður en það öðlast lagagildi.
Deildin samþykkti einnig fjár-
veitingu að upphæð 189,7 millj.
dollara til baráttunnar gegn sjúk-
dómnum, en það er 70 millj. dollur-
um meira en ríkisstjórnin fór fram
á og 90 millj. dollara aukning frá
yfirstandandi ári.
Athyglin hefur beinst að bað-
húsunum, af því að þau eru talin
vettvangur skyndikynna lauslátra
homma, sem eru helsti áhættuhóp-
urinn að því er alnæmi varðar.
Samkvæmt frumvarpinu kæmi
það í hlut landlæknisembættisins
að sjá um framkvæmd lokunar
viðkomandi baðhúsa, en flutnings-
menn taka ekki nákvæmlega fram,
hvaða ástæður þurfi að vera fyrir
hendi á viðkomandi stað til þess
að lokunar verði krafist.
Bandaríkin:
Mikil framleiðni-
aukning
Washington, 4. október. AP.
FRAMLEIÐNI í bandarískum iðnaði
jókst um 5,2% á árinu 1984 og er
þar um að ræða mestu aukningu á
níu árum að því ér segir í tilkynningu
frá bandaríska vinnumálaráðuneyt-
inu.
Við athuganir á framleiðslunni er
tekið tilljt til fjármagnskostnaðar og
vinnuaflsins og segir í tilkynning-
unni, að aukninguna megi rekja til
þess, að bandarískir framleiðendur,
sem eiga í vök að verjast fyrir útlend-
um keppinautum, séu að reyna að
verjast samkeppni með aukinni
hagræðingu og framleiðni.
Framleiðsla í iðnaði jókst um
10,5% í fyrra, sem er mesta aukn-
í iðnaði
ing frá 1973, og framleiðsla á fjár-
magnseiningu jókst um 9,6% en
það er mesta aukning í 34 ár. í
fyrra urðu til 500.000 ný störf í
bandarískum iðnaði eða helmingi
færri en 1983. Framleiðsla á
klukkustund jókst'um 3,5% árið
1984.
Hluta af framleiðniaukningunni
í fyrra má rekja til þess, að þá var
lokað ýmsum gömlum verksmiðj-
um, sem ekki stóðust lengur sam-
keppnina innanlands og utan.
Þrátt fyrir það er um að ræða
umtalsverða framleiðniaukningu í
raun en árið 1983 var hún 3,1%. í
fjögur ár þar á undan hafði fram-
leiðnin farið minnkandi ár frá ári.
Arsþing brezka Verkamannaflokksins:
Lágmarkslaun
og vopnabann
Bournemouth, 4. október. AP.
BRESKI Verkamannaflokkurinn samþykkti í gær á ársþingi
sínu, að setja á eftirlit með gjaldeyrisviðskiptum erlendis og
refsiskatt á Breta, sem fjárfesta erlendis. Þessi samþykkt
stjórnarandstöðuflokksins er á skjön við frjálsa markaðs-
stefnu íhaldsflokksins í efnahagsmálum.
Verkamannaflokkurinn sam- hvenær sem hún kæmi til valda,
þykkti einnig fyrsta sinni tillögu myndi banna tilraunir með og
um lágmarkslaun allra Breta og
35 stunda vinnuviku. Tillagan um
lágmarkslaun hlaut tvo þriðju-
hluta greiddra atkvæða, sem hefur
í för með sér að flokkurinn er
skyldaður til að hafa hana á
stefnuskrá sinni í næstu kosning-
um.
Flokksþingið staðfesti í gær
fyrri yfirlýsingar um að fjarlægja
öll kjarnorkuvopn af breskri
grundu kæmist flokkurinn til
valda, þar með taldar bandarískar
kjarnaoddaflaugar. En kröfum
vinstri vængs flokksins um að
segja sig úr Atlantshafsbandalag-
inu var hafnað. „Við ætlum að
bjóða upp á stefnuskrá í kjarn-
orkumálum, sem er hernaðarlega
skynsamleg og siðferðislega rétt,“
sagði talsmaður Verkamanna-
flokksins í varnarmálum, Denzil
Davies.
Þá var einnig samþykkt með
yfirgnæfandi meirihluta að næsta
ríkisstjórn Verkamannaflokksins,
uppsetningu á geimvopnum. Ríkis-
stjórn Margrétar Thatcher er ein
fárra í Evrópu, sem hefur sam-
þykkt að láta breska vísindamenn
taka þátt í geimvopnarannsókn-
um.
Það kom á óvart hversu litlu
fjaðrafoki ákvörðunin um að gera
bresk kjarnorkuvopn skaðlaus olli.
Hægfara flokksmenn hafa haldið
fram að stefna flokksins í kjarn-
orkuvopnamálum hafi orðið hon-
um að falli í síðustu kosningum,
en ekki einn einasti ræðumaður
svo mikið sem lagði til að Bretar
ættu að halda kjarnorkuvopnum
sínum, eða nota þau til að hafa
betri spil á hendi í samningum við
Sovétmenn.
Þinginu lauk í dag og var flokks-
forustan sannfærð um að endir
hefði verið bundinn á deilur innan
flokksins, sem staðið hafa árum
saman. Um 2.000 manns hylltu
Neil Kinnock, formann flokksins,
er þinginu var slitið.
p
3 Askriftarsíminn er 83033