Morgunblaðið - 17.10.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR17. OKTÓBER1985
móti en að vera fastspenntir.
Þetta á meira að segja við þótt
hraði sé ekki mikill og er byggt á
reynslu og ítarlegum rannsóknum.
Því miður verða hér á landi mörg
banaslys hvert einasta ár þar sem
fólk hefur kastast út úr bíl sem
kemur tiltölulega lítið skemmdur
úr slysinu. M.ö.o. yfirleitt er mun
betra að fara með bílnum — jafn-
vel tugi metra og margar veltur sé
maður tryggilega fastur inni í
honum. Bílbeltin eru eina leiðin til
þess. Farþegarými nútímabíla er
einmitt styrkt til þess að þola
slíkt, að vísu ekki í öllum tegund-
um bifreiða en þeim fjölgar stöð-
ugt.
Staðarskriður
Um slys sem þar varð 18. mars
1982 vil ég ekki fjölyrða þar sem
um banaslys var að ræða. Þó vil ég
segja að allar líkur benda til þess
að ökumaðurinn hafi ekki verið í
bílbelti og slysið með þeim hætti
að bílbeltanotkun hefði hvorki
verið til skaða né bóta. Ár hvert
verða slík slys og eiga því miður
eftir að henda.
Slys sona þinna
Frásögn þín af umferðarslysi
sem synir þínir lentu í 8. maí 1982
er dálítið „stílfærð", en þar segir
þú m.a.: „Þegar ég kom á slysstað
var ófagurt á að líta. Bíllinn gjör-
samlega saman rúllaður og ónýtur
og mér varð fyrst fyrir að spyrja,
hvernig það hafi mátt ske að pilt-
arnir séu svo til ómeiddir. Skýr-
ingin var sú að hvorugur var í
belti. Annar kastaðist út áður en
bíllinn lagðist saman, en hinn
hnoðaðist niður á milli mæla-
borðsins og sætisins og slapp þar
með að fá toppinn ofan á sig.“ Síð-
an segir þú að allir sem sáu þetta
hafi undrast að piltanir skyldu
sleppa frá þessu, en endar á að
hafa eftir lögregluþjóni sem þarna
kom á staðinn að hann vilji ekkert
tjá sig um málið þar sem hann eigi
kannski eftir að sekta menn í
svona tilvikum. Ársæll. Ég er með
lögregluskýrslu um þennan atburð
fyrir framan mig og þar stendur
að annar sona þinna hafi fengið
marga skurði á höfuð, handlegg og
fótlegg og djúpt mar um líkamann
en hinn hafi hlotið innvortis
eymsli á síðu og mar. Ég verð að
segja að mér finnst þetta talsverð-
ir áverkar, þótt efasemdarmanni
um bílbeltanotkun finnist það
ekki — væntanlega með í huga að
í svona tilviki sé það nánast
dauðadómur að vera með beltin
spennt. En ég hef hér jafnframt
mynd af bílnum, og þótt
hún sé ekki mjög skýr læt ég hana
fylgja greinarkorni þessu í þeim
tilgangi að sýna fram á að bíllinn
skemmdist ekki það mikið að allar
líkur eru á að synir þínir hefðu
komist úr þessu slysi mun minna
meiddir en raun ber vitni hefðu
þeir notað bílbelti. f bréfi sem mér
barst frá lögregluþjóni þeim er
þarna kom á vettvang segir orð-
rétt: „Eftir útliti bifreiðarinnar að
dæma eftir óhappið, tel ég miklar
líkur á að drengirnir hefðu sloppið
ósárir ef þeir hefðu verið í bflbeltum
og verið kyrrir í sætunum."
Lögreglumaðurinn minnist þess
ekki að hafa látið nein orð falla
um það á slysstað að hann ætti
e.t.v. eftir að sekta menn fyrir bíl-
beltaleysi en lætur sér detta í hug
að um einhvern ferðamann hafi
verið að ræða sem er í lögreglunni
annars staðar.
Mér finnst leiðinlegt að tíunda
liðna atburði á þann hátt sem ég
hef hér gert, en skrif þín knúöu
mig til þess.
Skilningur mun aukast
Ég held að með aukinni þekk-
ingu og reynslu á bílbeltanotkun
eigir þú og nokkrir skoðanabræð-
ur þínir eftir að breyta um álit á
þessum þýðingarmiklu öryggis-
tækjum sem bílbelti vissulega eru.
Ég get vel tekið að hluta á mig þá
sök að hafa ekki sem skyldi frætt
fólk um gagnsemi bílbelta.
Kannski á ég eftir að gera eitt-
hvað meira í þeim málum. Ég er
sammála þér að fjöldann allan af
bílslysum má rekja til neyslu
áfengra drykkja og of mikils öku-
hraða, og að aukin bjórneysla
verði þessu málefni ekki til góðs.
Ég get aftur á móti ekki tekið und-
ir þá skoðun þína að við eigum að
láta dómgreind fólks ráða því
hvort það notar bílbelti eða ekki
vegna þess að ákveðinn hluti fólks
lætur ekki skynsemina ráða í
þessu efni sem öðrum í umferð-
inni. Þess vegna verða slysin. Við
getum t.a.m. ekki treyst því að
ökumenn nemi staðar á ákveðnum
gatnamótum nema hafa þar skil-
yrðislausa stöðvunarskyldu. Er
það ekki vanmat á dómgreind
vegfarenda? Nei Ársæll. Þú færð
mig ekki til þess að hvika í neinu
frá einarðri skoðun minni um bíl-
belti og þá miklu vernd sem þau
veita.
Til þess að gera þessa grein ekki
lengri en orðið er ætla ég að
geyma ýmis atriði sem ég vildi
gjarnan tiltaka hér og nú, en mun
koma á framfæri fljótlega. Ég vil
þó ekki láta hjá líða að minna þig
og aðra á að í reglugerð sem
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið
setti um notkun öryggisbelta þann
25. september 1981 er undanþága
frá skyldunotkun: „við erfið og
hættuleg skilyrði utan þéttbýlis,
svo sem í mikilli ófærð eða þar
sem hætta getur verið á skriðu-
föllum eða snjóflóðum". Þarna er
hálmstrá sem hanga má í — ekki
satt? Og svo er aldrei að vita nema
á slysstað leynist tré sem hægt
verði að hanga í ef út af bregður.
Ég sagði í upphafi greinar þess-
arar frá 100 ára afmæli bílbeltis-
ins, og að enn væru menn að efast
um þau. Árið 1875 fann sá góði
maður Bell upp talsímann og rétt-
um 30 árum síðar, árið 1905, riðu
sunnlenskir bændur hundruðum
saman til Reykjavíkur til þess að
mótmæla símanum hér á Islandi.
Þær óánægjuraddir hljóðnuðu
fljótt og eftir á vildu víst margir
gleyma fyrri afskiptum sínum af
því máli. Spá mín er sú að fljót-
lega eftir að Alþingi hefur tekið
endanlega ákvörðun í bílbeltamál-
inu, þ.e. sett alvörulög um notkun
bílbelta með ákvæðum um viður-
lög ef út af er brugðið, muni marg-
ir í hópi efasemdarmanna gjarnan
vilja gleyma fyrri skoðunum sín-
um í þessum efnum. Batnandi
mönnum verður þá best að lifa.
Svo hefur orðið í öðrum löndum.
Mjög fljótlega eftir að raunveru-
leg lög hafa verið sett um bílbelti,
hefur notkun þeirra orðið mjög al-
menn og árangur ekki látið á sér
standa. Slösuðum og látnum hefur
fækkað svo greinilega að andstaða
við lagasetningu hefur algjörlega
hljóðnað. Því er það mikill ábyrgð-
arhluti af hálfu þeirra þingmanna
sem tefja framgang þessa þjóð-
___________________________21
þrifamáls því hér er um að tefla líf
eða dauða ótalinna borgara ár
hvert. Þess vegna árétta ég þá
skoðun að ég vona að Alþingis-
menn beri gæfu til þess að koma
þessu máli í höfn hið allra fyrsta ■
— láti skynsemina ráða — lands-
mönnum öllum til heilla. Ég mun
ekki láta mitt eftir liggja til þess
að svo megi verða, og læt mér í
léttu rúmi liggja þótt ég eigi ein-
hverja andstæðinga við málstað-
inn. Þeir dagar munu koma að við
verðum sammála.
Ég óska þér velfarnaðar í um-
ferðinni, helst með aðstoð bílbelta,
og vona að þú standir undir nafni,
sért og verðir „farsæll" eins og
nafn þitt mun þýða. Far sæll minn
kæri — spenntu beltið og lifðu
heill.
Höfuodur er framkræmdastjóri
Umferðarráðs.
Drekkum mjólk á hverjum degi
' Mjólk: Nýmjólk, léttmjólk. eða undanrenna.
Allt frá því að tennurnar
byrja að vaxa þurfa þœr
daglegan kalkskammt,
fyrst til uppbyggingar og
síðan til viðhalds
Rannsóknir benda til að
vissa tannsjúkdóma og
tannmissi á efri árum
megi að hluta til rekja til
langvarandi kalkskorts.
Með daglegri mjólkur-
neyslu, a.m.k. tveimur
glösum á dag, er
líkamanum tryggður
lágmarks kalkskammtur og
þannig unnið gegn hinum
alvarlegu afleiðingum
kalkskorts.
Tennurnar fá
þannig á hverjum degi þau
byggingarefni sem þœr
þarfnast og verða sterkar og
fallegar fram eftir öllum aldri.
Gleymum þara ekki að þursta
þœr reglulega.
Helslu heimildir: Bæklingurinn Kak og bemþymmg etbr dr. Jón Óttar Ragnarsson og
Nutrition and Ptiyscal Fitness. 11. útg., eftir Briggs og Caloway, Holt Reinhardt and
Wmston, 1984
MJÓLKURDAGSNEFND
Aldurshópur Ráðlagður dagskammtur af kalki í mg Samsvarandí kalk- skammturimjólkur- glðsum (2,5 dl glös)* Lágmarks- skammtur í mjólkurglösum (2,5 dl glös)**
Bórnl-lOára 800 3 2
Unglingar 11-18 ára 1200 4 3
Ungt fólk og fullorðið Ófrískar konur og 800"* 3 2
brjóstmceður 1200“** 4 3
• Hér er gert ráð fyrir að allur dagskammturinn af kalki komi úr mjólk.
** Að sjálfságðu er mögulegt að fá allt kalk sem likaminn þarf úr öðrum matvœlum en mjólkurmat
en slfkt krefst nákvœmrar þekkingar á nœringarfrœði. Hór er miðað við neysluvenjur eins og
þœr tfðkast í dag hér á landi.
*** Margir sérfrœðingar telja nú að kalkþárf kvenna eftir tíðahvárf só mun meiri eða 1200-1500
mg á dag.
**** Nýjustu staðlar fyrir RDS í Bandaríkjunum gera ráð fyrir 1200 til 1600 mg á dag fyrir þennan hóp.
Mjólk inniheldur meira kalk en ncer allar aðrar fœðutegundir og auk
þess B-vítamín, A-vítamín, kalíum, magníum, zink og fleiri efni.
Um 99% af kalkinu notar líkaminn til vaxtar og viðhalds beina og tanna.
Tœplega 1 % er uppleyst í líkamsvókvum, holdvefjum og frumuhimnum,
og er það nauðsynlegt m.a. fyrir þlóðstorknun, vóðvasamdrátt,
hjartastarfsemi og taugaboð. Auk þess er kalkið hluti af ýmsum
efnaskiptahvötum.
Til þess að líkaminn geti nýtt kalkið þart hann D-vítamín, sem hann fœr
m.a. með sólböðum og úr ýmsum fœðutegundum, t.d. lýsi. Neysla
annarra fœðutegunda en mjólkurmatar gefur sjaldnast meira en
300-400 mg á dag, en það er langt undir ráðlögðum dagskammti. Úr
mjólkurmat fœst miklu meira kalk, t.d. 800 mg úr u.þ.þ. þremur glösum
af mjólk.