Morgunblaðið - 28.11.1985, Qupperneq 28
28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER1985
Samkomulag Thatchers og FitzGeralds:
Útlit fyrir víðtækt sam-
komulag á breska þinginu
London, 27. nóvember. AP.
ÚTLIT var fyrir að víðtskt sara-
koraulag nædist á Breska þinginu í
gærkvöídi um samþykkt samnings-
ins sem ríkisstjórn Thatcher og ríkis-
stjórn írska lýðveldisins gerðu um
MARGARET Thatcher forsætisráð-
herra Bretlands, telur að Bretar og
Vestur-Þjóðverjar skrifi fyrir jól undir
samninga um þátttöku í rannsóknum
vegna geimvarnaáætlunar Bandaríkja-
málefni Norður—Irlands. 1 ræðu
sinni á írska þinginu veittist Garret
FitzGerald, forsætisráðherra ír-
lands, harkalega að leiðtogum mót-
mælenda og ásakaði þá um mistúlk-
Kohl tjáði sig ekki um UNESCO
en talið er að hann kysi frekar að
Bretar beittu sér fyrir umbótum
innan frá, þ.e. með áframhaldandi
aðild að stofnuninni.
un samningsins og dulbúnar hótanir
um ofbeldisaðgerðir.
Er umræður hófust á miðviku-
dag á breska þinginu annan daginn
í röð bað ráðherran sem fer með
málefni Norður—írlands, Tom
King, mótmælendur á Norður—
írlandi að íhuga innihald samn-
ingsins vel. „Þeir sem ekki vilja
gefa okkur tækifæri eru þar með
að segja að Norður—írland losni
aldrei út úr þeim vítahring sem
þar hefur skapast. Skoðið innihald
þessa samnings vel. Myndið ykkur
ekki skoðun fyrr en þið hafið séð
hvernig hann reynist, því ef vel til
tekst mun samningurinn verða til
góðs fyrir alla á Norður—írlandi
nema hryðjuverkamenn."
Þótt leiðtógar mótmælenda á
Norður—f rlandi ætli ekki að grípa
til ofbeldisaðgerða segjast þeir
ekki geta ábyrgst að einstök sam-
tök s.s. UDA haldi að sér höndum.
Talsmaður UDA (Ulster Defense
Association), John McMichael,
hefur lýst því yfir að með sam-
komuiagi FitzGerald og Thatcher
hefði „ástand borgarastríðs verið
kallað yfir Norður—írland".
Peter Archer, talsmaður Verka-
mannaflokksins á Norður—
írlandi sefn er stærsti stjórnar-
andstöðuflokkurinn þar, hefur
sagt að flokkurinn styðji samning-
inn sem nokkuð framlag til þess
að stuðla að friði í landinu.
AP/Simamynd
Helmut Kohl, kanzlari Vestur-Þvzkalands, og Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra Stóra Bretlands, á blaðamannafundi eftir viðræður þeirra í London í gær.
Thatcher um geimvamaráætlunina:
Semjum um aðild að
rannsóknum fyrir jól
London, 27. nóvember. AP.
Myndin sýnir er lfk þeirra Gríkkja, sem týndu lífi í flugráninu, voru
flutt heim til Grikklands í gær.
Líkt og þeir væru
„að skjóta hunda“
— Ung kona lýsir aðferðum flugræningjanna
Tel Aviv, 27. nóvember. AP.
UNG kona frá ísrael, sem særðist í flugráninu á Möltu um helgina,
lýsti því í dag, hvenig ræningjarnir hefðu skotið hana og fjóra aðra
farþega „líkt og þeir væru að skjóta hunda“. Konan, sem heitir Tamar
Artzi og er 23 ára gömul, var á meðal fimm gísla, sem ræningjarnir
skutu og hentu síðan út úr vélinni niður á flugbrautina á flugvellinum
í Valletta. Þrír þessara manna lifðu atburðinn af, einn þeirra beið
bana og enn einum, ísraelskri konu að nafni Nitzan Mendelson, er
alls ekki hugað líf, svo illa er hún særð.
Fram er komið, að bandaríska
flugmálastofnunin hafði varað
við því einni viku fyrir flugránið,
að flugrán kynni að vera yfirvof-
andi og þá hugsanlega á flugleið-
um yfir Miðjarðarhafi.
Edward Leonard, Kanadamað-
ur, sem missti 27 ára gamla konu
sina og 16 mánaða gamlan son
þeirra hjóna í flugráninu, sagði
í dag, að Egyptar hefðu gert rétt
í því að ráðast til uppgöngu í
farþegaþotuna. „Hvort það var
gert á réttan hátt eða á réttum
tíma er ekki hægt að gera sér
grein fyrir enn. Um það getur
enginn dæmt nú,“ sagði Leonard.
Thathcer skýrði frá þessu á blaða-
mannafundi í kjölfar viðræðna
þeirra Kohl í morgun. Kohl sýndi
meiri varkárni er hann var spurður
um þetta atriði og sagði aðeins að
stjórn sín mundi fyrir áramót taka
ákvörðun um á hvaða grundvelli
Vestur-Þjóðverjar myndu hugsan-
lega eiga aðild að geimvarnaáætlun-
inni.
Jafnframt gaf Thatcher sterklega
til kynna að Bretar myndu draga sig
út úr UNESCO, mennta- og menn-
ingarstofnun Sameinuðu þjóðanna,
um áramót. Bretar gáfu til kynna í
fyrra að þeir myndu hverfa úr
UNESCO um næstkomandi áramót
ef ekki yrðu gerðar gagngerar breyt-
ingar á starfsemi og starfsháttum
stofnunarinnar. Thatcher sagði þá
ákvörðun standa, en stjórnin mundi
gera upp hug sinn endanlega í byrj-
un desember.
Ráðstefna um kjarnorkuvopnalaust svæði á Norðurlöndunum:
Hundrað norrænir þingmenn
funda í Kristjánsborgarhöll
Kaupmannahöfn, 27. nóvember. AP.
UM EITT hundrað norrænir
þingmenn koma saman í Krist-
jánsborgarhöll, aðsetri danska
þingsins, á föstudag og laugar-
dag til skrafs um hugmyndina
um kjarnorkulaust svæði á Norð-
urlöndum. Öll Norðurlöndin
eiga fulltrúa á ráðstefnunni, að
Palme
Soraa
Benkow
JörgenNen
Mál Arnes Treholt rætt á norska Stórþinginu:
Skapaði hættu fyrir öryggi
ríkisins allt frá árinu 1972
Otaló, 27. nóv. Frá frétUriUra Morgunblaósina, i. E. Laure.
MÁL Arne Treholts var til umræðu á norska Stórþinginu í dag. Utan-
ríkisráðherrann, Svenn Stray, gerði þar ítarlega grein fyrir því, hvers
vegna norska stjórnin sá sig tilneydda til þess að láta Treholt hefja nám
í háskóla hersins, þar sem hann olli mestu tjóni sem njósnari Sovét-
manna.
Ef Arne Treholt hefði ekki
fengið aðgang að skólanum, hefði
það getað leitt til þess, að Treholt
eða KGB hefðu fengið grun um,
að fylgzt væri með honum og þá
hefði hann einangrazt í njósna-
hlutverki sínu. Afleiðingin hefði
getað orðið sú, að málið hefði
aldrei upplýstst nákvæmlega.
Stray lagði áherzlu á, að ekki
hefðu verið fyrir hendi sannanir
um njósnir Treholts á þessu stigi
málsins heldur aðeins sterkur
grunur um, að hann væri njósn-
ari KGB.
Stray sagði ennfremur, að
Treholt hefði skapað vandamál á
sviði ðryggismála alla tíð síðan
hann gerðist ríkisstarfsmaður
1972. Hvað eftir annað hefðu
borizt aðvaranir um, að hann
gæti stefnt öryggi ríksins í
hættu. Athygli vöktu tíðir fundir
hans með starfsmönnum sovézka
sendiráðsins í Osló. Norskir
leyniþjónustumenn hefðu haft
ríkan grun um, að þessir sendi-
starfsmenn ynnu einnig fyrir
KGB.
Allar þessar aðvaranir hefðu
þó verið virtar að vettugi. Jens
Evensen, yfirmaður Treholts í
mörg ár, gerði það einnig. Hann
hefði bara haft það í flimtingum,
að fylgzt væri með Treholt.
Hinn 9. júní 1982 hefði verið
veitt heimild til þess, að Treholt
fengi sem fulltrúi norska utan-
ríkisráðuneytisins aðgang að há-
skóla hersins. Sagði Stray, að það
hefði vakið meiri grunsemdir, ef
Treholt hefði verið neitað um
inngöngu en að láta málið ganga
sína leið.
Skýrsla Strays til Stórþingsins
verður tekin til frekari umræðu
á öðrum þingfundi eftir nýár.
Arne Treholt
Þeirri umræðu kann að ljúka
með vantrauststillögu á Stray og
kannski á alla ríkisstjórnina. Því
er haldið fram af hálfu Verka-
mannaflokksins, Sósíalíska
vinstri flokksins og Framfara-
flokksins, að það hafi verið aug-
ljós mistök að heimila Treholt
inngöngu í háskóla hersins, en í
dóminum yfir honum kemur
fram, að það hafi einmitt verið
þar, sem hann náði að valda
mestu tjóni.
í forsendum dómsins yfir Tre-
holt voru 12 ár af 20 ára fangels-
isdómi hans rökstudd með
njósnastarfsemi hans það ár,
sem hann var i þessum skóla.
Stjórn borgaraflokkanna hef-
ur tekið þessari gagnrýni með
mikilli ró. Hún telur, að Verka-
mannaflokkurinn sitji uppi með
það mikla ábyrgð í Treholtsmál-
inu, að þegar til lengdar láti, þá
muni forystumenn flokksins láta
sér nægja að gagnrýna Stray og
stjórnina en ekki reyna að fella
hana. Njósnir Treholts hófust og
héldu áfram í stjórnartíð Verka-
mannaflokksins og það voru
jafnframt þeir menn, sem ábyrgð
báru á gerðum stjórnarinnar þá,
er stöðugt vísuðu á bug aðvörun-
unum varðandi Treholt.
Grænlandi, Færeyjum og
Álandseyjum meðtöldum. Blaða-
menn, sem fylgjast með ráðstefn-
unni, verða álíka margir og ráö-
stefnufulltrúarnir. Flestir blaða-
mannanna eru frá kommúnista-
ríkjum Austur-Evrópu.
Tveir norrænir forsætisráð-
herrar taka þátt í ráðstefnunni,
Olof Palme frá Svíþjóð og Kalevi
Sorsa frá Finnlandi, en báðir eru
kratar. Þar verður einnig Anker
Jörgensen, fyrrum forsætisráð-
herra Danmerkur, sem verður
ráðstefnustjóri. Hann átti hug-
myndina að ráðstefnunni.
Aðalræður flytja þeir Palme
og Jo Benkow, formaður þing-
flokks Hægri, stærsta norska
stjórnarflokksins. Sorsa mun
leggja til við ráðstefnuna að
Norðurlöndin hefji sameiginlega
athugun á möguleikanum á
kjarnorkuvopnalausu svæði á
Norðurlöndunum.
Finnski utanríkisráðherrann,
Paavo Vaeyrynen, verður meðal
ráðstefnufulltrúa og einnig
danski utanríkisráðherrann, Uffe
Ellemann Jensen. Elleman Jen-
sen verður eini ráðherrann úr
dönsku stjórninni á ráðstefnunni.
Hvorki Kaare Willoch, forsætis-
ráðherra Noregs, né Poul Schlut-
er, forsætisráðherra Danmerkur,
sem báðir eru hægrimenn, sitja
hana.
Það eru nær eingöngu fulltrúar
jafnaðarmannaflokka og annarra
vinstriflokka, sem sækja ráð-
stefnuna. Fulltrúar dönsku
stjórnarflokkanna munu sitja
hana og tala gegn hugmyndinni
um kjarnorkulaust svæði á Norð-
urlöndunum svo menn fái ekki
þá hugmynd í kjölfar ráðstefn-
unnar að samstaða sé um hug-
myndina.