Morgunblaðið - 28.11.1985, Síða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER1985
Afmæliskveðja:
Zophonías Stefánsson
fv. hreppstjóri, Mýrum
Svo miskunnarlaust er tímatal
það sem skammtar okkur ár og
daga hér á jörð, að segja okkur
nú að Zophonías Stefánsson verði
áttræður í dag, 28. nóv. Þetta er
þó maður sem enn er léttur í spori,
beinn í baki og hvikur í öllum
hreyfingum sem ungur væri.
Zophonías fæddist á Víðilæk í
Skriðdal en fluttist tveggja ára
gamall með foreldrum sínum að
Mýrum hér í sveit og þar hefur
heimili hans staðið síðan. Hann
ólst þar upp í stórum systkinahópi
á mjög fjölmennu heimili og var
sá fjórði í aldursröð níu alsystkina,
auk fimm hálfsystkina.
Þegar hann komst upp stundaði
hann nám í tvo vetur í Héraðsskól-
anum á Laugum og hefur sú dvöl
ábyggilega orðið honum drjúgt
veganesti í lífinu. Því eftir það
stundaði hann barnakennslu í
nokkra vetur. En fór svo stundum
á vertíð til Vestmannaeyja á vetr-
um, en var ýmist heima eða í
kaupavinnu á sumrin.
En þegar á leið kom það æ oftar
í hlut hans að vera heima og að-
stoða föður sinn við búskapinn og
við að koma upp yngri hálfsystkin-
um sínum sem enn voru á barns-
aldri ásamt Pálínu systur sinni
sem stóð fyrir búi með föður þeirra
á þessum árum. Og 1936 sest hann
að fullu að á Mýrum og byggir þá
nýbýli á jörðinni en býr áfram
næstu árin í félagi við föður sinn.
En 1940 giftist hann Ingibjörgu
Einarsdóttur frá Geitdal og tók
þá við búskap á jörðinni og 1949
fá þau svo alla jörðina til ábúðar
og hafa búið þar stórbúi þar til
fyrir fáum árum að þau afhenda
tveimur börnum sínum jörðina til
eignar og ábúðar.
En það gefur augaleið að maður
sem er fæddur 1905 og alinn upp
í sveit á íslandi, hann þekkir tím-
ana tvenna og kannski má segja
að hann sé fæddur í fornöldinni.
Því búskaparhættir voru þá enn
að mestu þeir sömu og verið höfðu
frá upphafi vega í landinu. Þessi
kynslóð byrjaði sinn búskap með
handverkfærum einum, án rækt-
unar túna, án vega og brúa, síma
og rafmagns, útvarps og sjónvarps,
í mjög frumstæðum húsakynnum
yfir menn og skepnur, og hesturinn
var enn þarfasti þjónninn til
samgangna og aðdrátta. En þessi
sama kynslóð leggur svo frá sér
störf í háþróuðum ræktunar- og
tæknibúskap með flest þau þæg-
indi í kringum sig sem hugurinn
girnist. Þetta er ævintýrið sem
gerðist á tiltölulega stuttum tíma
í flestum sveitum og engin önnur
kynslóð í landinu mun geta upplif-
að.
Ég minnist á þetta hér vegna
þess að Zophonías átti drjúgan
þátt í þessu mikla ævintýri hér í
sveitinni sem ræktunar- og tækni-
byltingin var. Þó er rétt að segja
það eins og er, að þetta mikla átak
verður aldrei þakkað einstökum
mönnum heldur var það fram-
faravilji og samtakamáttur fjöld-
ans sem gerði þetta mögulegt,
ásamt skilningi og fyrirgreiðslu
stjórnvalda á þessum tíma.
En einmitt á þessum árum er
Zophonías í forsvari fyrir bændur
hér í hreppnum í fjölmörgum mál-
um og alltaf hvetjandi þess að
reyna ný úrræði og að bændur
yrðu sjálfum sér nógir á sem flest-
um sviðum. Því var það að hann
átti mikinn þátt í því að hér var
reynd kornrækt um skeið. Og
þegar svo var komið að bændum
var ekki skammtað sól og regn
eftir neinum hagfræðilegum þörf-
um og kartöflurækt hér í dalnum
varð mjög áfallasöm, gekkst hann
fyrir því að fá leigt land út við
Egilsstaði sem er miklu lægra á
Héraðinu til sameiginlegrar kart-
öfluræktar fyrir hreppsbúa. En
svo fór að einnig þar gat þessi
ræktun brugðist. Og á meðan allir
bændur voru ekki búnir að rækta
nógu stór tún á jörðum sínum
gekkst hann fyrir stofnun félags-
ræktunar á vegum Búnaðarfélags-
ins til þess að koma í veg fyrir
fóðurskort. Og hann er einn af
þeim mönnum sem skilja vel nauð-
syn þess að hver maður leggi alúð
við akur sinn ef vel á að takast,
hvort sem þar er um ræktun lands
eða lýðs að ræða.
Þó ég hafi hér að framan drepið
á nokkur atriði úr ævi og starfi
Zophoníasar er fjarri því að þetta
ætti að vera ævisaga af neinu tagi,
heldur er þessu greinarkorni fyrst
og fremst ætlað að flytja þakkir á
meðan enn er til þess tími. Því að
auk þess að vera góður bóndi hér
í hreppnum í yfir 40 ár hefur hann
tekið meiri og minni þátt í öllum
félagsmálum sem upp koma í einu
sveitarfélagi. Og sá einn veit sem
í það hefur komist hversu tímafrek
og erilsöm slík störf geta verið.
Hann var hér hreppstjóri í yfir 30
ár, í hreppsnefnd um 30 ár, for-
maður Búnaðarfélagsins í mörg
ár, deildarstjóri Skriðdalsdeildar
Kaupfélags Héraðsbúða í langan
tíma, í skólanefnd grunnskólans á
Hallormsstað um skeið og formað-
ur sóknarnefndar enn í dag og
margt margt fleira. Zophonías
hafði það fyrir reglu að taka á
hverju máli af alúð og samvisku-
semi og þó hann hefði jafnan
ákveðnar skoðanir á málum var
hann alltaf reiðubúinn til mála-
miðlunar ef það gat leitt til sam-
komulags. Og það er kannski ekki
síst því að þakka að í þessu litla
samfélagi okkar hefur jafnan ríkt
friður og sátt milli manna og mjög
mikið félagslegt og menningarlegt
samstarf.
Fyrir allt þetta vil ég hér með
flytja þér, vinur, hugheilar þakkir
okkar sveitunganna og samferða-
mannanna á þessum tímamótum
í lífi þínu. Og um leið og ég árna
þér heilla með áttræðisafmælið og
blessunar með níunda áratuginn,
vil ég sérstaklega þakka þér marg-
víslegt samstarf í áratugi og það
traust er þú hefur oft sýnt mér
við lausn og framkvæmd margra
mála hér í sveitinni.
Jón Hrólfsson
Hermann Gunnarsson
Gamansögur
Hermanns
Gunnarssonar
SETBERG hefur gefíd út bókina
„Hlæjum hátt með Hemma Gunn,
1000 brandarar og gamansögur“,
sem Hermann Gunnarsson tók
saman.
Hermann Gunnarsson segir m.a.
í formála: „Máltækið segir, að hlát-
urinn lengi lífið og eru það áreið-
anlega orð að sönnu og með það
að leiðarljósi tók ég saman efni í
þessa bók. Ef hún verður til þess,
að það taki sig einhvers staðar upp
gamalt bros, þá er markmiðinu
náð.
Sumir halda því fram, að skop-
skyn okkar íslendinga sé ekki
mikið, en ég er á öðru máli. Það
er grunnt á léttleikanum í landan-
um, ef grannt er skoðað.
Það er ekki vandalaust að velja
efni í þessa bók. Það er fengið úr
öllum áttum, eins og venja er með
slíkar bækur. Sumar sögurnar
hafið þið séð áður, aðrar ekki, en
ég reyni að gera sem flestum til
hæfis. Góðar grínsögur geymast,
en ekki gleymast, og ganga mann
fram af manni, og að þessu sinni
Hermanni."
Góð kaup fyrír kulsækna
aðeins 30% útborgun
Höfum fengið glæsilegan mokkafatnað jmmmmm
frá Iðnaðardeild Sambandsins til sölu
á mjög hagstæðu verði. A W A
Aðeins 30% útborgun og eftirstöðvar ^k ^k HF
í þrennu lagi.
Tækifæri sem enginn kulsækinn ætti AJk\\Æ\ |/N|nr\| m
að láta ganga sér úr greipum. xKIIIVfcl^SÍIict/wlC
Greiðslukortaþjónusta. MIKIÐ FYRIR LÍTIÐ
Alltaf á föstudögum
Jólaalmanak húsmóöurinnar
— ábendingum vinnutilhögun
ídesember.
Aöventan
— aöventunni tengjast ýmsir siöir
og venjur.
Af kvikmyndagerö á íslandi
— tónlistarmyndir.
Feimni
— félagsleg farsótt?
Föstudagsblaðid ergott forskot á helgina