Morgunblaðið - 10.12.1985, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR10. DESEMBER1985
- J
99
Brúsmanía
u
— eftirGunnar
Birgisson
Klukkan korter í átta, þrem
stundarfjórðungum eftir að tón-
leikarnir áttu að hefjast, voru ljós-
in loks dempuð á íþróttaleikvang-
inum í Oakland. Þá tóku hinir
50.000 aðdáendur á troðfullum
vellinum við sér og öskruðu linnu-
laust: „Brúúúús? Brúúúús!
Brúúús!"
. Kastljós beindust að sviði, sem
hafði verið reist á útjaðri vallar-
ins, og risastór bandarískur fáni
birtist þar fyrir aftan. Um leið og
fyrstu tónar E Street Band heyrð-
ust sást lítill, þrekvaxinn maður,
klæddur gallabuxum og denim-
vesti á sviðinu og mannfjöldinn
fagnaði af öllum mætti. Bruce
Springsteen, helsta alþýðuhetja
bandarískra ungmenna í dag, var
mættur til að rokka eins og honum
einum er lagið.
Frá næstöftustu sætaröðinni á
vellinum, þar sem ég var svo lán-
samur að fá miða, var maðurinn
varla stærri en hausinn á títu-
prjóni, þar sem hann sást lengst
. fjarska. Ég sannfærðist þó um
að þetta væri öruglega hann þegar
hann birtist á stærðarinnar
skermum, sem voru sitt hvoru
megin við sviðið.
Hann hóf tónleikana, eins og
hann hefur alltaf gert á 16 mánaða
hljómleikaferðalagi sínu um heim-
inn, á titillagi síðustu plötunnar
sinnar „Born in the USA“. I því
lagi er sögumaður Springsteen
náungi, sem unir lífinu í heimabæ
sínum illa, lendir í vandræðum og
er sendur í Víetnam-stríðið. Þegar
hann kemur heim á ný bíður hans
engin vinna, engin glæsilega fram-
tíð, ekkert nema áframhaldandi
barátta. Viðlagið „Born in the
USA“, syngur hann ekki með þjóð-
arstolti, eins og margur heldur,
heldur með eymd og biturleika.
Fáninn stóri, sem hvarf eftir þetta
lag, undirstrika því þessar tilfinn-
ingar. Lagið er nöpur deila á land
hans og það sést vel í fyrstu tveim
versum þess.
Það, að Springsteen skuli vera
slík þjóðarhetja sem hann er í
Bandaríkjunum í dag, er að mörgu
leyti forvitnilegt. Hann syngur
gjarnan um einstaklinginn, sem
verður undir í lífinu, um lítilmagn-
^ an sem á í erfiðleikum í atvinnu
og ástum, um þá sem þekkja heim
glæpa jafn vel og heim réttvís-
innar. En hann kemur sjálfur fram
sem einlægur, heiðarlegur náungi,
sem leggur sig allan í það sem
hann gerir, að flytja rokkið. Þann-
ig flytur hann í raun boðskap
bandaríska draumsins þó óbeint
sé: leggðu þig allan fram og þú
munt ná takmarki þínu. Það er
sennilega þessi grundvallarímynd
ötulleika, sem gerði það að verkum
að nafn hans var dregið inn í for-
setakosningarnar í fyrra. Ronald
Reagan nefndi hann í ræðu í
heimafylki Springsteen, New Jers-
ey, talaði um þjóðarstoltið og gild-
^ ismatið, sem svo vel kom fram
hjá söngvaranum. Og Walter
Mondale svaraði auðvitað skömmu
seinna og reyndi að tileinka sér
hann einnig. Springsteen sjálfur
reyndi að mótmæla, en þá var búið
að draga nafn hans inn í pólitíkina.
Það er kaldhæðnislegt að
Springsteen hafi goldið þessa, því
sýn hans hefur markast meira af
gráum og svörtum litum, en rauð-
um, hvítum og bláum.
Aðdáendaskarinn, sem oftar var
á fótunum, syngjandi af krafti, en
í sætum sínum, hafði þurft að
berjast með ýmsum ráðum til að
sjá Springsteen þetta kvöld. Talið
var, að hann hefði getað fyllt leik-
vanginn sex sinnum með hljóm-
leikahaldi, svo mikill er áhuginn
hér á honum. En hann lét sér
nægja tvö skipti svo eftirspurnin
eftir miðum varð þeim mun meiri.
Umsjónarmenn tónleikanna
ákváðu að hver maður mætti ein-
ungis kaupa fjóra miða svo svarta-
markaðsbraskið yrði minna. Einn-
ig var dregið um hvaða sæti hver
fékk til að fyrirbyggja tveggja
daga biðraðir eftir miðum á
fremsta bekk. Miðarnir voru boðn-
ir til sölu viku fyrir tónleikana og
seldust formlega upp á fjórum
tímum. En það markaði í raun
bara upphaf svartamarkaðsversl-
unarinnar, því fæstir ætluðu að
nýta sér alla miða sína — þeir
ætluðu að græða á Springsteen.
Því var gífurlegt framboð af
miðum allt fram til upphafs tón-
leikanna. Handhafar miða aug-
lýstu þá, en þar sem svona miða-
sala er bönnuð í Kaliforníu, mátti.
ekki vera of berorður í blaðaaug-
lýsingunum. Þær voru þá t.d. á þá
leið að verið var að bjóða kúlu-
penna til sölu fyrir 100 dollara, en
tveir Springsteen miðar væru
innifaldir í verðinu. Miðarnir kost-
uðu rúma 20 dollara í upphafi en
gróðasjónarmiðið ríkti, þannig að
miði á sæmilegum stað kostaði
allt upp í 100 dollara og í fremstu
röð allt að 300 dollurum, um 13.000
krónur. Hins vegar gat margur
naskur aðdáandinn, með því að
bíða nógu lengi áður en hann
keypti miða, fengið hann fyrir 10
eða 15 dollara því þá fór svarta-
markaðsbraskarana að skorta við-
skiptavini, en áttu enn eitthvað
af miðum eftir.
En þótt fólk hafi pungað út
mismiklu fyrir miða sína til að
hlýða á boðskap Bruce virtist það
býsna líkt, allavega í klæðaburði.
Mér sýndist vera tvö skilyrði fyrir
að vera hleypt inn um hliðið þetta
kvöld, auk þes að eiga miða þurfti
fólk að vera klædd Levi’s gallabux-
um, 501-gerðinni með hnepptu
klaufinni. Ekki urðu heldur hand-
tökin flóknu við að hneppa frá og
fyrir til að hraða biðröðunum á
salernunum í hléunum, þegar verið
var að losa sig við annað uppáhald
alþýðunnar, bjórinn. En fleira en
gallabuxur einkenndi klæðnaðinn
þetta kvöld, því langar biðraðir
voru einnig fyrir framan bása þá,
sem buðu hinn ýmsa Bruce-varn-
ing til sölu: boli, bækur, skyrtur,
plaköt og barmnælur. Áður en
hátíðinni lyki var því góður hluti
fjöldan klæddur í boli með mynd
af bakhlið meistarans, eins og
hann birtist á umslaginu af „Born
in the USA“.
Eftir flutning þess lags hélt
Springsteen áfram, spilaði lög af
„Darkness on the Edge of Town“,
titillagið og „Bad!ands“, og einnig
af hinni eymdarlegu Nebraska-
skífu, eins og „Johnny 99“ og „Atl-
antic City“. Hann sagði oft sögur
sem snertu boðskap lags áður en
það var flutt. Hann sagði frá at-
vinnuleysi föður síns, fátæktinni í
heimabyggð sinni, sunnudags-
bíltúrum fjölskyldunnar þegar
hann var smástrákur, og hversu
mikið hann hafði hatað skólann.
Hann talaði líka um misréttið í
Bandaríkjunum og að til væru
einstaklingar, sem væru að reyna
að bæta þar úr. Hann skoraði því
á aðdáendur sína að láta fé af
hendi til fulltrúa góðgerðarstofn-
ana, sem voru fjölmargir á tónleik-
unum. Þessu framtaki Springsteen
var ákaft fagnað. Sjálfur hefur
baka á sviðinu með Clemons og
Lofgren. Hann virtist einfaldlega
hafa svo innilega gaman af leikn-
um og áhorfendur smituðust og
hrifust með. Hér var enginn reyk-
ur, engin blikk eða purpuraljós;
þetta var Springsteen, ekki Spiel-
berg. Músikin var látin tala sínu
máli.
Lögin, sem hann flutti á tónleik-
unum, voru frá öllum plötunum
hans: „Greetings from Asbury
Park, New Jersey; The Wild, the
Innocent and the E Street Shuffle;
Born to Run; The River; Darkness
on the Edge of Town; Nebraska;
og Born in the USA“. Hann flutti
aðallega rokkaðri lög sín, eins og
Cadillac Ranch, Rosalita, I’m Go-
ing Down og Glory Days“. Hins
vegar fannst þessum aðdáenda
vanta í tónleikana margar rólegar
perlur Springsteen, eins og „The
River, Stolen Car, Drive All Night,
Jungleland og Racing in the
Street“. En það var hin rokkaða
hlið hans sem gilti á þessu tón-
leikaferðalagi.
(P
Bruce Springsteen
hann látið hundruð þúsunda doll-
ara til verkalýðsfélaga og góðgerð-
arstofnanna, en hins vegar kom í
ljós í fréttum seinna að raunveru-
leg viðbrögð við áskorun hans voru
sáralítil, fáir voru með honum í
verki.
Með Springsteen á sviðinu voru
meðlimir E Street Band: Roy Bitt-
an, Clarence Clemons, Danny
Federici, Garry Tallent og Max
Weinberg, auk nýliðanna Nils
Lofgren og Patti Scialfa. Vinsæl-
astur meðleikaranna var tvímæla-
laust saxófónleikarinn Clemons,
sem auk þess að taka fjölmörg
sóló við mikinn fögnuð hlustenda,
gantaðist iðulega við Springsteen.
Sviðsframkoma Bruce markaðist
af ótvíræðri gleði; hann hljóp fram
og aftur, henti sér í loftið, lagðist
á gólfið og þrammaði fram og til
Það einkenndi flutninginn í
heild að hann brá lítið sem ekkert
frá útsetningu laganna eins og þau
koma fyrir á plötunum. Ýmsir eru
óþolinmóðir í garð Springsteen
fyrir það, hann bryddar aldrei upp
á neinu nýju á tónleikum sínum.
Hann er hlýr í garð aðdáendanna,
hann gefur allt sitt í flutning lag-
anna, en eins og sumir bentu á,
þá eru tónleikarnir hjá honum
alltaf eins. Hann notar ekki tæki-
færið til að þróa músik sína eða
gera tilraunir; hann spilar ein-
faldlega hlutverk sitt sem „The
Boss“, og hann gerir það vel, en
hann gerir ekkert meira.
Eitt sem hann gerir þó er að
vera lengi á sviðinu. Springsteen-
tónleikar taka sjaldan minna en
fjóra tíma og er engin upphitunar-
hljómsveit þar meðtalin; þær not-
ar hann ekki. Hann tekur þó hlé,
og eftir það var rokkað af fullum
krafti. Líkt og í byrjun þegar hann
söng hið kraftmikla „Born in the
USA“ og ætlaði hann að koma
aðdáendunum í þrumustuð strax.
Hann byrjaði á „Cover Me“, af
„Born in the USA“ og síðan söng
hann, „Dancing in the Dark“. I
miðju lagi hreif hann til sín ungl-
ingsstelpu, sem var á fremsta
bekk, og dansaði við hana það sem
eftir var lagsins. Síðan tók við eitt
vinsælasta lag hans, „Hungry
Heart“, af „The River“. Eftir að
byrjunartónarnir hljómuðu
öskraði hann til mannfjöldans að
syngja. Og tugir þúsunda sungu
fyrsta vers lagsins af fullum
krafti.
Síðan tók Bruce við og stemmn-
ingin nálgaðist suðupunkt.
„Hungry Heart“ var, ásamt „Born
to Run“, greinilega vinsælasta
lagið hjá hinum tryggu aðdáend-
um sem fylltu leikvanginn þetta
kvöld. Springsteen spilaði líka lög
eftir aðra, Elvis Presley, Creed-
ence Clearwater Revival og Woody
Guthrie. Undir lokin flutti hann
síðan tæplega tuttugu mínútna
útgáfu af rokklaginu fræga „Twist
and Shout“.
Oakland var næstsíðasta við-
komustöð Springsteen á þessu tón-
Ieikaferðalagi. En jafnvel áður en
hann hélt síðustu sex tónleikana,
í Los Angeles, hafði hann slegið
fyrri met um tekjur á slíkum
ferðalögum, en það áttu áður Roll-
ing Stones og síðan Michael Jack-
son. Springsteen er ekki fátækur
maður eftir þetta. Talið erað tekj-
ur af öllum tónleikunum séu um
117 milljónir dollara eða um 5
milljarðar íslenskra króna. En
þetta var enginn leikur, ferðalagið
stóð í um 16 mánuði og hann hélt
tæplega 160 tónleika, sem er u.þ.b.
tónleikar á þriggja daga fresti.
Maðurinn, sem er af mörgum
talinn stærsta stjarna rokksins í
dag, þurfti í lokin að spyrja að-
dáendurna að einu. Hann sagðist
þurfa að vita nokkuð, hann gæti
ekki endað tónleikana án þess að
fá svar og hann gæti ekki yfirgefið
San Francisco-flóann án þess að
fá fullvissu. Loks spurði hann:
„Elskið þið mig?“ Svarið sem hann
vildi fá drundi yfir Oakland. Og
ætli það sé ekki satt.
Höfundur stundar nim við há-
skóla í San José í Kaliforníu í
Kandaríkjunum.
Þegar myrða þarf makann
Myndbönd
Árni Þórarinsson
Af þeim fáu sýnishornum fran-
skrar kvikmyndagerðar sem hér
fást á myndböndum eru verk
Claude Chabrol hvað algengust.
Ekki er það ónýtt, því þótt Chabrol
sé æði brokkgengur leikstjóri má
ævinlega hafa töluvert gaman af
sálfræðilegum spennumyndum
hans. Vonandi gefst tækifæri til að
vekja athygli á nokkrum þessara
spóla síðar, en að þessu sinni rak á
fjörur mínar myndina Les Noces
Rouges frá árinu 1973. Hún fæst
hér sem betur fer ódubbuð, með
upprunalegu frönsku tali, og ís-
lenskum texta á vegum Arnar vídeó.
Rétt er að þakka fyrir það framtak,
en því miður verður að geta þess í
leiðinni að myndgæði eru frekar lít-
il. Filman slitin og við yfirfærsluna
á myndband hefur verið lagt ofan á
aðra mynd án þess að þurrka hana
út fyrst. Þegar Les Noces Rouges
sleppir tekur þannig við restin af
myndinni Ghost Story. Þetta kann
nú ekki góðri lukku að stýra varð-
andi myndgæði.
Les Noces Rouges, sem á umbúð-
unum heitir Blóðrauða brúðkaupið
en á spólunni sjálfri Blóðbrúð-
UOÐ
m. Vtininiark3ðiirii)i) hf.
kaupið, er ein af hinum kaldhæðnu
morðstúdíum Chabrols um rang-
hverfuna á líferni frönsku borg-
arastéttarinnar. Michel Piccoli, sá
svipmikli leikari og Stephane
Audran, hin fagra en gínulega
eiginkona leikstjórans, fara með
hlutverk tveggja ófullnægðra
broddborgara í frönskum smábæ.
Hann er bæjarráðsmaður og
kvæntur rúmföstum sjúklingi, en
hún er gift bæjarstjóranum, gráð-
ugum leiðindagaur sem ekki stend-
ur sig sem skyldi í rúminu. Jafn-
framt á hún unga dóttur frá fyrri
tíð. Þau Piccoli og Audran fara í
leiðindum sínum að halda hvort
við annað og gerir Chabrol ástríðu-
þrungin stefnumót þeirra nánast
hláleg í klunnalegum sviðsetning-
um. Piccoli kemur eiginkonu sinni
fyrir kattarnef með lítilli fyrir-
höfn en það dugir elskendunum
ekki. Audran er enn háð kallinum
leiðinlega og þá þarf að senda hann
sömu leið. Það verður hins vegar
ekki jafn fyrirhafnarlítið.
Þetta er frekar skemmtileg
mynd, þótt ekki sé hún prýdd
meistarahandbragði bestu verka
Chabrols. Hann hefur ekki vandað
sig nógu mikið við handritsgerð-
ina, sagan er ekki nógu margslung-
in og yfir myndinni er viss tilgerð
sem m.a. birtist í hroðalegri of-
notkun á drungalegri tónlist. Les
Noces Rouges er á hinn bóginn
tilbreyting frá amerísku fjölda-
framleiðslunni.
Stjörnugjöf. Blóðbrúðkaupið **