Morgunblaðið - 23.01.1986, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR1986
21
Sagan af Shevchenko, grein IX:
Leiðtogafundur risa-
veldanna í Moskvu 1972
— eftir Árna
Sigurðsson
Á fyrstu árum áttunda áratugarins
fóru samskipti risaveldanna,
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna,
batnandi. Forseta Bandaríkjanna,
Richard Nixon, var það nokkuð
kappsmál að þýða þann fima frera
er einkennt hafði samskipti þjóð-
anna allt frá upphafí kalda stríðsins
og hófst upp úr lokum heimsstyij-
aldarinnar síðari. Leiðtogar ríkj-
anna tveggja hittust í maímánuði
1972 er Nixon fór í opinbera heim-
sókn til Moskvu.
árabil verið þjakaðir af minnimátt-
arkennd gagnvart alhliða áhrifa-
mætti Bandaríkjanna.
Shevchenko segir að hann hafí
eitt sinn strítt Anatoly Dobrynin
sendiherra Sovétríkjanna í Was-
hington, hversu létt starf hans hlyti
að vera með Kissinger sem hægri
hönd Nixons í utanríkis- og öryggis-
málum. Dobrynin tók þessari at-
hugasemd Shevchenkos með alvöru
og fleipraði því út úr sér að Kissin-
ger væri allt annað er auðveldur
viðfangs í viðræðum og að hann
yrði sífellt að vera á varðbergi.
„Áður en þú opnar munninn, er
hann búinn að fínna út hluti er
hann getur notað gegn þér síðar,"
sagði Dobrynin. Gromyko skaut
inní: „.... og hann er háll sem áll
— hann gefur engum færi á að sjá
hvað honum býr í bijósti." Shevch-
enko segir að þetta hafí utanríkis-
ráðherrann mælt án nokkurs fland-
skapar. Jafnvel þótt andstæðingur
ætti í hlut var það alvarleiki hans
er skipti máli í augum Gromykos
og Kissinger var alvarlegur maður
í augum utanríkisráðherrans.
Gromyko tók út nokkurt kvalræði
vegna viðræðna sinna við Kissinger
því hann undirbjó sig óhemju vel
fyrir hvem fund er hann átti með
honum, auk þess að búa yfír nánast
bamslegri ákefð um að þær fæm
fram vel og örugglega.
Henry Kissinger
í næstu grein er jafnframt verður
hin næst sfðasta í þessum greina-
flokki, verður sögu Shevchenkos
haldið áfram eftir að hann er orðinn
aðstoðar-aðalritari Sameinuðu
þjóðanna og fer að velta vöngum
yfír hvort tímabært sé orðið að slíta
tengsl sín við stjómarherrana í
Kremi og biðja um pólitískt hæli í
Bandaríkjunum.
Andrei Gromyko
Helstu heimildir
Breaking from Moscow, eftir
A.N. Shevchenko. A.F. Knopf.
USA, 1985. Time Magazine, febr.
12. og 18.1985.
Höfundur á sæti í utanríkismála-
nefnd Sambands ungra sjálfstæö-
ismanna.
Nixon og „realpolitik“
Töluverð vinna og ábyrgð hvíldi
á herðum Shevchenkos vegna komu
forsetans enda var hann þá einn
aðalráðgjafí Gromykos, þáverandi
utanríkisráðherra Sovétríkjanna.
Shevchenko segir svo frá í æviminn-
ingum sínum, Breaking from
Moscow, að á undirbúningsfundi
fyrir fund þjóðarleiðtoganna hefði
Gromyko beðið viðstadda um hug-
myndir um hvað mætti gefa Nixon
við komuna til Moskvu. „Nær allir
Bandaríkjamenn eiga sér eitthvað
tómstundagaman," sagði hann:
„Veit einhver hvert Nixons er?“
Eftir nokkra þögn var ljóst að
enginn vissi hvað það væri og sagði
Gromyko þá þurrlega: „Ég held að
það sem hann helst vildi væri trygg-
ing fyrir ævarandi dvöl í Hvíta
húsinu." Það er álit Shevchenkos
sem þátttakanda í sjónarspili sov-
éskrar stjómsýslu að leiðtogum
Sovétríkjanna þótti sem þeir ættu
ýmislegt sameiginlegt með Nixon
er gerði þeim kleift að semja við
hann í heimi „realpolitik" (snýst um
völd og raunveruleg áhrif fremur
en hugsjónir).
Þríhliða samninga-
viðræður
Henry Kissinger, þáverandi ör-
yggismálaráðgjafí Nixons og hans
helsti samningamaður, var með í
förinni til Moskvu, en fyrir honum
báru Sovétmenn nánast ótakmark-
aða virðingu. Er þeir komust að
því að Bandaríkjamenn höfðu staðið
í samningaviðræðum við Kínveija
er Kissinger leiddi fyrir hönd
Bandaríkjastjómar, var það stjóm-
völdum í Moskvu nokkurt áfall. Á
sama tíma gátu Bandaríkjamenn
freistað þeirra með því loforði að
Bandaríkjamenn myndu fyrir sitt
leyti vera tilbúnir að viðurkenna að
jafnræði ríkti meðal risaveldanna.
Þetta er Sovétmönnum álitsauki í
eigin augum enda höfðu þeir um
'' Vinsamlegasendiðmérnýja
FREEMANS pöntunarlistann
í póstkröfu.
Heimili;
Staður
Sendisttil FREEMANS of London c/o BALCO h
Reykjavíkurvegi 66,220 Hafnarfirði, sími 53900