Morgunblaðið - 15.02.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR15. FEBRÚAR1986
MORGUNBLAÐIÐ, LAU G ARDAGUR 15. FEBRÚAR1986
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, síml 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakiö.
Reiði vegna
búmarks
Miðstýring í framleiðslu-
greinum setur æ meiri
svip á íslenzkt atvinnulíf. í
sjávarútvegi þarf að stjóma
sókn vegna takmarkaðra
gæða. í landbúnaði þarf að
hafa hemil á framleiðslunni.
Útgerðin sætir aflakvóta eða
sóknarmarki. Landbúnaður
lýtur búmarki, sem svo er
kallað. Sjálfgefíð er að veiðiþol
nytjafíska hafí áhrif á veiði-
sókn og sölumöguleikar búvöru
á framleiðslu hennar. Við
stjóm af þessu tagi verður að
gæta þess að slæva ekki um
of frumkvæði og framtak
fólksins, sem er undirstaða
verðmætasköpunar og velmeg-
unar í landinu.
Morgunblaðið hefur að und-
anfömu birt viðtöl við bændur
um mjólkurkvótann. Þeir
gagnrýna það harðlega hvem-
ig landbúnaðarráðherra hefur
staðið að ákvörðunum um bú-
markið. Reglugerð um það
hafí ekki verið sett fyrr en
seint og um sfðir, ekki fyrr en
22. janúar síðastliðinn, þótt
verðlagsárið hefjist 1. septem-
ber. Sigurður Steinþórsson á
Hæli segir, að bændur hafí
lagt grunninn að þessu verð-
lagsári á sl. hausti og séu sumir
þegar búnir að framleiða um
60% af búmarkinu. Talað hafí
verið um 4%-6% framleiðslu-
skerðingu en búmarkið feli í
sér 12%-14% skerðingu.
„Það er gagnrýnivert, hvað
þetta hefur dregizt lengi,"
segir Kristinn Antonsson í
Fellskoti um ákvörðun bú-
marksins, „og skellurinn er
miklu meiri en lýst var í haust
og kemur illa niður, vegna þess
hve aðstöðurmunur manna er
mikill." Jóhann Pálsson í Dal-
bæ segir að „ein vitleysan í
þessu öllu saman sé að hafa
verið að láta menn hafa bú-
mark á jarðir sem ekki höfðu
það fyrir“. óðinn Sigþórsson í
Einarsnesi segin „Bændafor-
ystan virðist vera undrandi á
viðbrögðum bænda við niður-
skurði á framleiðsluréttinum,
en staðrejmdin er sú, að það
hafði ekkert verið gefíð til
kynna á síðustu mánuðum sem
benti til þess að skerðingin
yrði svona mikil."
Bændur bregðast við bú-
markinu hver með sínum hætti.
Þeir draga úr fastakostnaði þar
sem því verður við komið.
Sumir skera gripi, sem ekki
gefa vel af sér, og flestir
minnka fóðurbætisgjöf. Bænd-
ur höfðu almennt gert sér grein
fyrir því að um framleiðslu-
skerðingu yrði að ræða. Það
kemur þeim hins vegar í opna
skjöldu hversu mikil hún var.
Þá er gagnrýni þeirra á sleifar-
lag við útgáfu reglugerðarinn-
ar fyllilega réttmæt.
Fleiri en bændur eiga mikið
undir því, að skynsamlega sé
staðið að ákvörðunum um fjár-
hagslega afkomu þeirra. í þeim
kjarasamningum, sem nú eru
á döfínni, er búvöruverð meðal
deiluatriða. Þá byggja margir
þéttbýlisstaðir tilveru sína að
dijúgum hluta á nærliggjandi
landbúnaðarhéruðum. Kemur
þar tvennt til: verzlunar- og
iðnaðarþjónusta við bændur og
fullvinnsla margskonar bú-
vöruhráefna (mjólkur-, kjöt-,
ullar- og skinnaiðnaður). Það
er því síður en svo hagsmuna-
mál bænda einna, að land-
búnaður verði traust atvinnu-
grein til frambúðar.
Framleiðslustjómun er
nauðsynleg að vissu marki við
sérstakar kringumstæður, en
hún má ekki slæva framtak,
hugvit og hagsýni fólksins í
landinu. Það er ekki ofstjóm
heldur ftjálsræði sem er áfl-
gjafínn að árangri velmegun-
arþjóða heims.
Olíuokur
Sovétmanna
*
Ierlendum fréttum Morgun-
blaðsins í gær er tvisvar
vikið að verðþróun olíu. í for-
síðufrétt er sagt, að heims-
markaðsverð á olfu hafí lækkað
þriðja daginn í röð og verð á
bandarískri olíu sé komið niður
í tæplega 16 dali tunnan og
verð á brezkri olíu frá Brent-
svæðinu í 16,40 dali tunnan. Á
blaðsíðu 23 er svo sagt frá olíu-
viðskiptum Finna og Sovét-
manna. Finnar borga nú 25,5
dali fyrir tunnuna af sovézkri
olíu. Forstjóri Neste, ríkisrekna
fínnska olíufélagsins, situr nú
á löngum og ströngum fundum
með sovéskum olíuforkólfum
og segist vona, að sér takist
að lækka olíutunnuna í 20
dollara.
Þessar tvær fréttir segja í
raun allt, sem segja þarf, um
muninn á frjálsum viðskiptum
og þeim, sem stjómað er af
ríkinu. Við erum í svipaðri
stöðu og Finnar, þótt verðið á
olíunni, sem Sovétmenn selja
okkur, sé ekki samningsbundið
með sama hætti.
ÉQmtíM tnáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 325. þáttur
{ bréfi frá ónefndum Reykvík-
ingi sagði meðal annars svo:
„Að lokum langar mig til, þó
að seint sé, að koma með tillögu
um fslenskt orð yfir orðið
„sjampó". „Sjampó" er að vísu
útbreitt orð en mætti ekki kalla
það „hársápu"? Eða „hársápulög"
eða „hárþvotta(r)lög“? Almennt
er nú talað um uppþvotta(r)lög
og hví þá ekki hárþvottalög?“
Allar slíkar uppástungur eru
vel þegnar, því að sjampó er mjög
framandi orð í íslensku. Það er
ættað úr Hindúamáli og verður í
ensku shampoo, og þaðan er það
komið til okkar. Frummerking
orðsins er að nudda eða kreista
líkamann eftir heitt bað, síðan
kemur merkingin að löðra sig,
einkum höfuðið, fyrir bað eða í
baði. Til viðbótar spumingum
bréfritara segi ég því (eins og
reyndar löngu fyrr): Getum við
ekki sæst á orðið löður í staðinn
fyrir sjampó. Að sjálfsögðu er
þetta ekki hreint nýyrði, heldur
sú aðferðin höfð, að gæða gamalt
og gott orð nýrri merkingu.
★
Með ánægju las ég orðið for-
vamir hvað eftir annað í forystu-
greinum þessa blaðs ekki fyrir
löngu, í sömu merkingu og stund-
um er haft klúðrið fyrirbyggj-
andi aðgerðir (á ensku preven-
tive activities). Þá er einnig upp-
lagt að segja forvamarstarf í
staðinn fyrir fyrirbyggjandi starf.
Er þess nú að vænta að orðin for-
vöm (forvamir) og forvamar-
starf festist í málinu, svo sem
málvandir menn hafa fyrir löngu
lagttil.
Það er hins vegar ekki eins
ánægjulegt að sjá á íþróttasíðu
blaðsins 4. þessa mánaðar fyrir-
sögnina: íslendingar sigraðu
Flugleiðamótið. Ég veit ekki til
þess að neinn eða neinir hafi
sigrað þetta mót. íslendingar
unnu þetta mót og sigraðu
andstæðinga sina & þessu móti.
Það skal að vísu viðurkennt að
frétt um sama efni var betur orðuð
á baksíðu sama daginn.
★
Um daginn var ég spurður um
merkingu sagnarinnar að bomsa.
Sögnin merkir að gefa frá sér
hljóð. Hún er reyndar fremur
ópersónuleg: það bomsaði í ein-
hveijum. Nafnorðið boms er í
orðabók Menningarsjóðs þýtt:
skvamphljóð, dynkur, fall. Af því
ætti þá að vera komið bomsara
boms, sem ég að vísu finn ekki
í orðabókum. En sagan segir af
presti einum, þeim sem oft þótti
prédika með minnilegum hætti.
Hann mælti svo: Ef öll vötn yrðu
að einu vatni, ef öll tré yrðu að
einu tré, ef allar axir yrðu að einni
öxi og allir menn að einum manni,
og síðan kæmi sá hinn stóri
maðurinn með þá hina stóru öxina
og hyggi það hið stóra tréð, svo
að það félli ofan í það hið stóra
vatnið — þá yrði eitt mikið boms-
ara boms, mínir elskanlegir!
Allt þetta bomstal leiðir hugann
að merkilegri vísu sem ég veit
ekki höfund að né tilefni:
Þegar Halldóra bekkinn braut,
bomsanáðiíhenni.
Gyðjan ofan á gólfið hraut,
glöggt ég þann atburð kenni.
Salvör í Króki sat þar hjá,
sú var bereygð í framan,
henni svo mjög í brúnir brá,
hún bískældist öll saman.
Það þótti þegnum gaman.
Sögnin að bískælast merkir að
gretta sig mikið, afskræmast, og
er gefin f virðulegum orðabókum,
að vísu með vamaðarmerki í orða-
bók Menningarsjóðs. í Blöndals-
orðabók er einnig gefíð lýsingar-
orðið (lýsingarhátturinn) bí-
skældur = afskræmdur. f þessum
samsetningum er bí haft til
áherslu. Þetta er þýsk-danskt
forskeyti og kemur fyrir í mörgum
öðrum tökuorðum, hvað sem
áherslumerkingunni líður. Það er
ekki síður algengt í gerðinni be,
og verða oft til tvímyndir. Nokkur
dæmi: begravelsi (stundum sagt
beggra-velsi) = jarðarför, be-
kenna = játa, svara lit í spilum,
befala (bífala) = skipa fyrir, bíb-
efna = uppnefna, bítala (betala)
= borga og biþræta = þræta
mikið og lengi. Ætli bíræfinn =
fífldjarfur, ósvífinn, frakkur, eigi
ekki heima í þessari upptalningu
og bí sé þar áhersluforskeyti?
Þó að notkun þessara bí-orða
teljist ekki til fyrirmyndar eða
eftirbreytni, eru þau stundum
notuð í góðum textum, kannski
til gamans eða til þess að ná fram
vissum stíláhrifum. Bjöm M. Ól-
sen kvað í gamansöng um Þórð
Malakoff:
Éggóðaborgun bítala,
ef berðu Iíkið á spítala.
★
Og þá er komið að orðinu spít-
ali = sjúkrahús. Það er einnig til
í gerðinni spftall. Hér áður fyrr
voru holdsveikir (líkþráir) menn
helst settir á spítala, og því merkir
spftalskur = holdsveikur og spft-
elska = holdsveiki.
Þessi orð eru ættuð úr latínu,
runnin frá orðinu hospes sem
merkir gestur. Eignarfall af því
var hospitis. Samsvarandi lýsing-
arorð var hospitalis, og fara
okkur nú að skiljast tengslin á
milli orðsins spítali hjá okkur og
t.d. hospital og hospitality (=
gestrisni) á ensku. Styttist nú
óðum yfír í orðin hostel = veit-
ingahús og hótel. Þannig eru
orðin spítali og hótel systkin, að
minnsta kosti hálfsystkin, þótt
ólíkst hafí með aldrinum. Og spít-
ali er þá eiginlega griðastaður þar
sem fólki er tekið (eða ætti að
vera tekið) eins og velkomnum
gestum. Hótel að sjálfsögðu líka.
En gestrisnin stendur ekki alltjent
lengi, ef gjald þrýtur. Þó kvað
Salómon sunnan:
Ganga sögur af sóttheitum ítala,
hann var sendur 1 hvelli á spítala,
þótt hann ætti engar spimr,
hvorkiauranélirur,
sína heilsufársbetrun að bítala.
Sakharov lýsir
pyntingnm KGB
FJÖLSKYLDU dr. Andreis Sakh-
arov í Bandaríkjunum hafa bor-
ist gögn frá honum, sem lýsa
harðræðinu, er KGB hefur beitt
hann. í fyrsta sinn hafa menn
vestan jámtjalds fengið ritaðar
lýsingar á raunum Nóbelsverð-
launahafans, frá þvi að hann var
sendur f útlegð ásamt konu sinni
til Gorki í mai 1984. Með einka-
leyfi frá breska vikublaðinu The
Observer verða þessi skjöl birt
hér f Morgunblaðinu. fyrri hlut-
inn á morgun, sunnudag.
Nicholas Bethell, blaðamaður
The Observer lýsti Sakharov-
skjölunum f blaðinu sfðasta
sunnudag og er hér stuðst við
frásögnhans.
Hér er einkum um að ræða bréf
og nýlegar ljósmyndir af dr. Sakh-
arov og konu hans, Yelenu Bonner.
í þeim er að finna einhveija átakan-
legustu lýsingu á mannlegri kvöl,
sem borist hefur frá Sovétnkjunum.
Fram kemur, að Sakharov, sem er
65 ára, hefur mátt þola skipulegar
pyntingar af hálfu KGB. Matur
hefur verið neyddur ofan í hann,
og öryggislögreglan hefur beitt
hann líkamlegri og andlegri
grimmd. Mikhail Gorbachev, leið-
togi Sovétríkjanna, hefur nýlega
ítrekað, að Sakharov verði ekki lát-
inn laus vegna vitneskju hans um
ríkisleyndarmál. Sakharov er félagi
í sovésku vísindaakademfunni og
er kallaður faðir sovésku vetnis-
sprengjunnar.
Fyrir rúmri viku sagði Gorbachev
frá því, að Sakharov byggi við
„eðlilegar aðstæður“ í Gorkí. Bréfin
sýna á hinn bóginn, að undanfarin
tvö ár hafa þau hjónin verið fóm-
arlömb hrottaskapar KGB-manna.
í þeim eru staðfestar sögusagnir
um, að matur var neyddur ofan í
Sakharov, þegar hann fór í hungur-
verkföll 1984 og 1985. Þau leiða
einnig í ljós, að læknar við Gorkí-
sjúkrahúsið misþyrmdu honum
hroðalega. Myndimar, sem bréfun-
um fylgja, bera með sér þjáningu,
er hann hefur mátt þola. Þær sýna
allt annað en áróðurs glansmynd-
imar, sem dreift hefur verið til
Vesturlanda.
Skjalapakkinn barst til heimilis
dóttur Yelenu, Tatyanu, og tengda-
sonar hennar, Yefrem Yankelevich,
sem er í Newton í Massachusetts-
fylki í Bandaríkjunum. Yankelevich
sagði, að gögnin hefðu komið ný-
lega í tveimur umslögum í venjuleg-
um pósti. Þau hafi verið send frá
vestrænu landi. Hann sagðist ekki
vita, hvemig þau hefðu komist út
úr Sovétríkjunum. Hann sagðist
hins vegar þekkja þann, sem sendi
þau til sín og treysta honum. Öll
fjölskyldan hefur rannsakað það,
sem í umslögunum var og telur hún
engin brögð í tafli.
20 síðna bréf
Lengsta skjalið er 20 blaðsíðna
bréf, sem Sakharov skrifaði í októ-
ber 1984 til dr. Anatolis Alex-
androv, forseta sovésku vísinda-
akademíunnar. Þar fer hann fram
á, að konu sinni verði leyft að fara
til útlandá og leita sér læknis. Hún
fékk að fara úr landi í desember á
síðasta ári og hefur nýlega gengið
undir hjartaaðgerð í Bandaríkjun-
um.
í bréfinu segir Sakharov frá því,
hvemig læknar á hjartadeild Sem-
ashko-sjúkrahússins í Gorkí fóm
með hann sjálfan. Lýsingin er notuð
sem röksemd fyrir því, að Yelena
Bonner geti ekki vænst viðunandi
umönnunar á nokkm sovésku
sjúkrahúsi, þar eð útsendarar KGB
myndu hafa hönd í bagga með
læknunum. Það er ljóst, að Semash-
ko var fremur notað sem fangelsi
en sjúkrahús, þegar Sakharov fór
þangað: f
„Sjöunda maí (1984), þegar ég
var að fylgja konu minni til skrif-
stofu saksóknara, þar sem hún átti
enn einu sinni að svara spumingum,
var ég handtekinn af KGB-mönn-
um, sem vom dulbúnir í hvítum
læknasloppum. Þeir neyddu mig
með valdi til að fara með sér til
héraðssjúkrahússins í Gorkí. Þar
héldu þeir mér nauðugum og pýndu
mig í fjóra mánuði. Alltaf þegar ég
reyndi að flýja, meinuðu KGB-menn
mér útgöngu. Þeir vom þar á vakt
allan sólarhringinn til að gæta
mín.“
Lygafréttir frá KGB
KGB valdi þann kost að beita
lygum við miðlun upplýsinga af líð-
an þeirra hjónanna. Send vom fols-
uð skeyti og póstkort í nafrii Yelenu
Bonner um að þau hefðu það bæri-
legt í útlegðinni. En þessum blekk-
ingum hefur verið haldið á loft í tæp
tvö ár. Nú segir Sakharov sjálfur
sannleikann.
An þess að hjónin vissu af því
var tekin af þeim kvikmjmd, sem
sovéski útsendarinn Victor Louis
dreifði til Vesturlanda. Henni var
ætlað að sýna, að þau hefðu það
gott í smábæ úti á landi og nytu
fábreytninnar. Þótt þau hefðu haft
hom í síðu sovéska kerfisins, væri
farið mildum höndum um þau.
Lítið er vitað með vissu um líðan
dr. Sakharovs nú, eftir að kona
hans hefur fengið leyfi til að leita
sér lækninga. Hún lofaði sovéskum
yfirvöldum, að láta vestrænum fjöl-
miðlum ekki neinar upplýsingar í
té um hagi Sakharovs. Þótt hún
hafi verið beitt nauðung, þegar hún
gaf loforðið, hefur hún staðið við
það. Hún óttast, að segi hún hug.
sinn, fái hún ekki að snúa aftur til
manns síns.
Sakharov-fjölskyldan ákvað að
heimila birtingu á bréfi Sakharovs
og öðmm nýfengnum gögnum til
að koma til móts við áhuga vest-
rænna fjölmiðla og létta þrýstingi
af Yelenu Bonner. Fjölskyldunni er
einnig kappsmál að afhjúpa lygar
KGB. „Skiölin ijúfa lygavefinn,"
segir Yankelevich.
DVIET DISSIDENT’S DOCUMENTS REACH WEST—-WITH THE LATEST PICTURE
Sakharov
tells of
KGB torture
OJMENTS frox Dr
xei Sskhirov—detsii-
h» tif the
of tb« KGB—hstjí
fctJ has íaKúly ia rhe
itd Sltkí.
is tbf íást tia* th*:
íea evifeice fttaa
ci tctentát
bttn se«i io viitt ’GPcíX
» fcs Ih v; jfe were
sd ír fhs dcsed ctíy cí
cy n M*y 59?«.
*a otrrrr.i* wg! bcsgir,
»ive pchhctrkn oí ífce
x* t«xt Scriáay.
te docussmt»» rtojííy
tetíacc lectm tagtúvie
reccci of £>r
y*r&e aod fcis w-ae Ytí*es
srr, ccnuás cee oí !fce
t vívic C?
*a wíimaf tv-x xo luvt
rj»i frtwa the Sotíet
ja.
tey nvaai »h*t
bívn vjfcíecteií ’.fc
I -í riMÉÍflÍÍMÉH
. WORLD EXCLUSIVE
by WCHOLAS BCTHSLL
tretriasc! by £xkx\ io *
Gotky is»raa}. 75» pho!i>*
«t*rí» *:-corcp*ntii;g tíse
Jettet* sbcw fciia k«fca*
Crx»ro fiEd íasgfirtl — ei
ceatrest t» pmatptvU
itc'et recenúr fec tx» xi» Vttt.
Tht pscfce: of dxcrricow
*mv«d »: ti« fcsHtpf ie
Ne»tr«» bUxsscáGM- 0», ot
Ytíeat'v d*a«hxer, Tieyrca,
«nd *oti*iO“5*w» Ycírtse
Yrcóceievii1».
Yetówdajp* Mr Ýtaktkvkk
uid : • Ttxc ft*?wt* trrivec tæte
vety tetx&ly is tw Uccbc*,
ío puœ eoveiopes tnd tfcrcu*t>
tíx crdearj' »**«» «st frwr.«
XCeœta ctmr.try. Hxm they
vserc OCi of tíx Scviti
Uáoft 1 ci-eioi «y, but (
" : ht v.-vxc t ««c tfce
Ksaœ k rrSaS&i. Tkay h*ve
bcea cwehaöy exntaiot\l by
tbe v-'diJt bétsSty «»d wt »«
Sadotm ci Octtfcet ts
Dt Aiutftii Alrxwsárov,
ptteidect e? tfce Sctíet
Atadeœv' tí Sriencej, appeei-
s»t fcie wife ta bc eitowed
tij frevtí ibnud tsacb'
ne»öed Biedsi) tmuwsM.
Sbe h»úaex tsati « ctumatf
bfftm tipenexc * tfce
Lcited Sa<t\ from wfciífc «be
js niil mcmtrin(.
Tfce d»rrii«tíi50 ia tht kssvr
trt íiW Safcsrov *•» iil-tc»tei
es VxrO ilö, the
t*ct«5fc of Gitry’s Vcraesfcfco
fccspKei. ú f«ii iantttd to
ckjv'v ti* pcsa: thet Yefeea
ncvtaex h$ii oo ressco iv
expect pcc?*a tmtíiMOt ia *oy
Soéiet fcíwpitií, Kttot tfce KG5
wistid bc tswiwed ia tfce
satáiítl decíííettt,
SoaaslúWv >: H c(osrt «**
ose-4 ic Dr Stkfeirot 's ctsc
rtxst as » prétoa ifces a» »
bocí sí vssttioœ>z, 1 »«
*ei tti by KGB tsea djss«is*d
æ decisr*’ vfcáe caen. Tfcey
t.tok me by icrce to Gorfcv
regsorol has^val, írpt rat
tfcœ fcy fct-ix, *ad tcnaccrtc
æ fcr foísx racrifc*. Aiy
iaerspts t<■ £5» tfcs fcoesiui
fthssy* bfcjcfeed fcy KöB
wfce vevt tsa tíss iy nnt&i
tfcs tkxk sa fc*r «ii «aass of
e&espt.'
Vlut
croájfiriv. „ .1
ís Dt litkfcrcíe'i tsrotsa’ tm
iike xaxattfcxnc ia Gectpe
Orvteti's ' áeva
tfce bttatte ccjssxcittice ci
yee* ift wtácfc tfce
fíSCC.
Tfce dsxaixaesa snsuik tbe
ceretuJ pka of KGB Cxús-
forasítors, gictodiat coitcasd*
ead tetepúsjs forjx t tnxt Mrt
Btícæx'* a*s»r «túi> kr t
Uk ofctífy tvra cvrfase-i
■be rnafc. SKgyrsú-? v,*t Dr
bfikfejtmv vtt* wtíi sud fevÍKj
wr.iwöí profckott.
Forsfða breska vikuritsins Observer sl. sunnudag, þegar skýrt var frá bréfum Sakharovs. Myndin sýnir
Sakharo v að loknu hungurverkfalli. Svipur hans er annar og þjáðari en á áróðursmyndum KGB.
Sex f orlög með bóka-
útsölu um allt land
SEX bókaforlög munu á næstunni efna til útsölu á nýjum og nýlegum
bókum. Flestir titlamir komu út fyrir jólin 1984 og 1985. Bækumar
munu verða seldar með 20—50% afslætti hjá bóksölum viða um land.
Útsalan hefst mánudaginn 17. febrúar nk.
Bókaforlögin Fjölvi, Isafold, Mál ung hérlendis en hefur tíðkast í
og menning, Bókhlaðan, Forlagið nágrannalöndunum.
og Vaka-Helgafell standa fyrir út- Það er einkum tvennt sem telst
sölunni. Að sögn talsmanna bóka- til nýjunga. í fyrsta lagi hafa svo
forlaganna er útsala sem þessi nýj- nýjar bækur aldrei verið á bóka-
Talsmenn bókaútgefendanna. Frá vinstri: Viðar Gunnarsson frá
Vöku-Helgafelli, Leó Löve frá Isafold, Eyjólfur Sigurðsson frá Bók-
hlöðunni og Jóhann Páll Valdimarsson frá Forlaginu.
mörkuðum — yngri bækur en
tveggja ára hefur ekki mátt selja
með þessum hætti. í öðru lagi eru
bókaverslanir í öllum landshlutum
notaðar sem útsölustaðir. Gefur
þetta landsbyggðarfólki möguleika
á að notfæra sér útsöluna en bóka-
markaðir hafa til þessa að mestu
verið bundnir við höfuðborgarsvæð-
ið. Bóksalamir gefa eftir af smá-
söluálagningunni þannig að hægt
er að lækka verðið enn meira en
ella.
Þá má geta þess, að ekki verða
einungis seldar bækur sem ekki
seldust upp í jólaösinni, heldur
verða einnig prentuð ný upplög
uppseldra bóka, og sumar verða nú
í kiljuformi.
Sögðu talsmenn útgefenda, að
útsalan væri tilraun til þess að jafna
söluna svo hún einskorðaðist ekki
við jólin, en 70—75% bóka virðast
seljast þá, sögðu þeir. Þá væri
einnig og ekki síður verið að reyna
að fá fólk til þess að lesa bækur á
öðrum tíma en rétt í kring um jólin.
80—100 titlar verða til sölu í
meira en 40 bókaverslunum. Útsal-
an hefst 17. febrúar eins og áður
var getið og stendur í fjórar vikur.
Að þeim tíma liðnum mun verð
bókanna hækka aftur til samræmis
við núgildandi verð.
MotgunhtoWfl/jaUui
Jón E. Guðmundsson í nýja sýningarsalnum sinum við Flyðrugranda sem
tekur um 30 manns i sæti.
íslenska brúðuleikhúsið
nú í eigin sýningarsal
ÍSLENSKA brúðuleikhúsið hef- keypti húsnæðið 1 sumar og er ég nú
ur eignast eigin sýningarsal við farinn að taka á móti hópum, aðallega
Flyðragranda. Að sögn Jóns E. úr skólum. Ég ætla að byija á því að
Guðmundssonar, eiganda leikhúss- kenna krökkunum að búa til brúður
ins, festi' hann kaup á litlum sal og síðan halda sýningu fyrir þau I lok
með fullkomnum (jósabúnaði og kennslunnar. Þá hafa útlendingar
tekur hann 30 manns i sæti. mikið sóst eftir slfkum sýningum.
íslenska brúðuleikhúsið er fyrsta Innan skamms ætla ég að setja aftur
leikhús sinnar tegundar hér á landi upp „Hans og Grétu" en það var
og hóf starfsemi sína fyrir 32 árum fyrsta sýningin, sem ég setti upp fyrir
og Hefur Jón hannað hundruð brúða 32 árum í Alþýðuhúsinu og mun ég
f þessi ár. Hann byijaði á því að sýna hafa upprunalegu brúðumar í þeirri
í Alþýðuhúsinu við Hverfísgötu og sýningu." Jón sagði að hann væri með
hefur síðan sýnt víða, svo sem í Iðnó vinnustofu sína að Kaplaskjólsvegi 61
ogTjamarbíó. og gætu þeir sem áhuga hefðu á,
„Aðstaðan er öll önnur eftir að ég haft samband við sig þar.
Bæjarstjóm Akureyrar:
Lýsir undrun sinni á
kaupum vélarúmshermis
Jón Sigurðsson (F), Gunnar Ragn- (Abl.), Valgerður H. Bjamadóttir
ars (A), Sigríður Stefánsdóttir (Kf.) og Freyr Ófeigsson (A).
Forsætisráðuneytið:
Hagvamarráð
í burðarliðnum
Á SÍÐASTA þingi vom samþykktar lagabreytingar á almannavama-
lögum, sem gengu i gildi 2. júli 1985. Meðal breytinga er að koma
skal á hagvamaráði sem skipað er af forsætisráðherra og á að vera
ríkisstjóminni til ráðuneytis um hagvarair. Auk þess á ráðið að
gera áætlanir um verkefni og viðbrögð á hættutímum og safna samnn
skýrslum um hversu miklar birgðir þurfi að vera til I Iandinu, til
að tryggja lífsafkomu þjóðarínnar á hættutímum.
í lögunum kemur fram að ríkis- Að sögn Guðmundar Benedikts-
Akureyri, 18. febrúar.
ÁKVEÐIÐ hefur veríð að Ríkis-
sjóður kaupi vélarúmshermi fyr-
ir Vélskóla Islands i Reykjavík,
eins og Morgunblaðið hefur áður
greint frá. Áður hafði veríð
ákveðið að Verkmenntaskólinn á
Akureyrí keypti slíkan hermi —
og töldu menn hér nyrðra þenn-
an eina nægja fyrír allt landið.
Vegna þessa máls samþykkti
bæjarstjóm Akureyrar sam-
hljóða eftirfarandi tillögu sem
lögð var fram á fundi hennar á
þríðjudag:
„Bæjarstjóm Akureyrar lýsir
undrun sinni yfir því, að ákveðið
hafi verið að ríkissjóður skuli kaupa
vélarúmshermi til Vélskóla íslands
í Reykjavík.
Þegar hefur verið ákveðið að
frumkvæði bæjarstjómar Akur-
eyrar að kaupa slíkan hermi til
Verkmenntaskólans á Akureyri.
Ljóst er að þetta tæki nægir til
að anna allri þörf íslendinga fyrir
slíka kennslu.
Bæjarstjóm Akureyrar skorar á
ráðherra fjár- og menntamála að
þeir beiti sér fyrir því, að hætt verði
við fíárveitingu til kaupa á nýjum
hermi og þeim fjármunum, sem
ganga áttu til þeirra kaupa verði
veitt til annarra verkefna, svo sem
Verkmenntaskólans á Akureyri."
Flutningsmenn tillögunnar vom
stjóminni er heimilt, ef almanna-
heill krefur vegna hættu á hemað-
araðgerðum eða annarri vá að gefa
út fyrirmæli um sölu og dreifingu
nauðsynja sem til em í landinu eða
taka eignamámi matvæli, eldsneyti,
varahluti og lyf svo að eitthvað sé
nefnt. Þá er í lögunum að finna
heimild til þess að starfsmaður
almannavamaráðs starfi sérstak-
lega að þeim málefnum sem undir
hagvamaráð falla.
sonar ráðuneytisstjóra f forsætis-
ráðuneytinu er verið að ganga 1
formlega frá skipun manna í ráðið
en í lögunum er kveðið á um að
ráðið skuli skipa; ráðuneytisstjóri
forsætisráðuneytisins sem jafn-
framt er formaður ráðsins, ráðu-
neytisstjóri dómsmálaráðuneytis-
ins, sem er framkvæmdastjóri þess
og ráðuneytisstjórar annarra ráðu-
neyta.