Morgunblaðið - 27.09.1986, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1986
Frá vinstri Kristján Helgason, umdæmisstjóri, Jóhann Hjálmarsson, blaðafulltrúi, Ólafur Tómas-
son, póst- og símamálastjóri, Guðmundur Birgisson, aðstoðar póst- og símamálastjóri, Þorgeir
Þorgeirsson, framkvæmdastjóri og Heimir Þorleifsson, sagnfræðingur.
Landssími Islands 80 ára:
Starfsemi stofnunarinn-
ar kynnt á tímamótum
ÁTTATÍU ára eru liðjn frá
stofnun Landssima íslands
mánudaginn, 29. september, en
þann dag var opnað tal- og
ritsimasamband milli
Reykjavikur og Seyðisfjarðar
og ritsímasamband milli
Reykjavikur og annarra landa
árið 1906. Tímamótanna er
minnst með útgáfu bókarinnar
„Söguþræðir símans“ eftir
Heimi Þorleifsson sagnfræðing
og gerð hefur verið kvikmynd
um póst- og símaþjónustuna,
„Þráður í tilverunni“. Þá kem-
ur út bæklingurinn „Lífæð við
heiminn", sem lýsir i stuttu
máli gömlum og nýjum þjón-
ustugreinum Pósts og sima.
Árið 1904 var gerður samning-
ur við Mikla norræna ritsímafé-
Iagið um lagningu sæsíma til
landsins, og var lokið við að leggja
hann í ágúst 1906. Símalínan
milli Reykjavíkur og Seyðisflarð-
ar, 614 km leið, var lögð af
Norðmönnum um sumarið. Um
síðustu áramót komst jarðstöðin
Skyggnir í eigu íslendinga, þegar
Mikla norræna ritsímafélagið
fékk greiddan út sinn hluta í stöð-
inni og lauk þar með einkarétti
félagsins á fjarskiptum milli ís-
lands og annarra landa.
Á afmælisárinu 1986 tengjast
allir símar landsmanna sjálfvirka
símakerfinu nema tvær stöðvar á
Vestfjörðum sem enn eru hand-
virkar. Stafrænar símstöðvar hafa
verið settar upp víða um land en
það kerfí býður upp á ýmsar nýj-
ungar og hafa tölvur innanlands
og utan verið tengdar saman með
gagnaflutningsneti. Þá hófst
sjálfvirk farsímaþjónusta í sumar
og hafín er lagning ljósleiðara
milli símstöðva.
„Eitt af mörgum framtíðar-
verkefnum Pósts og síma er
lagning ljósleiðara," sagði Ólafur
Tómasson, póst- og símamála-
stjóri. „Ljósleiðara má líkja við
stóran og breiðan veg, sem gefur
möguleika á fjölgun rása en flutn-
ingsgeta 2ja glerþráða er 2000
línur eins og kerfið er byggt upp
í dag. Með smá breytingu er hægt
að margfalda flutnigsgetu og með
slíkum þráðum má flytja sjón-
varpsendingar." Ólafur sagði að
nauðsynlegt væri að reisa nýja
jarðstöð innan þriggja ára til að
tryggja samband við umheiminn.
I bókinni „Söguþræðir símans",
eftir Heimi Þorleifsson sagnfræð-
ing, sem kemur út 29. september,
er rakin saga símamaála frá upp-
hafi til dagsins í dag. Bókin sem
er 255 bls. er myndskreytt og
birtast þar margar sjaldséðar
myndir Á afmælisári Landssím-
ans eru líka tímamót í póstmálum,
liðin eru 210 ár frá því konungleg
tilskipun var gefin út um að koma
á póstferðum innanlands. I kvik-
myndinni „Þráður í tilverunni",
sem Valdimar Leifsson tók er
fjallað um póst- og símaþjónustu
á tímamótum. Bæklingurinn
„Lífæð við heiminn" lýsir í stuttu
máli þjónustugreinum pósts og
síma. Ritið fæst ókeypis á öllum
póst- og símstöðvum.
Tæknisýning verður opnuð á
afmælisdaginn 29. september, í
gamla Sjálfstæðishúsinu við Aust-
urvöll þar sem nú er kaffistofa
Pósts og síma. Þar verða kynntar
tækninýjungar og gamla símstöð-
in á Seyðisfirði hefur verið sett
upp í sinni upprunalegu mynd.
Sýnd verður kvikmyndin „Þráður í
tilverunni" og kvikmyndin „Mast-
ur reist", sem Sveinbjöm Matt-
híasson tók. Sýningin er opin
almenningi frá 30. september til
6. október, virka daga frá kl.
16:00 til 20:00, laugardag og
sunnudag frá kl. 14:00 til 22:00.
Jóhann Grétar Einarsson, áður simritari á Seyðisfirði nú stöðvar-
stjóri, við gömlu símstöðina, sem sýnd er á tæknisýningunni.
Grænhöf ðaeyjaheimsókn f orsætisráðherra:
„Aðstoðin sannar-
lega komið að notum“
STEINGÍMUR Hermannsson
forsætisráðherra er nýkominn
heim úr opinberri heimsókn til
Grænhöfðaeyja, og segist hann
vera mjög ánægður með þessa
heimsókn.
Steingrímur sagði í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins í gær
að hann vissi miklu meira um þessa
þjóð, sem við höfum verið að að-
stoða, en hann hefði vitað áður.
„Aðstoðin sem við höfum veitt, hef-
ur svo sannarlega komið að notum,"
sagði Steingrímur, en kvaðst telja
að hún gæti nýst eyjaskeggjum enn
betur, með markvissari og stærri
verkefnum. Hann nefndi sem dæmi
kennslu við nýtingu tveggja fiski-
stofna við Grænhöfðaeyjar, sem
gætu hugsanlega reynst Græn-
höfðaeyjum mikilvæg tekjulind. Þá
sagði hann að þyrfti að kenna þeim
veiðamar, vinnsluna og frysting-
una, til þess að aðstoðin nýttist til
fulls.
Forsætisráðherra sagðist einnig
telja að möguleiki væri að setja á
stofn hafrannsóknastöð á Græn-
höfðaeyjum, þar sem sérfræðileg
kunnátta íslendinga myndi nýtast
eyjaskeggjum.
Aðstoðin sem við höfum veitt
Grænhöfðaeyjum í ár er um 14
milljónir króna, af þeim 70 milljón-
um króna sem fóru í þróunaraðstoð.
Þingsályktunartillaga gerir hins
vegar ráð fyrir að veittar verði um
200 milljónir á þessu ári, og sam-
kvæmt því um 250 á næsta ári.
Forsætisráðherra var spurður hvort
einhver von væri til þess að fjárveit-
ing á íjárlögum næsta árs til
þróunaraðstoðar yrði í samræmi við
þingsályktunartillöguna: „Nei, það
verður því miður ekki svo,“ sagði
forsætisráðherra, en sagðist ekki
vilja upplýsa hversu há fi'árhæðin
væri sem ætluð væri í þetta verk-
efni á næsta ári.
Morgunblaðið hefur heimildir
fyrir þvf að í fjárlagafrumvarpi árs-
ins 1987, sem nú er verið að leggja
síðustu hönd á í fjármálaráðuneyt-
inu, sé gert ráð fyrir að tæpar 80
milljónir króna renni til þróunar-
aðstoaðar á næsta ári.
Samtök um kvennaathvarf:
Enn vantar 800 þús. til að
fjárhagsáætlun standist
Stjórnarformaður bókaútg'áfunnar Svart á hvítu afhenti
á miðvikudag Samtökum um kvennaathvarf 160 þúsund
krónur að gjöf, en eins og kunnugt er, hefur Kvennaat-
hvarfið átt við nokkra fjárhagsörðugleika að stríða á þessu
ári.
Á fundi sem stjórn Samtaka um
kvennaathvarf hélt með frétta-
mönnum á miðvikudag, kom fram
að í júlí hafi orðið ljóst að um tvær
milljónir króna vantaði til að endur-
skoðuð fjárhagsáætlun athvarfsins
fyrir þetta ár, næði að standast.
Var þá leitaði til fyrirtækja, félaga
og einstaklinga um styrki til að
brúa bilið.
Fyrirtækin brugðust vel við, að
sögn stjómarinnar og á tæpum
tveimur mánuðum söfnuðust 965
þúsund krónur auk þess sem nokk-
ur fyrirtæki styrktu athvarfið með
öðrum hætti, t.d. með því að gefa
matvæli, hreinlætisvörur, leiktæki
og heimilistæki.
sama tíma og hefði þá varla fund-
ist auður blettur í öllu húsinu.
Stjómin sagði að þrátt fyrir
þrengsli og rekstrarörðugleika,
vildu aðstandendur athvarfsins ekki
að reksturinn yrði í höndum ríkis-
ins, því um leið og t.d. ríkið greiddi
dagpeningina fyrir þær konur sem
gista athvarfið, þyrfti að fóma
nafnaleynd þeirra sem þangað leita.
„Við viljum halda áfram að bjóða
konum heimili; skjól þegar þær
þurfa að flýja heimili sín, en ekki
stofnun," var samdóma álit stjóm-
arinnar.
Hrefna Þórarinsdóttir og Stef-
anía Traustadóttir sögðu að stjóm
Stjómarformaður bókaútgáfunnar Svart á hvítu, Jón Þórisson, af-
hendir Eydísi Ástráðsdóttur peningagjöf til kvennaathvarfsins á
fundi sem Samtök um kvennaathvarf héldu í Hlaðvarpanum á mið-
vikudag.
Styrkir ríkis og sveitarfélaga til
athvarfsins á þessu ári nema sam-
tals rúmlega 3,2 milljónum króna,
en endurskoðuð fjárþörf athvarfsins
hljóðar upp á 5,2 mililjónir króna.
Fyrirtæki, félög og einstaklingar
hafa sýnt málefninu mikinn stuðn-
ing og gefið rúma 1,1 milljón á
árinu, en að sögn Ólafar Briem, hjá
fjármálahópi athvarfsins, vantar þó
enn 800 þúsund upp á að áætlunin
standist. Hún sagði að þeir styrkir
sem hefðu borist undanfama tvo
mánuði yrðu einkum notaðir til að
kosta viðgerðir á húsnæði Kvenna-
athvarfsins, sem hún sagði að mikil
þörf væri á.
„Við höfum slegið því á frest í
þijú ár að gera við húsið, en nú
verður ekki beðið lengur með það,“
sagði Ólöf.
Auk þess sem stjómin skýrði frá
gjöfum og fjármálastöðu athvarfs-
ins á fundinum, rakti hún einnig
helstu breytingar sem orðið hafa á
starfsemi Kvennaathvarfsins. Að
sögn þeirra hefur aðsóknin að at-
hvarfinu aukist, en einkum þó fjöldi
bama sem gistir athvarfið í lengri
eða skemmri tíma. Á þeim rúmlega
þremur árum sem athvarfíð hefur
starfað hefur meðaltal íbúa í at-
hvarfinu farið úr sjö íbúum á dag
upp í 14,1 á dag. Allt árið 1983
vom dvalardagar bama í athvarfinu
1335 en á fyrstu sex mánuðum
þessa árs var sú tala komið upp í
1577. Þessi aukning bama í at-
hvarfínu hefur haft í for með sér
að bamastarfsmaður athvarfsins,
sem áður gegndi hlutastarfi, vinnur
nú fullt starf við að annast bömin,
enda eru dæmi um að upp í 15
böm hafi verið í athvarfinu í einu.
Stjómarmeðlimirnir sögðu að
einungis væru sex lítil herbergi í
athvarfínu en þó hefði komið fyrir
að 25 manns hefðu gist heimilið á
Samtaka um kvennaathvarf myndi
fyglja eftir þeirri umræðu sem nú
væri hafín um ofbeldi gegn bömum.
Þær vilja að komið verði á skrán-
ingu hjá sjúkrastofnunum um
ofbeldi á heimilum, en að þeirra
sögn er ísland á eftir öðrum Evr-
ópuþjóðum hvað það snertir. Öllum
er skylt að tilkynna bamavemdar-
nefnd samstundis ef vart verður við
ofbeldi gegn bömum, en mikið er
um að t.d. líkamlegir áverkar á
konum séu flokkað undir slys eða
óhöpp.
Á vegum Kvennaathvarfsins er
einnig starfandi ráðgjafahópur um
nauðgunarmál, þar sem konum er
veitt aðstoð, jafnvel þótt langt sé
um liðið frá því að nauðgunin átti
sér stað.
„Við fömm með þær í yfirheyrsl-
ur og læknisskoðunu, ef þær óska
þess og reynum að hjálpa þeim með
tilfinningaleg vandamál sem fylgja
slíku ofbeldi," sagði Ragnheiður
Guðmundsdóttir, ein þeirra 10
kvenna sem vinna sjálfboðastarf
með ráðgjafahópnum. Á vegum
hans hefur verið haldið námsekið í
sjálfsvöm og í bígerð er útgáfa
bæklings með upplýsingum um
nauðgunarmál.
Eydís Ástráðsdóttir tók við pen-
ingagjöfinni frá bókaútgáfunni
Svart á hvítu úr hendi stjómarform-
annsins, Jóns Þórissonar. Hann
sagði í samtali við Morgunblaðið
að í undirbúningi væri mikil fjár-
söfnun á meðal bókaútgefenda til
styrktar athvarfinu.
„Okkur finnst mikilvægt það
starf, sem hér er unnið og það er
Ijóst að sú aðstoð sem athvarfið
hefur fengið, dugar ekki til. Við
erum með þessu að reyna að sýna
gott fordæmi og það verður að
koma í ljós hvort það ber árangur,"
sagði Jón.