Morgunblaðið - 27.09.1986, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1986
17
lögfræði, læknisfræði og guðfræði,
að það séu aðeins kennslugreinar,
en hin íslensku fræði aftur á móti
vísindagrein við okkar háskóla. Það
eru ekki gerðar þær kröfur til há-
skólakennaranna í fyrmefndum
greinum, að þeir séu sjálfstæðir
vísindamenn, heldur aðeins, að þeir
geti miðlað íslenskum embættis-
mannaefnum þeim fróðleik og
kunnáttu, sem þeim er nauðsynleg,
hveijum í sínu starfí. En aftur á
móti er sú krafa gerð til háskólakenn-
arans í íslenskum fræðum, að hann
standi í broddi fylkingar þeirra
vísindamanna, sem íslensku og nor-
ræn fræði stunda. Það á að vera
okkur metnaðarsök, að Háskóli Is-
lands leggi hið besta til vísindanna
á þessu sviði. Við verðum að gera
okkur ljósa grein fyrir því, í hvaða
efni við getum staðið öðrum þjóðum
á sporði, þrátt fyrir fátækt og fólks-
fæð, og hvar okkur þýðir að keppa
við stærri þjóðir og auðugri."
Þau urðu afdrif frumvarps Jóns
Þorlákssonar um spamað í embættis-
mannahaldi Háskólans, að mennta-
málanefnd neðri deildar gerði á því
nokkrar breytingar, en síðan var það
samþykkt með 18 atkvæðum gegn
4. Það komst hins vegar ekki til
umræðu í efri deild fyrir þinglausnir
og var ekki rætt á þinginu 1925 —
og er þar með úr sögunni.
Mér er ekki gáanlegt neitt í þessu
frumvarpi, hvorki í upprunalegri gerð
né endanlegri og ekki heldur í ræðurn
flutningsmanns þess á Alþingi, sem
getur gefið tileftii til að álykta, að
Jón Þorláksson hafi viljað „skerða
hag Háskólans svo ákaflega að jafna
mátti við að skólinn væri lagður nið-
ur.“
Þorsteini Gylfasyni verður tíðrætt
um nauðsyn vísindalegrar hugsunar.
Sú hugsun hefur ekki náð til skrifa
hans um Jón Þorláksson.
Höfundur er rithöfundur.
Mynd/Kr. Guðstcinsson
DVERGLILJUR
Crocus
Dvergliljur eða krókusar eins
og þær eru oftast nefndar, eru
lágvaxnar jurtir, sem blómstra
snemma að vorinu og eru meðal
fyrstu vorblóma í garðinum.
Dvergliljur eru hnúðjurtir af
Sverðliljuættinni og hafa margar
þeirra reynst harðgerðar og
langlífar. Algengust eru stór-
blóma afbrigði af tegundinni
Crocus vemus, sem vex villt um
stóran hluta S- og Miðevrópu, oft
hátt til fjalla. Vegna þess hve
breytileg þessi tegund er hefur
henni verið skipt í tvær undirteg-
undir, önnur er með allstór oftast
fjólublá eða röndótt blóm, en hin
undirtegundin er smágerðari og
oftast með hvít blóm. Þetta er
dverglilja sú sem algengust er í
Alpafjöllunum. Hún vex þar í
600—2500 m hæð og blómstrar
um leið og snjóa leysir á vorin.
Hún er sjaldan ræktuð í görðum
og erlendis er hún talin erfið í
ræktun. Hér á landi þrífst hún
þó ágætlega þar sem loftslag hér
er líkt því sem hún á að venjast
í heimkynnum sínum. Eins og
áður er sagt em blómstóm af-
brigðin algengust og hafa þau
verið ræktuð hér um langan ald-
ur. Blómin em í ýmsum blæbrigð-
um fjolublárra lita og stundum
em þau alveg hvít. Nefna má af-
brigðið „Remmenbrance", sem er
með ljósfjólublá blóm, „Flower
Record" með dökkfjólublá blóm,
„Jeanne de Arc“ með hvít og
„Striped Beauty" sem er hvítt
með fjólubláum röndum.
Nokkrar tegundir dverglilja em
með gulum blómum. Algengust
þeirra er Crocus flavus (C.aureus)
sem vex villt í ýmsum löndum
S-Austur-Evrópu og Litlu-Asíu. ■
Garðaafbrigði, sem heitir „Large
Dutch Yellow" eða „Golden
Yellow" er algengast allra gul-
blóma dverglilja. Það er afar
harðgert og fjölgar sér ört.
Af smáblóma dvergliljum em
algengust garðaafbrigði og blend-
ingar af tegundinni Crocus
chrysanthus, sem oftast em með
gulum eða hvítum blómum, svo
sem „E.P. Bowles" og „Cream
Beauty". „Snow bunting", sem
reynst hefur afar vel er með
hvítum blómum. Við ræktun hefur
þessi tegund blandast annarri,
sem heitir C.bifloms. Þannig hafa
orðið til mörg falleg afbrigði með
bláum blómum, eins og „Princess
Beatrix", „Blue Pearl“, „Blue Pet-
er“ o.fl. Nýtt afbrigði með
hvítum/bláum blómum er á lauka-
lista GÍ nú í ár, það heitir „Prins
Claus".
Þó að dvergliljur séu harðgerð-
ar, langlífar jurtir, er ýmislegt
sem hafa þarf í huga við ræktun
þeirra. Velja þarf hlýjan og sólrík-
an vaxtarstað, vegna þess að
blómin opnast ekki til fulls nema
í sólskini eða hlýju veðri. Jarðveg-
ur þarf að vera vel framræstur,
helst sandblendinn. Smáblóma
tegundir eins og C. Chrysanthus
og fleiri er best að rækta í stein-
hæðum eða upphækkuðum
beðum, þar sem frárennsli er ör-
Crocus Vemus (Subst. albíflorus)
uggt. Hér á landi hefur reynst vel
að setja hnúðana fremur gmnnt
niður. Stórblóma afbrigðin, sem
hafa nokkuð stóra hnúða (7—10
sm ummál) er nóg að hylja með
3—4 sm þykku moldarlagi. Smá-
blóma tegundir og afbrigði hefur
reynst best að setja ekki dýpra
en svo, að aðeins 2—3 sm moldar-
lag hylji þá. Gmnn niðursetning
hefur örfandi áhrif á fjöigun hnúð-
anna. Of djúp niðursetning getur
tafið fyrir blómgun um langan
tíma, jafnvel mörg ár og einnig
valdið rotnun og dauða hnúðanna.
Við niðursetningu er hæfilegt að
bilið milli hnúðanna sé 5—10 sm.
Á 3—4 ára fresti þarf að taka
hnúðana upp, vegna fjölgunar
þeirra, sem oft er mikil. Það er
gert þegar blöð taka að gulna,
en þó best áður en þau em alveg
visnuð burtu. Að lokinni þurrkun
og hreinsun em hnúðamir settir
niður aftur, annaðhvort strax eða
að haustinu þegar komið er fram
í september.
Kristinn Guðsteinsson.
í dag kynnum við
Íslands-flísarnar
Villeroy og Boch
Þar sem nýjungamar eru,
þar erum við.
AEQ
Alveg einstök gæði.
sem Rúna listakona
hannaði.
Rúna mun vera stödd
hjá okkur milli kl.
18.00 og kynna
verk sitt.
í dag sýnum við nýju línuna
frá AEG og ný|u línuna í
bað- og eldhúsinnréttingum.

S1911
Smiðjuvegi 10, Kóp., sími 79800.
' ■