Morgunblaðið - 23.10.1986, Blaðsíða 47

reifur og átti lofíð skilið. Nú er
Benedikt Siguijónsson allur, eftir
nærri 5 mánaða sjúkdómsbaráttu.
Auðvitað var hann ekki gallalaus
og nánast einasti löstur hans voru
hóflausar reykingar. Má segja að
það hafi verið sjálfskaparvíti að
honum varð ekki lengri lífdaga auð-
ið.
Kunningsskapur okkar Bene-
dikts jókst við það að Snædís dóttir
mín giftist yngsta syni Benedikts,
Siguijóni tannlækni, og það efldi
ánægju og skilning þeirra á milli
að hún lagði stund á lögfræði. Frá
fyrstu kynnum hafði hugur minn
gagnvart Benedikt mótast af því,
að hann átti það sameiginlegt með
föður mínum að vera bóndasonur
norðan úr dölum Skagafjarðar,
reyndar var faðir minn úr Húna-
þingi, en á því er lítill munur. Mér
fannst einhver angan af gróður-
mold fyrir honum og þessi heil-
brigða skynsemi, sem bændastétt-
inni er svo í blóð borin.
Hann hafði einn úr sínum systk-
inahóp brotist til mennta. Nú þarf
ekki lengur það átak, sem áður
þurfti. Slíkir menn eru að verða
næsta fátíðir og finnst mér hagur
Alþingis fara versnandi þegar þeim
fækkar þar og fræðingar ríða þar
húsum líkt og nú gerist í vaxandi
mæli.
Reyndar stóð hugur Benedikts
aldrei til stjómmála.
Benedikt Siguijónsson var glað-
vær maður og jákvæður. Það var
alltaf einhver unglingur innra með
honum; honum þótti t.d. stórkost-
legt að aka um í amerískum
glæsivagni og hafa sígarettu í öðru
munnvikinu.
Benedikt var mikill gæfumaður
í lífinu, honum lánaðist allt, sem
hann tók sér fyrir hendur og náði
þeim mannvirðingum, sem lögfræð-
ingar telja mestan. Hann naut
virðingar kollega sinna og var jafn-
an boðinn og búinn til starfa í þágu
lögfræðinnar með fyrirlestrum eða
á annan hátt. Hann átti ágætt fjöl-
skyldulíf og það var ekki hvað síst
að þakka hans góðu konu, Fann-
eyju Stefánsdóttur. Hún ól honum
þijá sonu, sem eru: Guðmundur
læknir, giftur Ingibjörgu Faaberg,
Stefán kennari, giftur Svandísi
Magnúsdóttur og Siguijón tann-
læknir á Kaldbak við Húsavík,
giftur Snædísi dóttur minni. Bama-
bömin em 9. Fanney lifir mann
sinn farin heilsu. Bamabömin
munu sakna hans; í því sambandi
koma mér í hug orð Hörpu Sigur-
jónsdóttur 5 ára, er hún var að
hugga Benedikt Þorra Siguijóns-
son, litla bróður sinn 3ja ára og var
að skýra út fyrir honum hvert afi
hans væri farinn, er hún sagði:
„Hann afi er farinn til Jóhanns
og litla folaldsins." Jóhann
Skaptason sýslumaður var frændi
þeirra í móðurætt, en hann dó í
fyrra; litla folaldið hafði dáið
skömmu eftir fæðingu í hesthúsinu
á Kaldbak sl. vor.
Hitt þykir mér þó víst að mest
munu synir hans sakna hans, enda
þótt þeir séu löngu fullvaxta og
horfnir úr föðurhúsum, svo náið og
hlýtt var sambandið á milli þeirra
feðga. Því ég veit af eigin raun
hvaða tilfinning grípur menn í sömu
spomm. Mér fannst ég hafa misst
alla fótfestu og skjól er faðir minn
féll frá, reyndar á svipuðum aldri
og Benedikt var nú. Það er líkt og
eitthvað bresti innra með manni,
en tíminn læknar öll sár. Slíkur
stendur Benedikt mér fyrir sjónum,
sem góður heimilisfaðir, ráðhollur
og traustur.
Honum fylgja góðar óskir um
fararheill til Jóhanns og litla fol-
aldsins.
Gunnlaugur Þórðarson
Enn er einn horfinn úr litla hópn-
um, sem kvaddi Menntaskólann á
Akureyri með hvíta kolla þann 17.
júní 1935.
Brottfor hans bar mjög óvænt
að og mun engan þeirra, sem hylltu
hann sjötugan þann 24. apríl sl.,
hafa órað fyrir því, að kveðjustund-
in væri svo nærri.
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 1986
Okkur bekkjarbræður hans gmn-
aði það síst allra. Hann var yngstur
í bekknum og röðin því ekki komin
að honum enda var hann þá við
bestu heilsu og léttur í skapi að
vanda.
Benedikt er mér mjög minnis-
stæður allt frá því er ég sá han
fyrst á skólaganginum í MA.
Mikið og strítt, svart hárið vakti
athygli mína. Það virtist vera mjög
sjálfstætt og hafa sínar eigin skoð-
anir. Sama var um manninn. í svip
hans var enginn efi og ekkert hik.
Hann vissi hvert halda skyldi og
þurfti ekki að fara í neinar grafgöt-
ur um leiðina að settu marki, sem
hann mun hafa sett sér mjög
snemma.
Hann hafði fastmótaðar skoðanir
og kynokaði sér ekki við að setja
þær fram af fullri festu þegar svo
bar undir. Þrátt fyrir það var hann
mjög vinsæll af skólasystkinum
sínum, enda þægilegur í viðmóti
þótt hann væri enginn veifiskati.
Eftir stúdentspróf hófust kynni
okkar Benedikts aftur á háskólaár-
unum en þá lentum við fyrir tilviljun
í hópi fjögurra bridsspilara og spil-
uðum saman vetur hvem allmörg
ár.
Ég minnist þess þegar spilað var
heima hjá Benedikt á þeim árum,
sem hann vann hjá borgardómara,
að hann var allmjög ónáðaður af
símahringingum manna, sem leit-
uðu ráða hans. Reyndi þetta æði
mikið á þolinmæði okkar, sem sát-
um auðum höndum og biðum meðan
Benedikt leysti flóknar lögfræði-
þrautir fyrir unga júrista, sem voru
að byija sinn framaferil en Bene-
dikt lét menn ekki synjandi frá sér
fara ef hann gat rétt þeim hjálpar-
hönd og hygg ég, að hann hafi átt
hönk uppí bakið á mörgum fyrir
ókeypis ráðgjöf í síma að kvöldi
dags.
Benedikt lauk lögfræðiprófí
1940. Fulltrúi lögmanns og borgar-
dómarans í Reykjavík var hann til
1955 en rak síðan málflutnings-
skrifstofu með __ þeim Lárusi
Fjeldsted hrl. og Ágústi Fjeldsted
hrl. til 1966 er hann var skipaður
hæstaréttardómari.
Árið 1946 var mikið happaár í
lífi Benedikts þegar hann kvæntist
hinni ágætu konu sinni, Fanneyju
Stefánsdóttur.
Bjó hún þeim hið vistlegasta
heimili á Smáragötu 12 og átti ég
þar marga ánægjustund.
Þijá mannvænlega syni eignuð-
ust þau Fanney og Benedikt:
Stefán, kennara, kvæntan Svandísi
Magnúsdóttur, Guðmund, lækni,
kvæntan Ingibjörgu Faaberg, og
Siguijón, tannlækni, kvæntan
Snædísi Gunnlaugsdóttur.
Þessum fáum minningar- og
þakkarorðum fylgja innilegar sam-
úðarkveðjur til Fanneyjar, sona
hennar og tengdadætra.
Jón G. Halldórsson
Leikmenn hafa það gjaman á
orði, að lögfræði hljóti að vera nokk-
uð tyrfin grein, þar eð oft sé erfitt
að hitta tvo lögfræðinga, sem séu
á einu máli um skilning á margvís-
legum viðfangsefnum hennar.
Vafalaust á þetta einnig við um
ýmsar aðrar fræðigreinar, en að því
leyti hefir lögfræðin óneitanlega
talsverða sérstöðu, að komið hefir
verið upp viðamiklum stofnunum
til þess að eiga síðasta orðið jafnt
í skráðum sem óskráðum boðum
og bönnum og öðrum atriðum, er
varða mannleg samskipti.
Er að sjálfsögðu mikið í húfí að
þetta fyrirkomulag gefist vel og sé
það rétt, að íslendingar séu óvenju
þrætugjamir, er þeim mun mikils-
verðara, að vel sé vandað til vals á
þeim mönnum, sem embætti þess-
ara stofnana skipa.
Benedikt Siguijónsson, sem
kvaddur er í dag, verði meginhluta
starfsævi sinnar til þessara dóma-
starfa. Hann var héraðsdómari í
Reykjavík um tæplega 15 ára skeið
og hæstaréttardómari rétt 16 ár.
Það er mál manna, að í þessum
störfum hafi Benedikt reynst mjög
farsæll, enda blandast engum hug-
ur um, að hann lagði það eitt til
mála, er hann vissi sannast og rétt-
ast.
Hann var ágæta vel í stakk búinn
til þess að takast á við þessi vanda-
sömu og ábyrgðarmiklu verkefni.
Hann var skarpgreindur, athugull
og nákvæmur og eins og prófsein-
kunn hans sýnir, hafði hann þegar
í skóla öðlast mikla þekkingu í grein
sinni — þekkingu, sem hann stöð-
ugt jók við, eftir því sem árin liðu,
þannig að ekki voru þeir margir,
er stóðu honum á sporði í lagalegum
efnum.
Oft heyrist því fleygt, að dóma-
störf, einkum á æðra stigi, séu í
eðli sínu þannig, að þeir, sem þeim
gegni um langan tíma einangrist
og verði að lokum í einskonar fíla-
beinsturni, meira og minna úr
tengslum við dagsins önn.
Benedikt Siguijónsson var aldrei
í neinni slíkri hættu. Til þess var
hann að eðlisfari allt of mannblend-
inn, hafði víðfeðm áhugamál og lét
sér í raun ekkert mannlegt óvið-
komandi. Mér fannst einmitt hins
mannlega þáttar gæta mikils í dóm-
um hans, oft á tíðum engu síður
én hinna þurru fræða. Og ekki var
síður mikilvægt að í dómum sínum
vildi Benedikt halda í heiðri það
aðalmarkmið dómstóla að kveða á
um endanlegar lyktir deiluefna.
Hann mat langa undirbúningsvinnu
svo mikils og ekki síður mikilvæga
hagsmuni stríðandi aðila, að ógjam-
an greip hann til þess að ónýta mál
vegna stirðnaðra formreglna, ef
efnisúrlausn var í sjónmáli.
Víðtæk þekking Benedikts ásamt
raunsæi hans og hugkvæmni gerði
það að verkum, að hann varð eftir-
sóttur lögfræðilegur ráðgjafi
ýmissa opinberra aðila um langt
skeið og á hann hlóðust mörg trún-
aðarstörf. Einnig leituðu ijölmargir
lögfræðingar ráða hjá honum, enda
var hann óvenjulega þægilegur að
leita til í þeim efnum.
Auðvitað settu dómastörf hans
þessum ráðleggingum ákveðin tak-
mörk, enda voru þau mikið til unnin
á þeim áratug, er hlé varð á dóma-
störfunum, en þau ár rak hann, 5
félagi við aðra, málflutningsskrif-
stofu hér í borg.
Benedikt fór ekki leynt með það,
að honum leiddust lögmannsstörf.
Hygg ég, að leiðbeiningarstörf hans
og ráðleggingar, sem í raun voru
eins konar dómsúrlausnir í þeim
vandamálum, sem stéttarfélagar
hans báru undir hann, hafí verið
honum fylling það tímabil, sem
hann var frá þeim störfum, er létu
honum svo vel.
Ég kynntist Benedikt, er ég að
loknu prófi hóf störf við borgardóm-
araembættið í Reykjavík. Störfuð-
um við þar saman um 10 ára skeið
og knýttust þá þau bönd vináttu
okkar, er aldrei bar skugga á. En
við áttum einnig áratuga samskipti
á öðru sameiginlegu áhugasviði.
Þar reyndist hann ekki síður,
traustur og góður félagi, léttur og
spaugsamur, stundum þó með ör-
litlu meinlegu ívafi, eins og mörgum
íslendingum er leikið.
Nú, þegar komið er að leiðarlok-
um, kveð ég þennan gamla sam-
starfsmann minn og vin með
söknuði og þakklæti fyrir mjög
ánægjuleg og ógleymanleg kynni
um áratuga skeið.
Við hjónin sendum Fanneyju og
öðrum ástvinum innilegar kveðjur.
Jón Bjarnason
Benedikt Siguijónsson fyrrverandi
hæstaréttardómari lést hinn 16. okt-
óber sl. eftir skamma sjúkdómslegu.
Með honum er horfinn af sjónarsviði
mikilhæfur og virtur lagamaður sem
naut álits og vinsælda allra sem til
hans þekktu.
Benedikt fæddist í Hólakoti á
Reykjaströnd 24. apríl 1916, sonur
hjónanna Siguijóns Jónassonar
bónda þar Jónssonar og konu hans,
Margrétar Stefánsdóttur frá Daða-
stöðum í sömu sveit. Ungur að árum
fluttist hann með foreldrum sínum
að Skefilstöðum á Skaga. Snemma
kom í ljós að hann var bókhneigður
og gæddur góðum námsgáfum. Varð
að ráði að hann settist í 3. bekk
Menntaskólans á Akureyri haustð
1931. Vita það þeir, sem þá tíma
muna, að ærið var í fang færst fyrir
bændaböm úr afskekktum sveitum
að leggja út á langskólabraut.
Benedikt lauk stúdentsprófi vorið
1935 en settist næsta haust í laga-
deild Háskóla íslands. Hefi ég aldrei
heyrt þess getið að á þeim vegamót-
um hafi hann velkst í vafa um leið
er velja skyldi. Fór og svo að laga-
námið vakti áhuga hans og reyndist
liggja vel fyrir honum. Lauk hann
lögfræðiprófi vorið 1940 með mjög
góðum árangri. í febrúar 1941 réðst
hann sem fulltrúi til lögmannsins í
Reykjavík. Gegndi hann því starfi til
ársins 1943 er lögmannsembættinu
var skipt og embætti borgardómara
og borgarfógeta stofnuð. Gerðist
Benedikt við þá breytingu fulltrúi
borgardómara og starfaði þar allt til
ársins 1955. Reyndist hann í því
starfí í senn eljusamur og hinn
gleggsti dómari.
Á þessum árum fékk Benedikt leyfi
frá störfum vetrarlangt 1947—1948.
Dvaldist hann þá í Danmörku og
Svíþjóð til að kynna sér skaðabóta-
rétt. Gaf hann sig einkum að reglum
um dánarbætur og skaðabætur vegna
örorku. Aflaði hann sér mjög traustr-
ar þekkingar á skaðabótarétti og lét
jafnan síðar mikið að sér kveða á
þeim vettvangi lögfræðinnar.
Árið 1955 urðu þáttaskil á starfs-
ferli Benedikts. Hvarf hann þá að
lögmannsstörfum og keypti hlut The-
odórs B. Lindals hæstaréttarlög-
manns í lögfræðiskrifstofu þeirri er
hann hafði rekið í félagi við feðgana
Lárus og Ágúst Fjeldsted, en Theo-
dór hafði verið skipaður prófessor við
lagadeild Háskólans árið áður.
Reyndust málflutningsstörfin liggja
vel fyrir Benedikt og vann hann sér
skjótt mikið álit sem í senn skarpur
og vandvirkur lögmaður. Minnist ég
þess enn hversu vandaður mér þótti
málflutningur hans í miklu björgun-
armáli sem var meðal fyrstu mála
sem ég sat í sem varadómari í Hæsta-
rétti.
Eftir að Benedikt Siguijónsson
hafði sinnt lögmannsstörfum við góð-
an og vaxandi orðstír í rúman áratug
braut hann enn blað. Var hann þá
skipaður í embætti hæstaréttardóm-
ara frá 1. janúar 1966 að telja. Má
segja að þá hafi Benedikt aftur sveigt
inn á þá braut sem hann lagði út á
við upphaf starfsferils síns. Sat hann
( dómarasæti í Hæstarétti í 16 ár,
eða til ársloka 1981 er hann fékk
lausn frá störfum að eigin ósk. Virt-
ist hann þá með óbilaða starfsorku.
Væntum við samstarfsmenn hans og
vinir að í hönd færi langt tímabil þar
sem hann mætti í senn næðis njóta
að loknum starfsdegi en þó gefa sig
að fijórri sýslan við þau verkefni sem
honum voru hugleikin.
Auk aðalstarfa sinna sinnti Bene-
dikt Siguijónsson ýmsum trúnaðar-
störfum svo sem samningu
veigamikilla lagafrumvarpa og setu
í stjómskipuðum nefndum. Hann var
varaformaður Kjaradóms
1962—1971, átti sæti í skaðabóta-
nefnd samkvæmt lögum nr.
110/1951, árin 1952-1971, í bif-
reiða- og umferðarlaganefnd
1955—1980 og formaður tölvunefnd-
ar var hann 1981—1985. Þá átti
hann og oft sæti í nefndum sem unnu
að gerð tvísköttunarsamninga við
önnur ríki. Loks má geta þess að
hann átti sæti í ritstjóm Tímarits
lögfræðinga 1955-1959 og ( ritstjóm
Norræns dómasafns 1968—1982.
Benedikt ritaði allmikið um lög-
fræðileg efni, einkum tímaritsgrein-
ar. Fjallaði hann í þeim ritsmíðum
um viðfangsefni af vettvangi skaða-
bótaréttar sem og skattaréttar,
sjóréttar o.fl. Má í þessu sambandi
geta þess að er á leið gaf hann sig
meira að skattarétti en flestum grein-
um öðrum. Hefi ég hugboð um að
hinn sérstaka áhuga hanns á þeirri
grein megi að einhveiju leyti rekja
til þess að hann var á árinu 1952
skipaður til þess sem dómari sam-
kvæmt umboðsskrá að fara með og
dæma nokkur vandasöm mál sem risu
af álagningu stóreignaskatts sam-
kvæmt lögum nr. 22/1950.
Hinn 16. mars 1946 kvæntist Ben-
edikt Siguijónsson eftirlifandi eigin-
konu sinni, Fanneyju Stefánsdóttur,
kjördóttur Stefáns Gíslasonar læknis
í Vík í Mýrdal, mikilli gerðarkonu.
Lifir hún mann sinn en hefur átt við
vanheilsu að búa hin síðustu ár. Hygg
ég að Benedikt hafi kosið að honum
hefði enst aldur til að annast hana
til leiðarloka. Þau hjónin eignuðust
þijá syni, hina mestu atgervismenn.
Eru þeir Stefán, kennari við Fjöl-
47
brautaskólann í Breiðholti, kvæntur
Svandísi Magnúsdóttur, flugfreyju,
Guðmundur, læknir og sérfræðingur
í krabbameinsrannsóknum, kvæntur
Ingibjörgu Ástu Faaberg, kennara,
og Siguijón, tannlæknir á Húsavík,
kvæntur Svandísi Gunnlaugsdóttur,
lögfræðingi. Varð ég þess oft var að
Benedikt bar hug sona sinna og fjöl-
skyldna þeirra mjög fyrir bijósti.
Benedikt Siguijónsson var vin-
margur og vel látinn af öllum sem
til hans þekktu. Kom þar margt til.
Hann var glaðbeittur og hressilegur
í viðmóti og jafnan reiðubúinn til að
leysa hvers manns vanda sem leitaði
hjá honum ráða eða liðsinnis. Kynnt-
ist ég því af eigin raun þegar á þeim
árum er ég á ungum aldri varð sam-
starfsmaður hans sem borgardóm-
arafulltrúi í Reykjavík. Veit ég raunar
ekki til að hann hafi nokkru sinni
talið eftir sér að gefa þeim ráð sem
um þau báðu og það eins þó að það
kostaði hann bæði tíma og fyrirhöfa.
Benedikt var víðlesinn, ekki hvað
síst í íslenskri sögu og fornum sagna-
ritum. Sturlungu var hann svo
handgenginn að með ólíkindum var.
Hygg ég að hana hafi hann þaullesið
þegar á bamsaldri.
Eljumaður var Benedikt með af-
brigðum, hóf árla þann vinnudag sem
oft mun hafa treinst honum langt
fram á kvöld. Var þá ekki að undra
þótt afköst hans yrðu mikil, svo verk-
hraður sem hann einatt var.
Benedikt var ágætur lagamaður
og vel að sér í fræðigrein sinni. Held
ég að hann hafi í raun réttri haft
yndi af glímunni við lögfræðileg við-
fangsefni. hann var glöggskyggn
dómari og gæddur nauðsynlegu sjálf-
strausti. Lagði hann jafnan án hiks
eða tafar til atlögu við þau viðfangs-
efni sem úrlausnar biðu hveiju sinni.
Er hann hafði krufíð þau til mergjar
og komist að niðurstöðu var hann
fastur á sinni skoðun en án alls ein-
strengingsháttar og jafnan reiðubú-
inn til að gefa gaum að þeim
andrökum sem aðrir höfðu fram að
færa. Honum var lagið að starfa með
öðrum og áttu dómarastörfín í
Hæstarétti þvf vel við hann. Minnist
ég samstarfs okkar þar með mikilli
ánægju og hygg að eins sé farið með
aðra sem þar sátu með honum lengur
eða skemur.
Með Benedikt Siguijónssyni er
genginn mikill drengskaparmaður
sem skilað hefur dijúgu ævistarfi við
verkalok. Verka hans mun lengi sjá
stað og er hann kvaddur með þökk
og virðingu.
Magnús Þ. Torfason
Benedikt Sigurjónsson, fyrrver-
andi hæstaréttardómari, andaðist í
Landspítalanum þann 16. þ.m.,
Hann varð rúmlega sjötugur að
aldri, fæddur 24. apríl 1916 í Hóla-
koti á Reykjaströnd ( Skagafírði.
Náin kynni okkar Benedikts hóf-
ust á árinu 1962, þegar ég tók við
embætti ríkisskattstjóra. Að ráðum
mér vitrari manna leitaði ég til
Benedikts til ráðlegginga í sam-
bandi við starf mitt, en hann var
þá starfandi lögmaður hér í borg.
Það var mikið gæfuspor sem ég
steig er ég leitaði til Benedikts, því
að færari og ráðhollari mann á öll-
um sviðum lögfræði og starfa
stjómvalda en hann hefði ég vart
getað fundið. Ómetanleg var aðstoð
hans við mig við samningu reglu-
gerða, frumvarpa, vinnureglna
o.þ.h. sem tengdist þá starfí mínu
og síðast en ekki sízt aðstoð hans
við samningu milliríkjasamninga.
Þessi samvinna okkar á sviði
skattamála í rúm 24 ár leiddi til
vináttu- og tryggðarbanda sem
aldrei brustu. Benedikt var ávallt
reiðubúinn til hjálpar og aðstoðar
hvar og hvemig sem á stóð. Ávallt
birti yfir öllu og öllum, þegar Bene-
dikt birtist með sitt góðlátlega og
vingjamlega bros. í huga okkar
hjónanna, og ég veit ég mæli þar
einnig fyrir hönd spilafélga okkar,
lifir minningin um góðan félaga,
hlýjan og traustan mann, búinn
góðum kostum og hæfileikum og
með einstakan gerðarþokka.
Við hjónin flytjum Fanneyju, son-
um, tengdadætrum og bamaböm-
um okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Sigurbjöm Þorbjörnsson