Morgunblaðið - 03.01.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1987
„ Austan vind-
ar og vestan“
eftirDaníel
Daníelsson
Um langt árabil hefí ég undirrit-
aður öðru hveiju í ræðu og riti
áréttað þá skoðun mína að skilyrði
þess að skynsamlegri skipan verði
komið á sjúkrahúsþjónustu
Reykjavíkur, og raunar landsins
alls, sé sameining allra sjúkrahúsa
borgarinnar undir eina stjóm.
Tilgangurinn með slíku fyrir-
komulagi er að mínu áliti fyrst og
fremst tvíþættur: Annars vegar
hlýtur það að vera íslendingum
nokkurt metnaðarmál að eignast
háskólasjúkrahús sem standi undir
nafni, en þar sem slíkt sjúkrahús
þarf að geta veitt þjónustu í öllum
þeim greinum læknisfræðinnar sem
stundaðar em á íslandi fæ ég ekki
séð að slíkur draumur geti ræst án
þeirrar sameiningar sem að ofan
getur.
Þá er vert að benda á að skil-
greining heilbrigðislaga á þeirri
tegund sjúkrahúsa er efst tróna á
upptalningarlista laganna og nefn-
ast því óheppilega nafni „svæðis-
sjúkrahús" er slík að einnig hún
krefst slíkrar sameiningar.
í annan stað tel ég að vart verði
um það deilt að við sameiningu
sjúkrahúsa Reykjavíkurborgar opn-
eftirlngimar
Karlsson
Svo er nú komið, að neysla fíkni-
efna er almennt viðurkennd sem
umtalsvert vandamál. Einnig er
talið víst að eiturlyfjaneysla flýti
vemlega fyrir útbreiðslu ólæknandi
sjúkdóms. Mál þetta er þess eðlis,
að það kemur öllum við og þá einn-
ig okkur, sem enn horfum á það
úr nokkurri fjarlægð. Mál þetta er
ennfremur þess eðlis, að það vindur
upp á sig. Stækkun þess orsakar
enn meiri stækkun.
Af staða þingmannsins
I foreldrafélagi við einn af gmnn-
skólum borgarinnar starfaði fyrir
nokkm með mér einn af þingmönn-
um þjóðarinnar og að mínu mati
einn sá mætasti í þeirra hópi. Hald-
inn var fundur með foreldrum um
fíkniefnaneyslu unglinga. Sérfræð-
ingur var fenginn til upplýsinga-
gjafar og útskýringa. Að
framsöguerindi loknu urðu nokkrar
umræður um þetta mál. í framsögu-
erindinu kom fram, sem ennfremur
var staðfest með áliti annarra þeirra
sem þama töluðu, að sömu einstakl-
ingamir fæm aftur og aftur til
útlanda, eingöngu til þess að kaupa
og flytja inn fíkniefni. Okkur for-
eldmm á þessum fundi fannst
undarlegt að láta þetta viðgangast
og setja ekki farbann á þessa menn.
Þingmaðurinn í okkar hópi var sam-
mála okkur um þörfína fyrir
farbann, en hann taldi það stangast
á við gildandi lög um persónufrelsi
einstaklingsins. Ekki gátum við
vefengt álit þingmannsins. Umræð-
an féll þar með niður. Á sama veg
hefur eflaust farið um flesta fundi,
þar sem þetta vandamál hefur verið
til umræðu. Aðeins orð en engin
úrræði.
Lög þurfa að vemda unglinga
og aðra einstaklinga fyrir hættuleg-
um óprúttnum eiturlyfjasölum.
Neysla fíkniefna er almennt talin
| hefjast við framboð efnisins. Það
er því framboðið sem skapar mark-
aðinn. Lög um skerðingu á frelsi
þeirra sem eru öðrum hættulegir
hafa lengi þótt nauðsynleg. Þessi
lög hlýtur að þurfa að laga að breyt-
ingum, eftir því hvar hin raun-
vemlega hætta liggur á hveijum
ist leið til að endurskipuleggja alla
sérfræðiþjónustu sjúkrahúsa innan
borgarinnar á þann veg að hún
verði bæði markvissari og ódýrari
en hún er í dag.
Þannig yrði með slíku skipulagi
unnt að staðsetja hinar ýmsu sér-
deildir þannig að þær sem nánast
samstarf þurfa að hafa yrðu í sama
húsi. Einnig að staðsetja stoðdeildir
með sérhæfðu starfsliði og sér-
hæfðum tækjum þannig að há-
marks nýting yrði á hvom tveggja.
Þá yrði í sumum greinum unnt
að sameina smáar serdeildir í stærri
einingar þar sem betri nýting feng-
ist á tælq'um og mannafla.
Með einni stjóm yfír allri sjúkra-
húsþjónustu borgarinnar ætti að
fást sú yfírsýn að hindra mætti
offjárfestingu í tækjum og búnaði
og sumum hefur þótt við brenna.
Fjölmargt fleira mætti að sjálf-
sögðu upp telja sem mælir með
sameiningu. Við megum ekki
gleyma því að þótt mannfæð geti
í sumum greinum gert okkur kleift
að ná betri árangri en stórþjóðir
þá veldur hún erfiðleikum í öðrum
greinum. Þannig er ljóst að sjúkl-
ingafæð í sumum hinna þrengri
sérgreina er okkur vandamál. Því
virðist síst ástæða til að auka þann
vanda með því að dreifa þeim fáu
tíma. Til þess kjósum við alþingis-
menn og greiðum þeim laun, að
þeir breyti lögum og semji ný þegar
þörf er á.
Hertar aðgerðir
Fréttir berast nú af og til utan
úr heimi af hertum aðgerðum
stjómvalda í þessum málum. Okkur
hryllir við fréttum af fullnægingu
dauðadóma og ofbjóða dómar um
ævilangt fangelsi fyrir fyrsta brot,
sem hér teldist jafnvel ekki full-
sannað. Ætla má, að þar sem svona
dómar eru kveðnir upp sé um að
ræða örvæntingarfullar aðgerðir til
þess að reyna að ná tökum á því
sem farið er úr böndunum. Það er
langt bil á milli þessara aðgerða
og þeirra viðurlaga sem beitt er hér
á landi. Hér virðist einstökum
mönnum vera kleift og sjá sér hag
í því, að valsa til landsins og frá
með innflutning eiturlyfja sem er-
indi. Það hlýtur að vera mikil
fjárhagsleg ábatavon og freisting,
sem fær menn til að leggjast svo
iágt að stunda þessa iðju. Enn
meiri hlýtur ábatavon og freisting
þeirra að vera sem fjármagna slíkan
innflutning, ef það er satt sem
margir halda fram, að þar séu aðr-
ir einstaklingar á ferðinni. Þar
hlýtur að vera um sjúklega pen-
ingagræðgi að ræða. I heild hlýtur
þessi innflutningur að borga sig
vel. Annars væru menn ekki að
þessu, með þeim atvinnutækifærum
sem hér bjóðast.
Enginn þarf að efast um dugnað
og einbeitni rannsóknarlögreglu
ríkisins til þess að spyma við þess-
um háskalega innflutningi og
dreifíngu hans. Hitt er annað mál,
hvort lög og aðrar aðstæður gera
þeim kleift að ráða við þennan
vanda. Nýlega kom fram í fréttum,
að rannsóknarlögreglan hefði látið
til skarar skríða gegn allmörgum
einstaklingum vegna fíkniefnasölu.
Jafnframt kom fram, að flestir eða
allir þessir menn hefðu áður komið
við sögu í þessu efni. Þetta styður
óneitanlega það sem hér hefur verið
sagt. Hætt er því við að alltof mik-
ill tími fari í að fást við þessa sömu
vandræðamenn í stað fyrirbyggj-
andi aðgerða. Ekki get ég þó trúað
því að hér sé um svo marga menn
að ræða, með svo lágkúrulegan
hugsunarhátt sem til þarf, að ekki
sé sæmilega framkvæmanlegt að
Daníel Daníelsson
„í annan stað tel ég
að vart verði um það
deilt að við sameiningu
sjúkrahúsa Reykjavík-
urborgar opnist leið til
að endurskipuieggja
alla sérfræðiþjónustu
sjúkrahúsa innan borg-
arinnar á þann veg að
hún verði bæði mark-
vissari og ódýrari en
hún er í dag.“
sjúkdómstilfellum á 3 sjúkrahús.
Athuga ber að slíkt fyrirkomulag
krefst þess að á öllum 3 sjúkrahús-
unum séu til staðar viðeigandi
sérfræðingar og sérhæfð tæki.
„Hér virðist einstökum
mönnum vera kleift og
sjá sér hag í því, að
valsa til landsins og frá
með innf lutning eitur-
lyfja sem erindi. Það
hlýtur að vera mikil
fjárhagsleg ábatavon
og freisting, sem fær
menn til að leggjast svo
lágt að stunda þessa
iðju.“
hafa þá lokaða inni a.m.k. um nokk-
urt árabil frá fyrsta broti. Síðan
þyrftu þeir að vera í algjöru far-
banni og undir ströngu eftirliti til
frambúðar, eða þar til þeir hafa
persónulega sýnt og sannað að
hugsunarháttur þeirra sé kominn
upp úr lágkúrunni.
Úrræði
Ef þetta vandamál er eins alvar-
legt og nú er farið að viðurkenna,
þá verður nú þegar að snúast gegn
því af fullri einurð. Úreltum lögum
um persónufrelsi til ódæðisverka á
þessu sviði verður að breyta. Þá
kröfu hljótum við foreldrar að gera
til löggjafarvaldsins vegna framtlð-
ar afkomenda okkar. Ekki má
heldur horfa í nokkum tilkostnað.
Spamaður sem leiðir til margfalds
kostnaðar síðar á engan rétt á sér.
Auk þess verður hér að taka tillit
til hins mannlega þáttar varðandi
fómardýr þessa ófagnaðar. Við
hljótum að gera þá kröfu til fjárveit-
ingavaldsins að það flokki ekki
þetta mál í möppum sínum með
þeim málum sem talin eru þurfa
salt og aðhaldssemi. Það gerum
við, almenningur, sem greiðum
kostnaðinn og viljum gera það á
meðan hann er viðráðanlegur.
Ult er að ekki skuli vera hægt
að nota sérstöðu landsins sem ey-
lands og hina góðu almennu
menntun þjóðarinnar til að bægja
þessum óhugnanlega vágesti frá að
fullu. Vantar okkur ekki viljann?!
Höfundur er borgaratarfamnður.
Alkunna er að vélvæðing á rann-
sóknarstofum, röntgendeildum og
öðrum stoðdeildum hefur á síðustu
árum aukist gífurlega.
Hér er yfírleitt um að ræða mjög
dýran búnað sem um leið getur
margfaldað afköst slíkra stofnana
og gert niðurstöður nákvæmari en
áður hefur þekkst. í mörgum tilfell-
um er um að ræða tækjabúnað þar
sem stórþjóðir mundu naumast telja
veijandi að eyða einu slíku á 2—300
þúsund manns.
Allir hljóta að sjá hvílík fírra það
er að við Islendingar, „fáir fátækir,
smáir", færum að koma okkur upp
þreföldum búnaði af því tagi sem
þó væri í anda þeirrar stefnu sem
fylgt hefur verið til þessa.
Augljóst er að á hveiju sjúkra-
húsi þarf að vera aðstaða til ein-
faldra rannsókna og röntgenskoð-
unar, en andvirði þeirra tækja sem
til slíks þarf eru hreinir vasapening-
ar miðað við kostnaðinn við hin
stærri og dýrari tæki.
í þessu sambandi tel ég enga
goðgá þó varpað sé fram þeirri
spurningu hvort hugsanlegt sé að
í Reykjavík nægði ein vélvædd
rannsóknarmiðstöð læknisfræðinn-
ar sem þjónaði borginni og lands-
byggðinni með allar veigamestu og
dýrustu rannsóknir og ein fullkomin
röntgenmiðstöð búin hinum dýrustu
og bestu tælqum.
I grein í Morgunblaðinu þann 1.
maí 1980 lét ég svo ummælt að við
hefðum upplifað stærsta slys
íslenskra sjúkrahúsmála þegar
ákveðið var að reisa Borgarspítala
í stað þess að veita því fé er til
þess fór til frekari uppbyggingar
Landspítalans. í sömu grein gat ég
þess að við hefðum einnig upplifað
það að ríkið keypti sjúkrahús en í
stað þess að tengja það ríkisspít-
ölunum og auka þannig að marki
möguleika til skynsamlegrar endur-
skipulagningar hafí það verið gert
að einkastofnun fyrir vissan hóp
lækna.
Þetta rifjast upp þegar þau stór-
tíðindi gerast skyndilega og óvænt
að fyrirhugað er að Reykjavíkur-
borg selji ríkinu Borgarspítalann.
Þessi fregn virðist hafa ruglað
dómgreind meirihluta íslenskra
lækna svo alvarlega að á nýlegum
fundi í Læknafélagi Reykjavíkur,
þar sem skv. upplýsingum Morgun-
blaðsins voru um 170 læknar, voru
aðeins 6 sem virtust hafa haldið
sinni sálarró þannig að þeir voru
ekki reiðubúnir til þess að fordæma
fyrirvaralaust hugmyndina um
sameiningu Borgarspítala og
JÓLAHÁTÍÐIN í Grindavík gekk
áfallalaust fyrir sig. Bærinn er
mikið skreyttur og hátíðlegur
blær hvílir yfir.
Þremur stórum og fallegum jóla-
trjám var komið fyrir, einu við
bæjarskrifstofumar, öðru við kirkj-
una og því þriðja niður við höfnina.
Þetta er í fyrsta skipti sem sett er
upp jólatré við höfnina og er það
vel við hæfí að skreyta aðalathaftia-
svæði bæjarins á þennan hátt þó
einstaka bátur séu skreyttir til að
minna á nærveru jólanna.
Mikið flölmenni var við guðþjón-
ustur í kirkjunni, bæði á aðfanga-
dagskvöld og jóladag, en
sóknarpresturinn í Grindavík, séra
Öm Bárður Jónsson, þjónaði fyrir
Ríkisspítala.
En það eru ekki aðeins læknar
sem hafa gripið penna af þessu til-
efni. Þannig hefur fyrrverandi
framkvæmdastjóri Borgarspítalans,
Haukur Benediktsson, ritað grein
allmikla í Morgunblaðinu þann 12.
desember sl. sem hann nefnir
„Austan vindar". Svo sem vænta
má af jafn greindum manni og
Hauki Benediktssyni er greinin vel
og lipurlega skrifuð og fer honum
ekki illa úr hendi að koma höggi á
ríkisvaldið vegna lélegrar frammi-
stöðu þess í sjúkrahúsmálum, sem
raunar er ekki erfítt verk. Segja
má þó að greindin verði Hauki á
vissan hátt að fótakefli því auðvitað
gerir hann sér fulla grein fyrir þeim
miklu möguleikum til skipulags-
breytinga sem opnast við samein-
ingu Borgarspítalans við Ríkisspít-
alana. í grein sinni segir Haukur
m.a. orðrétt: „Þegar Landakots-
spítali komst í eigu ríkisins
opnuðust möguleikar til mikilla
skipulagsbreytinga. Þeir voru
ekki notaðir og spítalinn afhentur
hópi manna úti í bæ til að ráðskast
með. Hver segir að sömu vinnu-
brögð verði ekki viðhöfð nú?“ Að
sjálfsögðu verður ekki um það deilt
að þegar Landakotsspítali komst í
eigu ríkisins opnuðust miklir mögu-
leikar til endurskipulagningar
sjúkrahúsakerfisins í Reykjavík.
Við eignarhald ríkisins á Borg-
arspítalanum hlytu slíkir möguleik-
ar þó að verða mun meiri og
víðtækari þótt ljóst sé að Landa-
kotsspítali þyrfti að fylgja þar með
til þess að ýtrasta árangri yrði náð.
Það hlýtur að vekja mikla at-
hygli að í öllu því upphlaupi sem
orðið hefur í sambandi við þetta
mál hafa nær allir sem brugðið
hafa penna sínum gegn hugsan-
legri sölu Borgarspítalans lagt
áherslu á hve ijarstætt það sé að
það skuli vera Sjálfstæðisflokkur-
inn, fijálshyggjumennimir, sem
með sölu Borgarspítala og samein-
ingu við Ríkisspítala vill vinna að
því að skapa stærra bákn og meiri
miðstýringu. Með þessu telja þeir
að Sjálfstæðisflokkurinn sé farinn
að ganga erinda sósíalisma í stað
fijálshyggju og stefni nú austur á
Volgubakka, sem gleggst kemur
fram í grein Hauks Benediktssonar.
Vissulega er það rétt skilið að
sósíalísk hugsun liggur að baki
þeirri hugmynd að betri þjónusta
og ódýrari fáist ætíð fremur fram
við fræðilega skipulagningu en
frumskógakerfi þar sem hreppa-
og smákóngapólitík ræður fram-
altari. Var það sérstaklega áhrifa-
ríkt í lok guðþjónustunnar á jóla-
nóttu þegar kirkjugestir sungu
saman Heims um ból og héldu allir
á logandi kertum, en séra Öm Báð-
ur og meðhjálparinn, Jón Hólm-
geirsson, höfðu tendrað þau áður
en söngurinn hófst.
Bömin og unglingamir fjöl-
menntu síðan á jólaböllin í Pélags-
heimilinu Festi nú um helgina og
að sjálfsögðu mættu jólasveinar við
mikinn fögnuð barnanna. Dansað
var og sungið af miklum krafti og
gengið í kringum jólatréð.
Þrátt fyrir snjó og hálku urðu
engin óhöpp í umferðinni að sögn
lögreglunnar og allt rólegt hjá þeim
vegna jólanna.
Kr.Ben.
Innflutningur eiturlyfja
Að sjálfsögðu mættu jólasveinarnir á jólaböllin.
Grindavík:
Friðsæl og hátíðleg jól
Grindavfk.